دسترسی مهاجران افغانستانی به اطلاعات در راه مهاجرت به یونان

از نوامبر 2019، MMC اروپا، طی اولین جمع آوری داده‌های خود به روش MI4 به مصاحبه با افغان‌ها در یونان پرداخته است. این گزارش فوری بر اساس 954 مصاحبه،  ارائه می‌شود که راه‌های مختلف دسترسی پناهجویان و مهاجران افغان به اطلاعات را قبل و در طول سفر، مرور می‌کند. از چه منابع و وسایلی استفاده می‌کنند، و این تا چه حد ممکن است بر تصمیم گیری مهاجرت آنها تأثیر بگذارد. هدف این گزارش فوری به ایجاد یک پایگاه شواهد محکم برای اطلاع رسانی پاسخ‌‌های میدانی هدفمند و همچنین تلاش‌‌های حمایتی مربوط به وضعیت پناهندگان و مهاجران در این کشور کمک می‌کند.

یافته‌‌های مهم

• بیش از یک سوم از پاسخ دهندگان می‌گویند که سفر خود را بدون دسترسی به هیچ اطلاعاتی آغاز کرده‌اند و در طول سفر نیز به اطلاعات دسترسی نداشتند.

• مهاجران بیشترین استناد را به شبکه‌‌های اجتماعی خود (خانواده، دوستان و سایر مهاجران) به عنوان منابع اطلاعاتی چه قبل و چه در حین حرکت، دارند.

• قاچاقچیان نقشی اساسی در ارائه اطلاعات به مهاجران افغان و پناهندگان دارند: آنها جزو سه منبع اصلی اطلاعات چه قبل از عزیمت و چه در طول سفر هستند.

• اغلب قابل اعتمادترین منابع اطلاعات، خانواده یا دوستان ساکن در کشوری دیگر (در 30 درصد از پاسخ ها) و پس از آن قاچاقچیان (در 22 درصد از پاسخ ها) و سایر مهاجران (12 درصد) هستند.

• نقش سازمان‌‌های غیردولتی و سازمان ملل به عنوان ارائه دهندگان اطلاعات، حاشیه ای است (در حدود 10 تا 15 درصد از پاسخها)، و نقش مقامات ملی و همچنین سفارتخانه‌‌ها و کنسولگری‌‌ها حتی پایین‌تر است، که هرگز توسط بیش از 2 درصد از پاسخ دهندگان ذکر نشده است. فقط 1 درصد این منابع را از قابل اعتمادترین منابع در نظر می‌گیرند.

• افغان‌‌ها بیشتر از شبکه‌‌های اجتماعی یا برنامه‌‌های پیام رسان برای دریافت اطلاعات استفاده می‌کنند در 87 درصد موارد قبل از سفر و 84 درصد موارد در حین سفر، که این اهمیت به همراه داشتن تلفن را برای دسترسی به اطلاعات، نشان می‌دهد.

پروفایل ها

این تحلیل بین نوامبر 2019 و سپتامبر 2021 از مصاحبه حضوری یا تلفنی با 954 افغان حاضر در خاک یونان (523 مرد و 431 زن) گرفته شده است. همه پاسخ دهندگان در 5 سال گذشته وارد یونان شده بودند. پاسخ دهندگان عمدتاً بین 18 تا 35 سال (71%)، با میانگین سنی 31 سال بودند.

بیش از 30 درصد آنها به اطلاعات مربوط به سفر دسترسی نداشتند.

دسترسی به اطلاعات موثق برای تصمیم گیری آگاهانه مهاجران و پناهندگان درباره سفرشان ضروری است. با این حال، داده‌‌های MI4 نشان می‌دهد که بیش از یک سوم از پاسخ دهندگان سفر خود را بدون دسترسی به هیچ اطلاعاتی آغاز کردند و در طول سفر نیز به اطلاعات دسترسی نداشتند.(شکل 2 را ببینید).

با توجه به خطرات سفر و نگرانی در مورد شکاف‌‌های اطلاعاتی، دسترسی به اطلاعات ناکافی به نظر می‌رسد.

خانواده یا دوستان ساکن در کشوری دیگر و قاچاقچیان، مورد استفاده‌ترین و قابل اعتمادترین منبع اطلاعات هستند.

تقریباً همه پاسخ دهندگان (99٪) از یک قاچاقچی به عنوان منبع اطلاعات استفاده کرده بودند. و شکل 3 نشان می‌دهد که پناهندگان و مهاجران اغلب برای کسب اطلاعات به آن‌‌ها اعتماد می‌کنند. 74% از افغان‌‌ها از قاچاقچیان برای دسترسی به اطلاعات قبل از سفر استفاده کردند، در حالی که در طول سفر این رقم به 92 درصد افزایش یافت. با این حال، قاچاقچیان در رتبه بندی قابل اعتمادترین منبع اطلاعات در رده دوم قرار گرفتند. (شکل 4 را ببینید)

در شرایط مشابه، خانواده یا دوستان از رایج‌ترین منابعی هستند که قبل و در طول سفر، از آنها استفاده شده است. دوستان یا خانواده ساکن در یک کشور دیگر منبع اصلی اطلاعات قبل از سفر(با توجه به 79 درصد از پاسخ ها) که همین منبع بعد از خروج (با 55٪) در رده سوم قرار می‌گیرد، و (در 30 درصد از پاسخ‌‌ها ) اغلب به عنوان قابل اعتمادترین منبع در نظر گرفته شده‌اند. جالب است که دوستان یا خانواده در کشور مبدأ به ندرت قابل اطمینان‌ترین منبع در نظر گرفته می‌شود.

اتکا به خانواده یا دوستان پس از عزیمت ‌اندکی کاهش می‌یابد، احتمالاً به این دلیل که مهاجران و پناهندگان ترجیح می‌دهند به محض آغاز سفر به اطلاعات «دست اول» دسترسی داشته باشند. به عنوان مثال، از طریق سایر مهاجران و قاچاقچیان. «سایر مهاجران» نیز منبع اطلاعات تقریبا نامربوط قبل از حرکت هستند (که تنها 2 درصد از پاسخ دهندگان گزارش کرده‌اند)، اما در طول سفر بسیار مهم‌تر می‌شوند (گزارش شده توسط 62٪ از پاسخ دهندگان).

با توجه به اینکه مهاجران در راه سفر، بیشتر تمایل دارند که از هموطنان مهاجری که در وضعیت مشابهی هستند یا از مسیرهای مشابه سفر می‌کنند، اطلاعات دریافت کنند، این نتایج تعجب برانگیز نیست. با این حال، سایر مهاجران تنها توسط 12 درصد از پاسخ دهندگان به عنوان یک منبع قابل اعتماد در نظر گرفته شده‌اند.

پاسخ دهندگان مجاز به انتخاب بیش از یک گزینه بودند.

جامعه آماری 686 نفر، پناهندگان یا مهاجرانی هستند که قبل یا حین سفر به اطلاعات دسترسی داشته‌اند.

این تجزیه و تحلیل نشان می‌دهد که در حالی که رایج‌ترین منابع اطلاعات عموما قابل اعتماد در نظر گرفته شده‌اند. با نسبت منصفانه (15٪) به نظر می‌رسد که هیچ منبع اطلاعاتی کاملا قابل اعتماد نبوده است. همچنین داده‌‌ها روی شکاف بین دسترسی به اطلاعات و کیفیت اطلاعات تاکید دارند. قابل اعتمادترین منبع اطلاعات یعنی دوستان یا خانواده ساکن در کشوری دیگر، منبعی است که استفاده از آن در طول سفر بیشتر از دیگر منابع کاهش پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد اعتماد به ارتباط رو در رو با افراد در سفر افزایش می‌یابد، علی رغم اینکه کمتر قابل اعتماد در نظر گرفته شده است.

همچنین داده‌‌ها نشان می‌دهند که اطلاعاتی که از منبع رسمی‌تر و نهادها(سازمان‌‌های غیر دولتی یا سازمان ملل و مقامات ملی و سفارتخانه‌‌ها و کنسولگری ها) به دست می‌آیند، از چه اهمیت کمی‌برخوردارند. تنها 10 درصد از پاسخ دهندگان، سازمان‌‌های غیر دولتی و سازمان ملل را به عنوان منابع اطلاعات قبل از سفر و 15 درصدشان به عنوان منبع اطلاعات حین سفر، نام برده‌اند. این ارقام یعنی پناهندگان و مهاجران به کمپین‌‌های اطلاعاتی دسترسی ندارند. تنها 1 درصد از پاسخ دهندگان فکر می‌کنند سازمان‌‌های غیردولتی یا سازمان ملل، قابل اعتمادترین منبع اطلاعات هستند.

به ندرت(کم‌تر از 2 درصد از پاسخ دهندگان) از مقامات ملی و سفارتخانه‌‌ها و کنسولگری‌‌ها به عنوان منبع اطلاعات یاد می‌کنند: هرگز ، و کمتر از 1 درصد آنها را به قابل اعتمادترین منبع می‌دانند.

شبکه‌‌های اجتماعی یا پیام رسان‌‌ها اصلی‌ترین ابزار اطلاع رسانی هستند.

در میان کسانی که به اطلاعات دسترسی داشتند، هم قبل و هم حین سفر، شبکه‌‌های اجتماعی یا پیام رسان‌‌ها اصلی‌ترین ابزار اطلاع رسانی هستند که به ترتیب توسط 87% و 84% پاسخ دهندگان گزارش شده است. پس از آن مکالمات حضوری (65٪؛ 80٪) و تماس تلفنی (52٪، 41٪). وب‌سایت‌ها، رادیو و تلویزیون یا روزنامه‌ها نیز در مجموع کمتر گزارش می‌شدند (22% قبل از سفر و 15% در طول سفر). در حالی که اصلی‌ترین روش کسب اطلاعات شبکه‌‌های اجتماعی و پیام رسان‌‌ها هستند، دیدارهای حضوری در طول سفر مهمتر از قبل به نظر می‌رسد. استناد‌اندک به وب‌سایت‌ها، رادیو و تلویزیون یا روزنامه‌ها نشان‌دهنده این است که شبکه‌‌های اجتماعی از ارزش بیشتری برخوردارند: شاید بیشتر مورد اعتماد هستند، اطلاعات مرتبط تری ارائه می‌دهند یا به راحتی در دسترس هستند. شبکه‌‌های رسمی‌تر و کثیرالانتشارتر (که اغلب دسترسی به  منبع اطلاعات نهادها از طریق آن آسان‌تر است) ممکن است کمتر مفید یا در دسترس باشند.

پاسخ دهندگان مجاز به انتخاب بیش از یک گزینه بودند.

داشتن تلفن دسترسی به اطلاعات را تسهیل می‌کند.

با توجه به اهمیت شبکه‌‌های اجتماعی و تماس‌‌های تلفنی به عنوان ابزاری برای دسترسی به اطلاعات، بدیهی است که داشتن یک گوشی هوشمند برای افغان‌‌های در سفر بسیار باارزش است. 85 درصد از مصاحبه شوندگان دارای تلفن هوشمند با دسترسی به اینترنت بودند و 11 درصد تلفنی داشتند که به شبکه اینترنت متصل نبود. همانطور که در شکل 6 نشان داده شده است، از کسانی که یا تلفن هوشمند یا یک تلفن معمولی (917 نفر) داشتند، 67٪ گفته‌اند که از آن برای دریافت اطلاعات سفرشان استفاده می‌کنند.

تنها 1% از پاسخ دهندگان به این مورد اشاره کردند که همه اطلاعات مورد نیاز خود را دارند.

علیرغم اینکه اکثر افراد به اطلاعات دسترسی داشتند، فقط 1% از کل پاسخ دهندگان (954 نفر) تشخیص دادند که اطلاعات شان کامل و جامع است. شکاف‌‌های اطلاعاتی اصلی با ایمنی و امنیت در طول سفر (45٪) و رویه‌‌های قانونی مهاجرت و پناهندگی (43 درصد) مرتبط‌اند. 37 درصد از پاسخ دهندگان نیز گفته‌اند که اطلاعات شرایط سفر نیز ناقص است.

این نتایج بر نگرانی‌ درباره اعتبار منابع اطلاعات اصلی و رایج به خصوص در مورد برخی موضوعات مهم، صحه می‌گذارد.

بعید است که قاچاقچیان درباره خطرات احتمالی سفر کاملا صادق باشند، یا ارتباطات شخصی اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی را درباره فرآیندهای اداری فراهم کند. در مقابل، به نظر می‌رسد که پاسخ دهندگان به خوبی درباره چگونگی پیدا کردن قاچاقچیان آگاه‌اند که نشان می‌دهد که شبکه‌‌های قاچاق تا چه‌اندازه گسترده و در دسترس هستند. شکاف‌‌های اطلاعاتی درباره مسیرها و دسترسی به خدمات نیز کم‌تر بود. این نشان می‌دهد که منابع موجود در این زمینه‌‌ها نیز نسبتا مفید و دقیق هستند.

با این حال آنها سفر را آغاز می‌کردند.

شکل 8 نشان می‌دهد که به هر حال بیش از نیمی‌از پاسخ دهندگان (51٪) سفر را آغاز می‌کردند. حتی با‌اندک چیزهایی که از زمان شروع آموخته‌اند. این نشان می‌دهد که اطلاعات دقیق و قابل اعتمادتر مانع اکثریت مهاجران و پناهندگان برای آغاز سفر نخواهد شد.

برای افرادی که از خشونت و ناامنی افغانستان فرار می‌کنند، تصمیم به ترک خاک یک ضرورت است نه یک گزینه. فعالان اجتماعی، سازمان‌‌های بین المللی و غیردولتی باید در ارائه اطلاعات مورد نیاز از طریق وسایل و روش‌‌های با دسترسی آسان‌تر و بهتر، به پناهندگان و مهاجران، مشارکتی جدی‌تر داشته باشند. این است که سفرایمن‌تر را ممکن می‌کند.

جمع آوری داده ها به روش MI4

MI4 روش محبوب جمع آوری داده های اولیه مرکز مطالعات مهاجرت است. رویکردی نوآورانه که به پر کردن شکاف‌های اطلاعاتی، و اطلاع‌رسانی خط ‌مشی و پاسخ‌گویی درباره ماهیت حرکت‌های مهاجرتی و حفاظت از پناهندگان و مهاجران در برابر خطرات، کمک می کند. هم اکنون گزارشگران میدانی در حال جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه مستقیم با پناهندگان و مهاجران در غرب آفریقا، آفریقای شرقی، آفریقای شمالی، آسیا، آمریکای لاتین و اروپا هستند.

توجه داشته باشید که رویکرد نمونه گیری به این معناست که یافته های حاصل از نمونه بررسی شده، بینشی غنی ارائه می دهد، اما نمی توان از ارقام برای استنباطی درباره کل جمعیت استفاده کرد. تحلیل‌های بیشتری با روش MI4 و جزئیات بیشتر درباره روش‌شناسی را در وب سایت زیر مشاهده کنید:

http://www.mixedmigration.org/4m