افغانستانی‌ها در مسیر ترکیه: دسترسی به اطلاعات حیاتی

کریدور مهاجرتی افغانستان به اروپا شامل حال مهاجران افغانستانی است که از پس از عبور از ایران به ترکیه می‌رسند و با عبور از ترکیه سعی می‌کنند خود را به قاره‌ی اروپا برسانند. گزارش پیش‌رو که از این لینک ترجمه شده است داده‌های قابل توجهی در مورد مهاجرت افغانستانی‌ها به ترکیه از طریق ایران به دست می‌دهد:

مهاجرت افغانستانی‌ها به ترکیه بسیار خطرناک است و تقریبا در هر مرحله از سفر مردم با خطراتی روبرو هستند. مناطق مرزی و مراکز حمل و نقل خاص صحنه بیشترین خطرات هستند. درست جایی که کمبود کمک نیز وجود دارد. بنابراین دسترسی به اطلاعات برای پناهندگان و مهاجران ضروری است تا درباره خطرات، مسیر‌ها ، وسایل سفر، و ملاحظات دیگر تصمیمی آگا‌هانه بگیرند. دسترسی بهتر به اطلاعات می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر، سفر‌های ایمن‌تر و حفاظت بیشتر از کسانی که در مسیر هستند، منجر شود.

این گزارش فوری بررسی می‌کند که افغانستانی‌ها  در مسیر ترکیه چگونه اطلاعات را قبل و حین سفر جمع آوری می‌کنند، به چه اطلاعاتی دسترسی دارند، چه شکاف‌هایی در اطلاعات دارند، و کدام منابع اطلاعاتی بیشتر مورد استفاده و مورد اعتماد هستند. هدف این گزارش فوری به ایجاد یک پایگاه شواهد محکم برای اطلاع رسانی پاسخ‌‌‌های میدانی هدفمند و همچنین تلاش‌‌‌های حمایتی مربوط به جنبش‌‌های مهاجرتی به سمت ترکیه یا در ترکیه کمک می‌کند.

MMC  آسیا با 1540 افغانستانی که طی 24 ماه گذشته وارد ترکیه شد‌ه‌اند، مصاحبه کرده است تا تجربیات مهاجرت، خطرات حفاظتی و چالش‌هایی که با آن روبرو هستند، بهتر درک شود. ترکیه کشور میزبان و مرکز عبور صد‌ها  هزار افغانستانی‌ در حال فرار از آزار و اذیت، آشوب سیاسی و ناامنی اقتصادی است. بسیاری از آن‌ها  سفر‌های زمینی طولانی و دشواری را از ایران یا پاکستان گذرانده‌اند، برخی امیدوارند که به کشور‌های دیگر مثل کشور‌های اروپایی برسند. امسال، بر اثر افزایش بی ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از تسلط طالبان، تعداد این افراد افزایش یافته است. در حالی که اخیراً هیچ جنبش عظیمی در سرتاسر منطقه وجود نداشته است، بسیاری بر این باورند که این اعداد افزایش خواهند یافت.

یافته‌‌های مهم

• کمتر از نیمی از پاسخ‌دهندگان (47%) گزارش دادند که به اطلاعات مسیر‌ها، مقصد‌ها، هزینه‌‌ها و خطرات قبل از سفر دسترسی داشتند.
• خانواده و دوستان ساکن خارج از افغانستان قابل اعتمادترین منبع اطلاعات اولیه قبل از حرکت هستند.
• در مسیر، تنها  32 درصد از پاسخ‌دهندگان به اطلاعات دسترسی داشته‌اند و منبع اطلاعات اولیه به قاچاقچیان و سایر مهاجران تغییر کرده بود.
• اکثریت پاسخ‌دهندگان (86%) در مسیر ترکیه به تلفن دسترسی داشتند و عمدتاً از آن برای برقراری ارتباط با خانواده و تماس با قاچاقچیان استفاده می‌کردند.
• تنها  31 درصد از تلفن‌‌های خود برای دریافت اطلاعات سفر خود در مسیر استفاده کردند.
• بیشترین شکاف‌‌های اطلاعاتی گزارش شده مربوط به شرایط سفر(40%) و امنیت سفر (37%) است.
• تماس‌‌های تلفنی، مکالمات حضوری، و شبکه‌‌های اجتماعی یا پیام‌رسان‌‌ها روش‌‌های اولیه دریافت اطلاعات هستند.

افغانستانی‌‌‌ها در ترکیه

اطلاعات این گزارش فوری بین 19 اوت 2021 تا 28 فوریه 2022 در ده استان ترکیه (استانبول، ازمیر، ارزروم، وان، آدانا، آنکارا، اسکی شهیر، قونیه، بالیکسیر و قیصری) جمع آوری شده است. برای این گزارش با 1540 افغان مصاحبه شد که همه آن‌‌ها  طی 24 ماه قبل از تاریخ این بررسی به ترکیه آمده بودند.

اکثر پاسخ‌دهندگان، مرد (82%) و بین 18 تا 30 سال (78%) بودند.

اکثر پاسخ‌دهندگان، شهری (64٪) و دارای سطح تحصیلات ابتدایی (45٪) بودند.

بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان (58%) ثبت نشده یا بدون مدرک بودند، در حالی که بقیه مدارکی مانند کارت شناسایی متقاضی حمایت بین المللی (30%) و مجوز اقامت موقت یا ویزا (9%) داشتند.

اکثر پاسخ‌دهندگان قبل از سفر، به اطلاعات حیاتی دسترسی ندارند

53 درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند که قبل از ترک افغانستان اطلاعات اساسی سفر را کسب نکردند. بسیاری از پاسخ‌دهندگان گزارش دادند که به دلیل خروج ناگهانی پس از تسلط طالبان در آگوست 2021، اطلاعاتی جمع آوری نکردند. در طول مسیر هم دسترسی به اطلاعات به مراتب ‌کم‌تر می‌شود. تنها  32 درصد از پاسخ‌دهندگان گزارش دادند که در مسیر به اطلاعات دسترسی داشته ‌اند. این موارد منجر به  شکاف اطلاعاتی، افزایش ریسک با تأثیر منفی بر تصمیم گیری آگا‌هانه در مورد مسیرها، وسایل حمل و نقل و خطرات احتمالی می‌شود.

بسیاری از افغانستانی‌های تازه واردی که با آن‌ها روبرو می‌شویم از نبود اطلاعات یا اطلاعات نادرست درباره وضعیت مرز ایران و ترکیه شکایت دارند. بسیاری از افغانستانی‌ها  فکر می‌کنند که از مرز ایران تا وان در ترکیه نیم روز راه است. در حالی که بسیاری از آن‌ها  از مسیر‌هایی می‌روند – یا در مسیر‌هایی گم می‌شوند – که در برخی موارد تا رسیدن به وان 5 روز طول می‌کشد.

گزارشگر 4Mi – وان ترکیه

هیچ کس به ما نگفت که هوا در کوهستان خیلی سرد است و من هم لباس گرم برای فرزندانم به همراه نداشتم. نزدیک بود از سرما بمیریم.(مصاحبه با مرد 37 ساله افغان در قونیه ترکیه)

منابع اطلاعات

43 درصد از پاسخ‌دهندگان «خانواده یا دوستان ساکن در کشوری دیگر» را به عنوان منبع اطلاعات اولیه خود قبل از حرکت ذکر کردند. 17 درصد «شبکه‌‌ها و گروه‌‌های آنلاین» و پس از آن با 12 درصد «قاچاقچیان» و «خانواده یا دوستان در کشور مبدأ» قرار دارند. (شکل 1 را ببینید).

با این حال، در مسیر، منبع اطلاعات تغییر می‌کند. اتکا به خانواده یا دوستان به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. به طوری که تنها  13 درصد از پاسخ‌دهندگان از خانواده یا دوستان ساکن در سایر کشور‌ها، به عنوان منبع اطلاعات اولیه خود یاد کردند و تنها  2 درصد به اتکا به خانواده یا دوستان خود در افغانستان اشاره کردند. اتکا به قاچاقچیان و سایر مهاجران به عنوان منبع اطلاعات در مسیر افزایش می‌یابد (به ترتیب 20% و 13%).

در حالی که نیمی از پاسخ‌دهندگان (50%) خانواده یا دوستان ساکن در سایر کشور‌ها را به عنوان معتبرترین منبع اطلاعات  ذکر می‌کنند. داده‌‌ها نتایج متمایزی را با توجه به جنسیت ارائه می‌دهند: در بین آن‌ها، 58 درصد از زنان به خانواده یا دوستان ساکن در سایر کشور‌ها اعتماد دارند در حالی که تنها  42 درصد از مردان به این منبع اعتماد دارند.

تعداد بسیار کمی از پاسخ‌دهندگان منابع رسمی(مانند سفارتخانه‌ها ، دولت و سازمان‌‌های غیردولتی یا سازمان ملل) را به عنوان منابع اطلاعاتی قبل از حرکت یا در مسیر ذکر می‌کنند.(به شکل 1 مراجعه کنید)، که نشان می‌دهد اطلاعات بدست آمده از این منابع فقط نقش حاشیه‌ای دارند.

ابزار‌های اطلاعات

اکثر پاسخ‌دهندگان تماس‌‌های تلفنی (80 درصد) و مکالمات حضوری (59٪) و شبکه‌‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌‌ها (45٪) را به عنوان ابزار به دست آوردن اطلاعات قبل از حرکت، ذکر کرده‌اند.

از همین ابزار برای به دست آوردن اطلاعات در مسیر هم استفاده شده است، هر چند درصد مکالمات حضوری افزایش می‌یابد (78٪)، و درصد تماس‌‌های تلفنی و شبکه‌‌هایا جتماعی و پیام‌رسان‌ها (به ترتیب 54 و 24 درصد) کاهش می‌یابد. که این ممکن است به دلیل محدودیت امکان برقراری تماس یا دسترسی به اینترنت باشد. البته دسترسی آسان به منابع حضوری را هم باید در نظر داشت. به گفته تعدادی از پاسخ‌دهندگان، در طول مسیر قاچاقچیان در بیشتر مکان‌‌ها اجازه برقراری تماس تلفنی را به مهاجران و پناهندگان نمی‌دهند.

وقتی او [قاچاقچی] فهمید که گوشی در جیب من روشن است، مرا کتک زد و تهدید کرد که اگر گوشی‌ام را خاموش نکنم، آن را می‌شکند.(مصاحبه با مرد 20 ساله افغان در بالیکسیر ترکیه)

قاچاقچیان قبل از عبور از مرز [ایران و ترکیه] گوشی‌‌های ما را جمع آوری کردند و گفتند که برای جلوگیری از شناسایی این کار را می‌کنند… وقتی به اینجا رسیدیم، […] گوشی‌‌ها را پس دادند.(مصاحبه با مرد 28 ساله افغان در شهر وان ترکیه)

اکثر پاسخ‌دهندگان گزارش دادند که در طول سفر به ترکیه، به تلفن دسترسی داشتند(چه تلفن هوشمند چه تلفن معمولی بدون دسترسی به اینترنت، به ترتیب 62٪ و24٪) و عمدتاً از آن برای حفظ ارتباط با اعضای خانواده (71٪) یا برای تماس با قاچاقچیان در مکان‌‌های مختلف (59%) استفاده می‌کردند. ( به شکل 3 نگاه کنید.). 31 درصد نیز از تلفن برای دریافت اطلاعات سفر خود در طول مسیر استفاده کردند.

شکاف‌‌های اطلاعات اولیه: شرایط سفر و ایمنی حمل و نقل

تنها  5 درصد از پاسخ‌دهندگان گزارش دادند که اطلاعات مورد نیاز خود را در طول مسیر داشتند.(شکل 4 را ببینید). شکاف‌‌های اطلاعاتی اولیه به شرایط سفر(40%) و امنیت سفر(37%) مرتبط است. جالب توجه است که این یافته نشان می‌دهد با وجود کمپین‌‌های اطلاع رسانی با هدف ارائه این اطلاعات، شکاف همچنان وجود دارد. بی اعتمادی به کمپین ‌هایی که اغلب برای جلوگیری از مهاجرت طراحی شده‌اند یا قطع ارتباط بین کمپین‌‌ها و منابع اطلاعاتی اولیه ممکن است دلایل این شکاف باشند. 22 درصد از پاسخ‌دهندگان گزارش کردند که عدم اطلاع از حقوق خود به عنوان مهاجر یا پناهنده یا کشور‌های ترانزیت یک شکاف اطلاعاتی بود. 21٪ شکاف در اطلاعات مسیر‌ها ، و 20٪ شکاف در اطلاعات مربوط به محل دسترسی به خدمات را گزارش کردند.

به نظر می‌رسد پاسخ‌دهندگان به خوبی می‌دانند چگونه قاچاقچیان انسان را بیابند. این نشان می‌دهد که شبکه‌‌های قاچاق در افغانستان گسترده و قابل دسترسی است. چون فقط 4 درصد از پاسخ‌دهندگان در یافتن قاچاقچی شکاف اطلاعاتی گزارش کردند.

همه قاچاقچیان دروغگو هستند و اطلاعات نادرستی درباره مسیر می‌دهند… قاچاقچی من به من گفت از برجک تا مرز ایران فقط یک روز پیاده روی است، اما در نهایت ما تا سه روز بدون غذا در کوهستان سرگردان بودیم تا به مرز ایران برسیم.(مصاحبه با مرد 20 ساله افغان در استانبول ترکیه)

علی رغم مشکلات و خطرات حفاظتی در مسیر، تنها  18 درصد از پاسخ‌دهندگان گفتند که بدون دانستن آنچه اکنون می‌دانند، سفر خود را آغاز نمی‌کردند. اکثر پاسخ‌دهندگان (68٪) گفته بودند که به هر حال سفر خود را آغاز می‌کردند، حتی با وجود در نظر گرفتن هر آن چه که از زمان شروع سفر آموخته‌اند. (شکل 5 را ببینید). این خود نشان می‌دهد که بسیاری از مهاجران و پناهجویان افغانستانی‌ احساس می‌کنند خطرات ماندن در افغانستان بیشتر از ترک آن است.

اگر می‌دانستم این سفر اینقدر سخت است، نمی آمدم، فرزندانم را با خود  نمی‌آوردم. به شوهرم می‌گفتم تنها برود. چون بچه‌‌ها طاقت سختی این سفر را ندارند.(مصاحبه با یک زن 25 ساله افغان در استانبول ترکیه)

منابع بیشتر:

برای دانستن درباره تجربه افغانستانی‌ها  از خطرات حفاظتی در مسیر ترکیه، نگاه کنید به:

https://mixedmigration.org/resource/4mi-snapshot-afghans-en-route-to-turkey/

جمع آوری داده ها به روش MI4

MI4 روش محبوب جمع آوری داده های اولیه مرکز مطالعات مهاجرت است. رویکردی نوآورانه که به پر کردن شکاف‌های اطلاعاتی، و اطلاع‌رسانی خط ‌مشی و پاسخ‌گویی درباره ماهیت حرکت‌های مهاجرتی و حفاظت از پناهندگان و مهاجران در برابر خطرات، کمک می کند. هم اکنون گزارشگران میدانی در حال جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه مستقیم با پناهندگان و مهاجران در غرب آفریقا، آفریقای شرقی، آفریقای شمالی، آسیا، آمریکای لاتین و اروپا هستند.

توجه داشته باشید که رویکرد نمونه گیری به این معناست که یافته های حاصل از نمونه بررسی شده، بینشی غنی ارائه می دهد، اما نمی توان از ارقام برای استنباطی درباره کل جمعیت استفاده کرد. تحلیل‌های بیشتری با روش MI4 و جزئیات بیشتر درباره روش‌شناسی را در وب سایت زیر مشاهده کنید:

www.mixedmigration.org/4m