همه چیز در مورد کارت هوشمند برای مهاجرین و اتباع خارجی در ایران

صدور کارت هوشمند برای مهاجرین در ایران، آخرین تحول مربوط به امور مهاجران در ایران است. تعدد مدارک هویتی و مراجع صدور مدارک اقامتی برای اتباع و مهاجرین خارجی در سالیان و دهه‌های اخیر، یکی از معضلات مدیریت مهاجرین در ایران بوده است. دستگاه‌های خدمت‌دهنده در ایران در رابطه‌ با اتباع ایرانی از یک کد ملی واحد استفاده می‌کنند. اما برای ارائه‌ی خدمت به مهاجرین بیش از ۲۰ نوع کد و شماره‌ی شناسایی وجود دارد. همین امر باعث اختلالات بسیار در ارائه‌ی خدمات به مهاجرین دارای مدرک اقامتی معتبر در ایران بوده است. این مشکل به اندازه‌ای حاد است که عملا برای بسیاری از مهاجرین در ایران قانونی و یا غیرقانونی بودن هیچ تفاوتی ندارد. در ماه‌های اخیر سازمان ملی مهاجرت ایران به صورت غیررسمی آغاز به کار کرده است. صدور کارت هوشمند برای اتباع خارجی و یکپارچه‌سازی مدارک هویتی آنان زمزمه‌ای بود که این روزها در حال جدی شدن است.

هدف از کارت هوشمند برای مهاجرین و اتباع خارجی

اولین زمزمه‌های صدور کارت هوشمند برای مهاجرین و اتباع خارجی در ایران در روز ۱۸ خرداد ماه ۱۴۰۲ رسمی شد. اصغر بلوکیان، مدیر کل اداره‌ی امور اتباع و مهاجرین خارجی سازمان ملی مهاجرت به مشهد رفت تا مدیر جدید اداره اتباع استان خراسان رضوی را معارفه کند. بلوکیان در این مراسم از صدور کارت هوشمند برای مهاجرین و اتباع خارجی خبر داد. او هدف از این اقدام را «ارائه قانونمند خدمات و جلوگیری از سرگردانی مراجعه کنندگان خارجی در دستگاه های خدمات‌رسان در زمینه‌های مختلف همچون خدمات تحصیلی، درمانی، بهداشتی و تردد» اعلام کرد.

پیامک‌های جعلی برای صدور کارت هوشمند مهاجرین

هنوز یک هفته از اعلام رسمی صدور کارت هوشمند برای مهاجرین نگذشته بود که سایت اداره‌ی اتباع و مهاجرین خارجی استان تهران در ۲۵ خرداد ۱۴۰۲ خبر از پیامک‌های جعلی صدور کارت موقت برای اتباع و مهاجرین خارجی داد. در این اطلاعیه آمده بود که:

«بدین وسیله به اطلاع کلیه اتباع و مهاجرین خارجی استان تهران می‌رساند دریافت پیامک‌ های  ارسالی دفاتر پیشخوان مبنی بر مراجعه به دفاتر پیشخوان جهت ارائه درخواست و دریافت کارت شناسایی موقت جعلی می‌باشد.

لازم به ذکر است هرگونه پیامکی که از سوی سازمان ملی مهاجرت، اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، ادارات اتباع استان‌ها و دفاتر خدمات اقامت و اشتغال اتباع خارجی صادر نشده باشد، جعلی بوده و هدف از ارسال آنها سوء استفاده از اتباع خارجی می‌باشد».

خداحافظی مهاجرین با کارت آمایش؟!

اما خبری که صدور کارت هوشمند برای مهاجرین و اتباع خارجی را قریب‌الوقوع کرد، تمدید اعتبار کارت آمایش ۱۷ و کارت هویت ۱۶ تا زمان صدور کارت هوشمند اتباع و مهاجرین خارجی بود. در هفتم تیر ماه سال ۱۴۰۲ وزارت کشور طی ابلاغیه‌ای اعلام کرد که:

«با توجه به طراحی و پیاده سازی نظام حکمرانی هوشمند و ضرورت ایجاد هماهنگی های لازم فرادستگاهی اعلام می گردد: کارت های آمایش 17 و هویت 16 اتباع خارجی تا اطلاع بعدی معتبر می باشد .لذا به منظور جلوگیری از ایجاد وقفه در ارایه خدمات به پناهندگان جمعی (بیمه ، تحصیل ، خدمات بانکی و …) مقرر گردید مراتب به واحد های مرتبط در هر وزارتخانه ابلاغ گردد».

پایان اعتبار کارت‌های آمایش ۱۷ و هویت ۱۶ اتباع خارجی در پایان خرداد ماه سال ۱۴۰۲ باعث بروز مشکلاتی برای دارندگان این کارت‌ها شده بود. به عنوان مثال به این دلیل که اعتبار کارت‌های بانکی این دسته از مهاجران برابر با اعتبار مدرک اقامتی آنان است، از ۱ تیر ماه خدمات الکترونیک بانکی برای آن‌ها دچار وقفه شد.

کارت آمایش یکی از معتبرترین مدارک اقامتی اتباع خارجی در ایران است. دارندگان این کارت در مجامع بین‌المللی جزء پناهندگان ساکن در ایران معرفی می‌گردند. طبق آخرین آمار حدود ۷۸۰ هزار نفر از مهاجرین ساکن ایران  خدمات بر مبنای این کارت، با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو است. اما دارندگان این کارت خود را تحت حمایت سازمان ملل متحد می‌دانند و از این که به ناگهان از ایران اخراج نمی‌شوند اطمینان خاطر دارند. صدور کارت آمایش برای افراد جدید سال‌هاست که متوقف شده و تنها کسانی که پدر و مادرشان دارای کارت آمایش باشد می‌توانند در ایران کارت آمایش دریافت کنند. حال وزارت کشور برای تمدید اعتبار این کارت‌ها به مانند ۱۷ دوره‌ی گذشته عمل نکرده است. بلکه خبر از صدور مدرک هویتی جدیدی به نام کارت هوشمند داده است. آیا کارت هوشند همان کارت آمایش است؟ آیا کارت‌های آمایش برچیده می‌شوند؟ این‌ها سوالات بودند که با اطلاعیه‌ی جدید وزارت کشور ایجاد شده بودند. اما هنوز کسی از کارت هوشمند و ماهیت آن خبر نداشت.

اجرای آزمایشی کارت هوشمند اتباع خارجی در استان کرمانشاه

در دهم تیر ماه سال ۱۴۰۲، حمزه سلیمانی، مدیر کل اداره اتباع استان کرمانشاه از اجرای آزمایشی کارت هوشمند اتباع خارجی در استان کرمانشاه خبر داد. در فاز آزمایشی ۶ هزار نفر پناهنده‌ی عراقی ساکن استان کرمانشاه (دارندگان کارت هویت ۱۶) صاحب کارت هوشمند اتباع خارجی خواهند شد. او در مورد نحوه‌ی اجرای این طرح گفت: « یکپارچه سازی اطلاعات مهاجران در قالب سامانه واحد نتیجه تشکیل سازمان ملی مهاجرت در وزارت کشور است و برای صدور کارت هوشمند، اتباع مجاز باید اطلاعات خود را به صورت رایگان در سامانه و نرم افزار معرفی شده وارد کنند».

کارت بانکی و سیم‌کارت متصل به کارت هوشمند

مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استان قم نیز پیش از این در مورد نحوه‌ی اجرای کارت هوشمند اتباع خارجی گفته بود: «جرای این طرح از آینده‌ای نزدیک و احتمالا ماه آینده و پس از معرفی یک اپلیکیشن آغاز خواهد شد. به گفته‌ی زارعی، پس از معرفی اپلیکیشن فوق، در مرحله‌ی اول اتباع دارای کارت آمایش بایستی وارد آن شوند و مشخصات خود را وارد کنند. سپس این اطلاعات با تطبیق در سامانه‌ی وزارت کشور راستی‌آزمایی می‌شود و پس از آن بانک سپه به عنوان عامل صدور کارت هوشمند مهاجرین، برای تبعه کارت صادر خواهد کرد. یک حساب بانکی بر روی کارت هوشمند صادره درج می‌شود و همانند کارت‌های بانکی دارای نوار مغناطیسی جهت استفاده در تراکنش‌های روزانه همانند خرید و امور بانکی می‌باشد. همچنین در کنار کارت هوشمند ملی مهاجرین یک سیمکارت همراه‌ اول یا ایرانسل با پیش‌شماره‌ی مشخص نیز به تبعه داده خواهد شد.».

مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی قم، اولین گام اجرای طرح حکمرانی هوشمند مهاجرین را صدور کارت یکپارچه برای تمامی اتباع خارجی دانست و گفت: اتباع خارجی در این طرح دارای یک شناسه ملی می‌شوند.

مدیر کل امور اتباع استان کرمانشاه در رابطه با ارائه‌ی خدمات بر اساس کارت هوشمند در فاز آزمایشی اعلام کرد که با کارت هوشمند اتباع می توانند به راحتی در بانک سپه حساب بانکی باز کنند و سیم کارت همراه اول داشته باشند.

چه کسانی صاحب کارت هوشمند اتباع خارجی می‌شوند؟

در فاز اول این پناهندگان هستند که در حال دریافت کارت هوشمند اتباع خارجی هستند. اما سایر گروه‌های مهاجر دارای مدارک اقامت قانونی در ایران هم به تدریج کارت هوشمند اتباع خارجی دریافت می‌کنند. در این رابطه حمزه سلیمانی در مورد فاز آزمایشی طرح گفته است که:

«پس از صدور کارت هوشمند برای دارندگان کارت هویت در ادامه تمام گذرنامه های خارجی نیز به کارت هوشمند متصل خواهند شد به عنوان نمونه دانشجویان و دانش آموزان خارجی مقیم استان نیز که با گذرنامه اقامت دارند به کارت هوشمند متصل می شوند. در مجموع ۶ هزار نفر از اتباع خارجی مجاز در استان ساکن هستند که شامل دانشجویان و دانش آموزان نیز می شود».

دارندگان برگه‌ی سرشماری هم کارت هوشمند اتباع خارجی دریافت می‌کنند؟

مدیر کل اداره‌ی اتباع استان قم هم پیش از این گفته بود:

«در مرحله‌ی اول اجرای این طرح، اتباع دارای کارت آمایش و هویت مدنظر قرار می‌گیرند که به جای کارت‌های آمایش و هویت برای آنان کارت هوشمند ملی مهاجرین صادر می‌شود. در ادامه طرح نیز افراد دارای برگه‌های سرشماری و گذرنامه مشمول اجرای طرح خواهند شد.

این مقام مسئول با اشاره به صدور انواع مدارک اقامتی بنا بر اقتضای زمان در سالیان گذشته برای اتباع خارجی گفت که کارت هوشمند ملی مهاجرین برای تک تک اعضای خانواده‌ها صادر می‌شود و جایگزین تمامی مدارک موجود اقامتی خواهد شد.»

باید دید که پس از اجرای فاز آزمایشی اجرای کارت هوشمند اتباع خارجی، اجرای آن در سراسر کشور چگونه خواهد بود.