اردیبهشت ۸, ۱۴۰۳ ۱۲:۴۲ بعد از ظهر
دیاران خبر ۲۰ (از روز جهانی پناهندگان تا غرق شدن قایق پناهجویان در دریای مدیترانه)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهم‌ترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند تجلیل کمیساریای پناهندگان سازمان ملل از ایران به مناسبت روز جهانی پناهندگان و تراژدی غرق شدن قایق پناهجویان در دریای مدیترانه می‌پردازیم.
۱. روز جهانی پناهندگان؛ تجلیل کمیساریای پناهندگان سازمان ملل از ایران
۳۰ خرداد امسال به مناسبت روز جهانی پناهندگان در بسیاری از کشورهای دنیا و نیز ایران رویدادها و مراسم‌هایی برگزار شد. در ایران در مشهد، کرمان، فارس و سمنان مراسم‌هایی ویژه برگزار گشت. شعار امسال روز جهانی پناهندگان «امید به دور از خانه» است. خانم اینا گلادکووا، جانشین موقت نماینده کمیسر عالی در ایران در پیام خود به مناسبت این روز به شجاعت و تاب‌آوری شگفت‌انگیز پناهندگان ادای احترام کرد. خانم گلادکووا گفت: «بحران پناهندگان در سطح جهانی در مقیاسی است که همبستگی و تقسیم مسئولیت بیشتری را طلب می‌کند. تلاش‌های مثال‌زدنی ایران بدون تداوم حمایت جهانی پایدار نخواهد بود».
ماها کاشور رئیس دفتر کمیساریای پناهندگان سازمان ملل هم در همایش روز جهانی پناهنده در مشهد اظهار داشت: «گنجاندن اتباع و مهاجران خارجی در پوشش واکسیناسیون ملی و طرح بیمه سلامت با استفاده از تعرفه یارانه‌ای تنها در برخی کشورها انجام می‌شود و ایران جز معدود کشورهایی است که اتباع خارجی خود را مانند شهروندان ایرانی در طرح ملی سلامت ملی گنجانده است».
سید هادی طباطبایی، معاون سیاسی استاندار خراسان رضوی نیز در همایش مشهد اظهار داشت: «در دولت سیزدهم با تاسیس سازمان ملی مهاجرت مشکلات موجود رفع و امور اتباع خارجی در قالب یک کد شناسایی هوشمند در قالب این سازمان مدیریت خواهد شد». طباطبایی همچنین از نهادهای بین‌المللی خواست به تعهدات خود در مورد مهاجران ایران عمل کنند و بیشتر به ایران کمک کنند.
بنا به آخرین آمار کمیساریا جمهوری اسلامی ایران هم‌اکنون میزبان 4.5 میلیون مهاجر افغانستانی با وضعیت‌های اقامتی متفاوت است. از این جمعیت بیش از 3.4 میلیون نفر را پناهندگان و افرادی با وضعیت مشابه پناهنده تشکیل می‌دهند. ایران اکنون به دومین کشور میزبان پناهنده در سطح دنیا بدل شده است. با وجود تمام خدماتی که به پناهندگان در ایران ارائه شده است، اما همچنان این گروه با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند.
۲. تصویب لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور در هیات دولت
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت، هفته گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت از موافقت هیئت وزیران با ارسال لایحه‌ای با هدف حمایت از ایرانیان خارج از کشور به مجلس خبر داد. به گفته بهادری جهرمی این لایحه با همکاری وزارت امور خارجه و وزارت دادگستری تهیه شده و پس از تصویب هیات وزیران به‌زودی برای مجلس ارسال خواهد شد.
سخنگوی دولت در ادامه گفت: «در این لایحه تدابیری اندیشیده شده تا در حوزه‌های مختلف از ایرانیان خارج از کشور حمایت شود. ارائه خدمات حقوقی و مشاوره‌های حقوقی، ارائه خدمات دولت الکترونیک و امور قضایی، امکان شناسایی و جذب ایرانیان دارای استعداد برای عضویت در هیئت علمی و همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان از این موارد است. حمایت از نخبگان ایرانی خارج از کشور و حفظ و اتصال فرهنگی ایرانیان خارج از کشور با سرزمین اصلی از دیگر محورهای این لایحه است».
بحث حمایت از ایرانیان خارج از کشور یکی از موضوعات پرتکرار سالیان اخیر در فضای سیاسی ایران بوده است. تعداد ایرانیان ساکن خارج از کشور بنا به اعلام وزیر امور خارجه به بیش از 5 میلیون و 100 هزار نفر رسیده است. البته برخی معتقدند تعداد واقعی مهاجران ایرانی خیلی بیشتر از این رقم است. دولت جمهوری اسلامی در چند دهه گذشته در زمینه ایجاد تعامل با جامعه ایرانیان خارج از کشور چندان موفق نبوده و نتوانسته در زمینه حمایت از این جامعه و جذب آنان به کشور و بهره بردن از ظرفیت‌های علمی، اقتصادی و اجتماعی آنان موفق عمل کند. لایحه فوق‌الذکر در راستای اصلاح سیاست‌های فعلی و بهبود تعامل دایاسپورای ایرانی با داحل کشور طراحی شده است.
۳. معضل لاینحل زباله‌گردی اتباع خارجی؛ تداوم بی‌عملی شهرداری
حضور زباله‌گردها این روزها به امری فراگیر و معمولی در تهران تبدیل شده است. تا جایی که اگر در خیابانی، کوچه‌ای، محله‌ای زباله گرد حضور نداشته باشد، باید تعجب کرد. اکثریت مطلق این زباله‌گردها اتباع افغانستانی هستند و بسیاری از آن‌ها نیز کودک یا نوجوان هستند. در سالیان اخیر بحث‌های بسیاری پیرامون دلایل شکل‌گیری زباله‌گردی در تهران و سوءاستفاده پیمانکاران شهرداری از آنان مطرح شده است. پیمانکاران شهرداری نیروی کار افغان فعال در این حوزه را مورد بهره‌کشی قرار می‌دهند چراکه این کارگران مجبورند بدون دریافت حقوق مناسب و حق بیمه در این شغل سخت و آسیب‌زا فعالیت کنند.
سیدجعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در مورد وضعیت نابسامان زباله‌گردی در تهران گفت: «متاسفانه زباله‌گردی موضوعی است که تبدیل به یکی از عارضه‌های زشت شهری شده است». وی تاکید کرد: «در خصوص اتباع غیرمجاز نیز نباید توجهمان مختص به اتباع افغانستانی باشد، بلکه اتباع پاکستانی و حتی کشورهای دورتر نیز به صورت غیرقانونی به تهران می‌آیند تا از درآمد هنگفتی که کف خیابان‌ها است بهره‌مند شوند». تشکری هاشمی همچنین تاکید کرد هیچ پیمانکاری در شهرداری تهران، مجوزی برای استفاده از اتباع خارجی ندارد. او در پاسخ به این که چرا اعضای شورای شهر نسبت به این موضوع بی‌تفاوت هستند، گفت: «اعضای شورای شهر بارها اعلام کرده‌اند که این به هیچ عنوان مطلوب نبوده و چندین بار هم به شهردار تهران تذکر داده‌اند؛ ولی مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که این وضعیت نه تنها بهتر نشده بلکه شرایط، بدتر هم شده است».
علی‌رغم انکار شهرداری، اتباع خارجی شاغل در زمینه زباله‌گردی اذعان دارند که با پیمانکاران شهرداری کار می‌کنند و ماهانه مبلغی را به آن‌ها در ازای جمع‌آوری پسماندهای خشک می‌پردازند. کارگران افغانستانی به دلایل مختلف گزینه خوبی برای فعالیت در اقتصاد غیررسمی زباله هستند و شهرداری و پیمانکاران نیز از این وضعیت سود می‌برند.
4. تسهیل اقامت در آلمان برای جذب کارگران ماهر
پارلمان آلمان جمعه گذشته طرحی را برای جذب بیشتر کارگران ماهر و کمک به رفع کمبود‌های فزاینده در شماری از حرفه‌ها در بازار کار آلمان تصویب کرد. نمایندگان مجلس آلمان با ۳۸۸ رای موافق در مقابل ۲۳۴ رای مخالف و ۳۱ رای ممتنع به این قانون جدید رای دادند. این قانون همانند کشور کانادا، با توجه به تجربه حرفه‌ای هر فرد و سایر شاخصه‌ها، یک «سیستم امتیازدهی» وضع کرده است. این قوانین ورود متخصصان فناوری اطلاعات را که فاقد مدرک دانشگاهی هستند اما دارای مدارک دیگری هستند، تسهیل می‌کند.
به موجب این قانون پناهجویانی که قبل از ۲۹ مارس وارد آلمان شده‌اند و توامان هم شرایط لازم و هم یک پیشنهاد شغلی داشته باشند، می‌توانند در صورت انصراف از درخواست پناهندگی خود، اجازه اقامت به عنوان یک فرد حرفه‌ای را دریافت کنند. بدین ترتیب نیاز به ترک کشور و درخواست مجدد برای مجوز کار آن‌ها از بین خواهد رفت. علاوه بر این کارگران بسیار ماهر مجاز خواهند بود مادامی که بتوانند اقوام خود را از نظر مالی پوشش دهند، آن‌ها را نیز به آلمان بیاورند.
آلمان سال‌هاست که به دنبال جذب کارگران ماهر از خارج از اتحادیه اروپا است. کارشناسان می‌گویند که این کشور سالانه به حدود ۴۰۰ هزار مهاجر ماهر نیاز دارد چراکه نیروی کار فعلی آن سالخورده است. آژانس ملی کار در آلمان اخیرا اعلام کرد که از ۱۲۰۰ حرفه مورد بررسی، ۲۰۰ شغل در سال گذشته با کمبود نیروی کار مواجه بوده‌اند که این نسبت در سال قبل از آن ۱۴۸ شغل بوده است.
گروه‌های محافظه‌کار انتقاداتی بسیاری از این قانون مطرح کرده‌اند و اعلام کرده‌اند این قانون بیش از جذب افراد بامهارت، افراد کم‌مهارت را وارد کشور می‌کند. همچنین به گفته آن‌ها این قانون انگیزه‌های جدید برای مهاجرت غیرقانونی به آلمان ایجاد می‌کند.
۵. تراژدی بی‌پایان غرق شدن قایق پناهجویان در دریای مدیترانه
روز چهارشنبه ۲۴ خرداد یکی از تلخ‌ترین حوادث مرتبط با پناهجویان در چند سال اخیر به وقوع پیوست. در این حادثه یک قایق حامل پناهجویان در فاصله ۵۰ مایلی از سواحل جنوب غربی یونان غرق شد. به گفته سرنشینان نجات‌یافته بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ پناهجو در این قایق حضور داشته‌اند. طبق آخرین آمارها تاکنون تنها ۱۰۴ سرنشین این قایق نجات یافته‌اند و اجساد ۸۲ قربانی نیز پيدا شده‌است. بقیه پناهجویانی که سوار این قایق بوده‌اند، مفقود هستند و خبری از وضعیت آن‌ها در دست نیست. گفته شده که بین 50 تا 100 کودک در این قایق حضور داشته‌اند.
براساس گزارش‌ها سرنشینان این قایق از شهروندان کشورهای مختلفی مانند پاکستان، افغانستان، سوریه و برخی کشورهای دیگر بوده‌اند. مقامات سفارت افغانستان در ایتالیا در بیانیه‌ای تایید کرده‌اند که ۷۸ شهروند افغانستان و پاکستان در میان جان‌باختگان این حادثه هستند. با این حال تعداد دقیق افغان‌های فوت‌شده مشخص نشده است. علت این حادثه هنوز به طور رسمی مشخص نشده است. همزمان انتقادات فزاینده‌ای از رفتار گارد ساحلی یونان در قبال پناهجویان مطرح شده و برخی یونان و حتی اتحادیه اروپا را بابت کشته شدن این پناهجویان مسئول دانسته‌اند.
این واقعه دل‌خراش بازتاب بسیاری در رسانه‌های جهان داشته است؛ به‌نحوی‌که برخی رسانه‌ها آن را «تلخ‌ترین تراژدی دریای مدیترانه تا به امروز» دانسته‌اند. مرگ مهاجران در جریان سفر به کشورهای مقصد به یکی از اخبار پرتکرار سالیان اخیر تبدیل شده است. 26 فوریه امسال نیز قایق دیگری در سواحل ایتالیا غرق شد که در اثر آن بیش از 64 مهاجر فوت کردند. سازمان بین‌المللی مهاجرت اخیراً در گزارشی اعلام کرد در سال 2022، بیش از 3000 مهاجر در این مسیرها کشته یا مفقود شده‌اند. با این اوصاف کشورهای غربی همچنان به سیاست‌های ضدمهاجرتی و آسیب‌رسان خود ادامه می‌دهند و امیدی برای تغییر این وضعیت در آینده نزدیک هم وجود ندارد.
