اردیبهشت ۶, ۱۴۰۳ ۹:۱۲ قبل از ظهر
دیاران خبر 11 (از بازگشت بیش از ۸2۰ هزار نفر از اتباع افغانستانی تا تلاش آلمان برای اصلاح قوانین تابعیتی خود)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهم‌ترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند بازگشت بیش از ۸2۰ هزار نفر از اتباع افغانستانی از ایران به افغانستان و تلاش آلمان برای اصلاح قوانین تابعیتی خود می‌پردازیم.
1. بازگشت بیش از ۸2۰ هزار نفر از اتباع افغانستانی از ایران به افغانستان
وزارت مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان به تازگی از بازگشت بیش از ۸2۰ هزار تن از اتباع افغانستانی در یک سال گذشته از ایران به افغانستان خبر داده است. عبدالمطلب حقانی، سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان، آمار داده است که از میان این شمار مهاجران، ۴۰۰ هزار تن آنان از ایران اخراج و بقیه به خواست خودشان بازگشته‌اند. مهاجرت غیرقانونی و نداشتن اسناد از علت‌های اصلی اخراج اتباع افغانستانی از ایران عنوان شده است.
آمار بازگشت بیش از 820 هزار نفر از اتباع افغانستانی از ایران به کشور خود نشان دهنده کاهش اندک روند بازگشت اتباع افغانستانی است. چراکه آخرین گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت نشان می‌داد که رقم بازگشت اتباع افغان به کشور خود حدود 1,074,243 مورد بوده است. حدود نیمی از مهاجران بازگشته به شکل اجباری و توسط پلیس ایران اخراج شده‌اند و بقیه به صورت داوطلبانه اقدام به بازگشت نموده‌اند. رقم بازگشت مهاجران افغان به کشور خود همچنان بسیار بالا است. به ویژه میزان اخراج افغانستانی‌ها از ایران در مقایسه با ارقام اخراج دیگر کشور بسیار قابل توجه است.
۲. صدور پنج میلیون و پانصد هزار گذرنامه در سال 1401:
سردار سعید منتظرالمهدی درباره اقدامات پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا در سال ۱۴۰۱ اظهارکرد: «پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا در سال ۱۴۰۱ بیش از پنج میلیون و ۵۰۰ هزار گذرنامه الکترونیکی برای مردم عزیز صادر کرده است». وی در ادامه گفت: «ارائه خدمات مسافرتی برای حدود چهار میلیون و پانصد هزار مسافر خارجی وارد شده به کشور و بیش از ۹ میلیون مسافر ایرانی ورودی به ایران از دیگر اقدامات انجام شده است».
پلیس مهاجرت و گذرنامه یکی از زیرمجموعه‌های نیروی انتظامی ایران است که وظیفه صدور و تعویض گذرنامه و کنترل ورود و خروج افراد از مبادی رسمی زمینی و هوایی کشور را برعهده دارد. میزان آمار اعلام شده در مورد تعداد گذرنامه‌های صادر شده برای بررسی میزان جابه‌جایی‌های بین‌المللی ایرانیان بسیار مهم است. بخشی از وظایف این نهاد در مورد جابه‌جایی‌های اتباع خارجی به ایران است که به آمار ورود چهار میلیون و پانصد هزار مسافر خارجی به کشور در سال 1401 اشاره شده است. جا دارد که پلیس مهاجرت و گذرنامه با جزییات بیشتر آمارهای و اطلاعات مربوط به ورود و خروج ایرانیان و اتباع خارجی را اعلام نماید.
۳. شرکت بیش از 600 هزار نفر از اتباع افغانستانی در طرح تعیین وضعیت شغلی اتباع خارجی:
ثبت‌نام و شرکت اتباع افغانستانی در طرح تعیین وضعیت شغلی که از 9 اسفند پارسال شروع شد، همچنان ادامه دارد. به گفته ابراهیمی، مدیر کل اشتغال وزارت کار و رفاه اجتماعی، اتباع افغانستانی تا کنون استقبال خوبی از طرح تعیین وضعیت شغلی اتباع خارجی داشته‌اند. در مرحله نوبت گیری این طرح تا کنون بیش از ۶۰۰ هزار نفر شرکت کرده‌اند که اطلاعات بیش از ۷۰ هزار نفر آن‌ها ثبت شده است. مدیر کل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار تاکید کرد همه درخواست‌ها تا پایان خرداد ماه رسیدگی و تعیین تکلیف خواهند شد.
مهلت شرکت در این طرح تا 31 فروردین است. مدیر کل اشتغال وزارت کار و رفاه اجتماعی از کارفرمایان و کارگران افغانستانی خواست از فرصت باقی مانده برای تعیین وضعیت شغلی کارگران خارجی خود استفاده کنند. اتباع افغانستانی مشمول این طرح که در استان‌های تهران، البرز، قم، گلستان، هرمزگان و بوشهر ساکن هستند، باید جهت ارائه اطلاعات اولیه و اخذ نوبت به سایت کانون به نشانی kanoonnobat.ir مراجعه کنند. نوبت‌دهی در سایر استان‌های مجاز شامل خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی، سمنان، قزوین، فارس، مرکزی، یزد، کرمان و اصفهان به‌صورت حضوری است.
این طرح فرصت خوبی است که اتباع افغانستانی بتوانند وضعیت اشتغال‌شان را در ایران قانونی کنند. چراکه دریافت پروانه اشتغال به نفع مهاجران است و امکان حمایت دولت از حقوق کارگران مهاجر را فراهم می‌کند. اتباع افغانستانی که در این طرح شرکت نکنند از اقامت قانونی در ایران محروم شده و نسبت به اخراج آن‌ها اقدام خواهد شد. همچنین عدم شرکت در این طرح موجب جریمه کارفرمایان متخلف می‌شود که میزان آن با توجه به حداقل دستمزد امسال، حدود ۸۸۰ هزار تومان برای هر روز می باشد.
۴. نقش پررنگ مهاجرت در افزایش جمعیت کانادا در سال 2022:
طبق آخرین گزارش سازمان آمار کانادا، جمعیت این کشور طی یک سال گذشته بیش از یک میلیون افزایش داشته است. در فاصله اول ژانویه ۲۰۲۲ تا اول ژانویه ۲۰۲۳ جمعیت این کشور یک میلیون و ۵۰ هزار نفر رشد کرده است. بدین ترتیب جمعیت کانادا از 38 میلیون و 516 هزار و 138 نفر به 39 میلیون و 566 هزار و 248 نفر رسیده است. این عدد رکوردی استثنایی در نظر گرفته می‌شود. نرخ رشد سالانه در کانادا در یک سال گذشته ۲.۷ درصد بوده که از سال ۱۹۵۷ تا به امروز بالاترین میزان رشد بوده است.
به گزارش سازمان آمار کانادا تقریبا 96 درصد رشد جمعیت سال گذشته به خاطر مهاجرت بوده است. دولت کانادا در سالیان اخیر تلاش بسیاری برای جذب مهاجران برای رفع مشکل کمبود نیروی کار خود انجام داده است. در همین راستا کانادا در سال گذشته، بیش از ۴۳۷ هزار مهاجر و ۶۰۷ هزار ساکن غیر‌دائم را پذیرش کرده است. کانادا از نظر رشد جمعیت ناشی از افزایش مهاجرت، پیشتاز کشورهای گروه هفت G7 است. در دهه‌های اخیر بسیاری از کشورهای توسعه یافته برای جبران خلاهای جمعیتی خود اقدام به جذب نیروی کار مهاجر کرده‌اند که کانادا و آلمان دو نمونه موفق آن محسوب می‌شوند.
۵. تلاش آلمان برای اصلاح قوانین تابعیتی خود:
آلمان در آستانه تصویب قانون جدیدی برای اعطای شهروندی است که کسب تابعیت این کشور را برای خارجی‌ها آسان‌تر می‌کند. این قانون با هدف تقویت نیروی کار رو به کاهش در این کشور تهیه شده است. یک نظرسنجی در ژانویه نشان داد که بیش از نیمی از شرکت‌های آلمانی به دلیل کمبود کارگران ماهر، برای پر کردن موقعیت‌های شغلی خود با مشکل مواجه‌اند. در راستای حل این مشکل دولت ائتلافی آلمان قول داده سالانه ۴۰۰ هزار کارگر خارجی ماهر جذب کند تا مشکل کمبود نیروی کار در بخش‌های کلیدی اقتصاد این کشور را حل کند.
لایحه ارائه شده بزرگ‌ترین تغییر در قوانین تابعیتی آلمان از سال ۲۰۰۰ میلادی محسوب می‌شود. براساس پیش‌نویس این قانون به متقاضیان این امکان داده می‌شود که پس از پنج سال اقامت در آلمان (به‌جای هشت سال فعلی) برای اخذ شهروندی درخواست دهند. البته افراد دارای مهارت در زبان آلمانی پس از سه سال می‌توانند درخواست شهروندی کنند. آلمان همچنین قانون ممنوعیت داشتن چند تابعیت را برای متقاضیانی که از کشورهایی غیر از اتحادیه اروپا هستند، لغو می‌کند. ممنوعیت چند تابعیتی از گذشته یکی از موانع جدی کسب تابعیت آلمان برای مهاجران بود.
با وجود تلاش‌های دولت آلمان برای تسهیل کسب تابعیت، نرخ کسب تابعیت آلمان در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی کمتر است. مثلا در سال ۲۰۲۰ میلادی از هر هزار نفر تنها ۱.۳ نفر موفق به کسب شهروندی آلمان شده‌اند. در حالی که این رقم در سراسر اتحادیه اروپا ۱.۶ نفر بوده است. حدود ۱۰ میلیون نفر (تقریبا ۱۲ درصد) از جمعیت ۸4 میلیونی آلمان بدون پاسپورت آلمانی در این کشور زندگی می‌کنند که از امتیازات اساسی مانند حق رای یا کار در بخشی از مشاغل دولتی بی‌بهره هستند. لذا این لایحه علاوه‌بر جبران کمبود نیروی کار، به ادغام بیشتر اتباع خارجی در آلمان و بهره‌مندی آنان از مزایای شهروندی کمک می‌نماید.
