اردیبهشت ۸, ۱۴۰۳ ۱۰:۵۴ قبل از ظهر
دایاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه
«دایاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه» توضیح می‌دهد که مفهوم دیاسپورا از کجا آمده است؛ چگونه معنای آن در طول زمان تغییر کرده است؛ چرا استفاده از آن به طور چشمگیری در سال‌های اخیر گسترش یافته است و چگونه می تواند ماهیت مهاجرت را هم روشن و هم تحریف کند.
دایاسپورا، یک مفهوم گسترده‌ی جهانی
کوین کنی در ابتدای کتاب خود به این موضوع می‌پردازد که امروزه‌روز مفهوم دایاسپورا چنان گسترده شده است که افراد گوناگونی در فضاهای دانشگاهی، مطبوعات، سیاست و در ادبیات عمومی به تواتر از آن بهره می‌گیرند؛ به گونه‌ای که تعریف مفهوم دایاسپورا بسیار دشوار شده است. اما برخلاف تجربه‌ی کوین کنی، در کشور ما ایران این مفهوم، جایگاهی ندارد و در نتیجه به ظرفیت‌های کاربردی آن نیز توجه نشده است.
علی‌رغم این‌که ایران در چهل سال اخیر همواره با پدیده‌ی مهاجرت مواجه‌ی جدی داشته است و میلیون‌ها ایرانی در خارج از کشور ایران و میلیون‌ها مهاجر افغانستانی در داخل ایران زندگی می‌کنند، اما به ندرت صحبت از «دایاسپورای ایرانیان خارج از کشور» یا «دایاسپورای افغانستانی‌های حاضر در ایران» به میان آمده است...
چرا باید دیاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه را خواند؟
در ایران در سالیان اخیر اهمیت دایاسپورا به صورت محدودی مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفته است. اجرای طرح‌هایی همچون بازگشت نخبگان ایرانی ،جذب نخبگان و کارآفرینان بین‌المللی و زمزمه‌های بهره‌مندی از توانمندی‌های ایرانیان خارج از کشور نمونه‌هایی از این توجهات است. اما این امر هیچ‌گاه به صورت یکپارچه و منظم و به صورت یک سیاست واحد از سوی همه‌ی دستگاه‌های اجرایی مورد توجه نبوده است. شاید بیراه نباشد اگر بگوییم که نبود مطالعات علمی در حوزه‌ی مفهومی دایاسپورا یکی از عوامل بزرگ عدم توفیق ایران و بی‌توجهی به انواع دایاسپوراهای کشور ایران (دایاسپورای ایرانیان خارج از کشور و دایاسپورای افغانستانی‌های ساکن ایران) بوده است.
کتاب «دایاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه» یک گام کوچک برای معرفی این مفهوم بزرگ در ایران است…
مشخصات کتاب «دایاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه»
نویسنده: کوین کنی
مترجمان: مسعود آقائی ساداتی و سید پیمان حقیقت‌طلب
ویرایش: محمدمهدی دهدار
نوبت و تاریخ چاپ: اول- پاییز ۱۴۰۱
شمارگان: ۵۰۰ نسخه
تعداد صفحه و قیمت: ۱۵۶ صفحه- ۶۵ هزار تومان
مصاحبه سایت ایسنا با یکی از مترجمین کتاب «دایاسپورا»:
مترجم کتاب «دایاسپورا» می‌گوید: «دایاسپورا» به مهاجرانی اطلاق می‌شود که یک شبکه ارتباطی ایجاد کرده و به فکر بازگشت و ساختن کشورشان هستند.
پیمان حقیقت‌طلب، مترجم کتاب «دایاسپورا» درباره این کتاب به ایسنا، گفت: این کتاب معرفی یک مفهوم است؛ دیاسپورا اصطلاحا درباره جمعیت مهاجری از یک کشور است که در کشور دیگری به سر می‌برند و در معنای عام با واژه مهاجران، قرابت معنایی دارد اما وضعیت مهاجران را کمی دقیق‌تر توضیح می‌دهد. در واقع «دایاسپورا» به مهاجرانی اطلاق می‌شود که یک شبکه ارتباطی ایجاد کرده و به فکر بازگشت و ساختن کشورشان هستند.
او با بیان این‌که این کتاب از سری مختصر و مفید دانشگاه آکسفورد بر مصداق‌های «دایاسپورا» در قرن بیستم و بیست و یکم متمرکز شده است، افزود: این واژه در اصل یک واژه یهودی است. بخش‌هایی از کتاب درباره این است که واژه چه ریشه‌هایی داشته و چه تحولاتی را پشت سر گذاشته است. کتاب در ادامه درباره مهاجرانی چون ارمنی‌ها، آفریقایی‌هایی که به قاره آمریکا رفته‌اند و رؤیای بازگشت به قاره خود را دارند و فرهنگی که در آن دوره شکل گرفت، ایرلندی‌ها و… صحبت می‌کند. همچنین سیاست‌های چین و هند در زمینه «دایاسپورا» و استفاده اقتصادی و فرهنگی، این دو کشور از مهاجران خارج از کشورشان دارند، مفصل صحبت می‌کند.
حقیقت طلب درباره مفهوم «دیاسپورا» در ایران نیز با بیان این‌که این موضوع در کشورمان بسیار عمیق است، گفت: ما یک جمعیت میلیونی از مهاجران ایرانی که خارج از ایران زندگی می‌کنند و یک جمعیت میلیونی از مهاجران افغانستانی که در ایران هستند، داریم و به صورت عمیق و تجربی با «دایاسپورا» مواجه هستیم اما چون هیچ‌گاه در ادبیات علمی کشورمان به این واژه و مفهوم نپرداخته‌ایم، در استفاده از این مفهوم محدود بوده‌ایم. درباره افغانستانی‌ها تأثیرگذاری خاصی در کشور افغانستان نداشتیم، از طرف دیگر از ظرفیت ایرانی‌هایی که خارج از کشورهستند، آن‌طور که باید و شاید بهره نبرده‌ایم. این موضوع به خاطر ضعف‌های سیاست‌گذاری ماست و البته بخشی از آن در ضعف‌های دانشی ما ریشه دارد زیرا نمی‌دانیم که مفهومی به اسم «دایاسپورا » وجود داشته و چه کارکردهایی دارد.
او درباره این‌که به نظر می‌رسد، در حوزه ادبیات نه با عنوان دقیق «دایاسپورا» بلکه با عنوان ادبیات مهاجرت، این تأثیرگذاری را مثلا در ادبیات افغانستان داشته‌ایم، بیان کرد: بله، در عرصه ادبیات و داستان کمی جلوتر بوده‌ایم؛ هم ادبیات ایرانیانی که خارج از کشور، داستان و شعر نوشته و در ایران بازتاب داشته است و هم افغانستانی‌هایی که در ایران داستان و شعر نوشته و منتشر کرده‌اند. ولی در بحث‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، فنون و تکنولوژی سیاستگذاران ما با این مفهوم آشنا نیستند و همواره نگاه بسته و تهدیدمحوری به دایاسپورا داشته‌اند.
به گفته این مترجم، پیشتر چند مقاله علمی در حوزه «دایاسپورا» به فارسی منتشر شده بود و در حوزه ادبیات هم محصولاتی وجود داشته اما کتابی به این شکل که به صورت آکادمیک به ابعاد مختلف «دایاسپورا» و کارکردهایش بپردازد، اولین به زبان فارسی است.
حقیقت‌طلب درباره این‌که آیا تصمیم دارد به صورت متمرکز به این موضوع بپردازد و کتاب‌های دیگری هم در این زمینه منتشر خواهد کرد، گفت: من مدیر پژوهش انجمن دیاران هستم و کارم در حوزه مهاجران حاضر در ایران است. پیشتر کتاب «چای سبز در پل سرخ» را که یک سفرنامه به افغانستان بود، منتشر کردم. یکی از موضوعات این کتاب درباره تأثیر افغانستانی‌هایی که قبلا در ایران حضور داشتند بر جامعه افغانستان بود. «دایاسپورا» با توجه به اهمیتی که دارد، در آینده موضوع مورد تمرکز من خواهد بود.
او در پایان یادآور شد: شاید جمعیت دایاسپورایی، جمعیت بالایی نباشند اما خیلی اثرگذار هستند. جوامع «دایاسپورا» جوامع مهمی هستند و خیلی از کشورها برای ۱۰ سال آینده، در این زمینه دارند سیاست‌گذاری می‌کنند. حس می‌کنم در ایران طی چند سال آینده اهمیت این موضوع بیشتر خواهد شد کما این‌که در این روزگار هم مهم است.
در نوشته پشت جلد کتاب آمده است: «دایاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه» توضیح می‌دهد که مفهوم دیاسپورا از کجا آمده است، چگونه معنای آن در طول زمان تغییر کرده است؛ چرا استفاده از آن به‌طور چشمگیری در سال‌های اخیر گسترش یافته است؛ و چگونه می‌تواند ماهیت مهاجرت را هم روشن و هم تحریف کند.
«کوین کنی» در این کتاب به سه عنصر کلیدی مفهوم دیاسپورا یعنی جابه‌جایی، شبکه‌سازی و بازگشت تمرکز می‌کند تا قدرت توضیح‌دهندگی واژه دایاسپورا در مورد شکل‌های متنوع پدیده مهاجرت نشان دهد.
او در این کتاب استدلال‌های خود را با نمونه‌های فراوانی از یهودی‌ها، ارمنی‌ها، آفریقایی‌ها، ایرلندی‌ها و آسیایی‌ها همراه می‌کند.
کنی فرهنگ‌های دایاسپورایی که توسط مهاجران و فرزندان آن‌ها در جایی خارج از وطن و بر اساس ارتباط با سایر مهاجران هم‌ریشه، ارتباط با وطن واقعی یا خیالی و شکل‌دهی رویای بازگشت به وطن، شکل گرفته را روایت می‌کند.
«دایاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه» نوشته کوین کنی با ترجمه مسعود آقائی ساداتی و سید پیمان حقیقت‌طلب در ۱۵۶ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و با قیمت ۶۵ هزار تومان در انتشارات میراث اهل قلم راهی بازار کتاب شده است.