اردیبهشت ۹, ۱۴۰۳ ۱:۴۳ قبل از ظهر
دیاران خبر 38 (از تمدید دوباره مهلت ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع در سامانه سهما تا طرح جدید بریتانیا برای کاهش ورود مهاجران)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهم‌ترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند تمدید دوباره مهلت ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع در سامانه سهما تا طرح جدید بریتانیا برای کاهش ورود مهاجران می‌پردازیم.
۱. تمدید دوباره مهلت ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع در سامانه سهما
امسال بر اساس شیوه‌نامه تحصیلی مدارس کشور تنها در صورتی مجاز به ثبت‌نام دانش‌آموزان غیرایرانی هستند که این دسته از دانش آموزان در سامانه سهما اطلاعات خود را درج کرده باشند. حتی دانش‌آموزان اتباعی که غیرقانونی در کشور هستند نیز می‌توانند با مراجعه به سامانه سهما وزارت کشور به آدرس irmigrationorg.ir برای ثبت‌نام در مدرسه اقدام کنند. در همین راستا برای ثبت‌نام آن دسته از دانش‌آموزان مهاجری که در سال جاری یعنی سال تحصیلی ۱۴۰۳ـ۱۴۰۲ محصل‌اند اما هنوز اطلاعات خود را در این سامانه درج نکرده‌اند، مجددا سامانه سهما را باز کرده‌اند. سامانه سهما قرار است به مدت یک ماه تا ۱۸ دی برای ثبت‌نام و درج اطلاعات دانش‌آموزان مهاجر باز بماند.
برای ثبت‌نام در سامانه سهما متقاضیان باید یکی از شناسه‌های یکتا، فراگیر یا فیدا را داشته باشند. اگر افراد فاقد این شناسه‌ها هستند، ابتدا باید در این سامانه پیش ثبت‌نام را انجام داده و سپس با مراجعه به یکی از دفاتر کفالت کد یکتا را دریافت و مجددا برای ثبت‌نام نهایی وارد سامانه سهما شوند، ثبت‌نام نهایی خود را انجام داده و شناسه یکتای خود را به مدیر مدرسه تحویل دهند. بنابراین همه دانش آموزان اتباع اعم از دارندگان پاسپورت، برگه اقامت، فیدا و غیره حتما باید در سامانه سهما ثبت‌نام و شناسه یکتا ۱۰ رقمی را دریافت کنند. همچنین دانش‌آموزانی هم که کد یکتا ندارند با مراجعه به دفاتر کفالت می‌توانند در صورت مجاز بودن کد یکتا خود را دریافت کنند. از سوی دیگر حتی دانش‌آموزانی که خودشان مدرکی ندارند به واسطه مدارک معتبر والدین می‌توانند کد یکتا اخذ کنند.
پیش از این چندین بار فرصت ثبت‌نام در سامانه سهما تمدید شده بود تا همه افراد جامانده بتوانند ثبت‌نام خود را نهایی کنند. با این حال به نظر می‌رسد همچنان آمار دانش‌آموزان مهاجر بازمانده از تحصیل بالا است.
۲. تلاش سازمان ملی مهاجرت برای تشدید قوانین علیه مهاجران غیرمجاز
روز شنبه هفته جاری عبدالله مبینی، رییس سازمان ملی مهاجرت، در مصاحبه‌ای با رسانه‌ها به ابهامات و شبهات مطرح شده در فضای رسانه‌ای در خصوص اتباع خارجی حاضر در ایران به ویژه افغانستانی تبارها پاسخ داد. وی در این مصاحبه به موضوعات مختلفی پیرامون بحث اتباع خارجی پرداخت و من‌جمله به آمارهای مرتبط با مهاجران اشاره نمود. بخش مهمی از سخنان مبینی به موضوع مهاجران غیرمجاز اختصاص پیدا کرد. وی اعلام کرد برآورد تقریبی تعداد مهاجران غیرمجاز بین ۵۰۰ تا نهایتاً یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است.
رییس سازمان ملی مهاجرت درباره ساماندهی اتباع غیرمجاز اظهار داشت: «ایران برای ساماندهی اتباع غیرمجاز مصمم است زیرا این‌ها به قانون ما احترام نگذاشته‌اند. بنابراین بدون تعارف، تمام این‌ها از کشور، جمع‌آوری و تحویل دولت متبوعشان می‌شوند. این اقدام، مدون و برنامه زمانی اخراج اتباع غیرمجاز به صورت جدی تهیه شده و در حال اجراست». مبینی همچنین اعلام کرد به منظور جلوگیری از بازگشت مهاجران غیرمجاز پس از طرد یک بسته سیاستی پیش‌بینی شده است. در این راستا قرار است وقتی افراد طرد می‌شوند مشخصات بیومتریک آنان ثبت و وارد بانک اطلاعاتی شود تا بعدا دفعات ورود غیرقانونی شخص در دسترس باشد. به گفته مبینی در این راستا به تازگی طرحی آماده شده که تشدید مجازات برای هر بار ورود غیرقانونی در آن پیش بینی شده است. در این طرح، جریمه نقدی، حبس، محرومیت از خدمات اجتماعی و مرگ مدنی جزء مواردی است که در مجازات‌ها پیش‌بینی شده است».
مبینی گفت کسانی که سیم‌کارت یا کارت عابربانک یا خانه استیجاری به مهاجران غیرمجاز می‌دهند یا به اشکال دیگر به آن‌ها خمات می‌دهند هم در معرض مجازات قرار خواهند گرفت. به گفته وی اظهار داشت: «کارگروهی به ریاست قوه قضاییه و بخش حقوقی تمام دستگاه‌های ذی‌نقش، تشکیل شده تا قوانین اتباع را مورد بازنگری قرار دهند».
۳. تاکید بر ساماندهی اتباع خارجی در میبد
چندی پیش درگیری خونینی در شهر میبد استان یزد به وقوع پیوست که منجر به قتل یک جوان و مصدوم شدن جوانی دیگر شد. بعد از وقوع این قتل مشخص شد که قاتل این ماجرا از اتباع خارجی بوده است. به دنبال وقوع این حادثه تنش‌ها و ناآرامی‌ها در میبد شکل گرفت و مساله مهاجران افغانستانی ساکن در این شهر برجسته شد. برخی از مردم شهر خواهان اخراج کلیه مهاجران ساکن در این شهر شدند و حتی خشونت‌هایی هم علیه مهاجران افغان گزارش شد.
به دنبال این ماجرا مسئولان استان یزد و شهر میبد تلاش‌های جدیدی را برای ساماندهی اتباع خارجی ساکن در این شهر آغاز کردند. برخی حتی از لزوم جداسازی مهاجران از مردم بومی شهرستان سخن گفتند. در همین راستا هفته گذشته مسئولان ارشد این استان دیداری با آیت الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، ترتیب دادند. آیت الله اعرافی در این نشست ساماندهی سریع اتباع خارجی ساکن در شهرستان میبد را از استاندار و دیگر مسئولان ارشد استان خواستار شد. وی اظهار کرد: «تمام تدابیر لازم برای کنترل امور مربوط به اتباع باید با جدیدیت اجرایی و در اولویت قرار گیرد». وی کنترل دقیق فرآیند اجاره املاک، تردد وسایل نقلیه، مباحث آموزشی و مدارس و نگهبانی مهمانشهر را ازجمله الزامات اجرایی برای رعایت حقوق شهروندی برای تمام شهروندان و ساکنین شهرستان میبد دانست و افزود: «رعایت موارد قانونی و جدیت در اجرای آن مانع تکرار حوادثی نظیر حوادث اخیر خواهد شد».
از طرفی دیگر رئیس اداره صمت میبد در راستای افزایش فشارها بر اتباع خارجی، به کارگیری اتباع در اصناف و اتحادیه‌های صنفی به ویژه میوه و تره بار را غیرقانونی عنوان کرد و وعده مقابله با این موضوع را داد. این نگرانی وجود دارد که تدابیر اتخاذ شده توسط مقامات استان یزد به موج مهاجرستیزی شکل گرفته در سال جاری دامن بزند.
4. اخراج بیش از ۴۸۲ هزار مهاجر غیرقانونی از پاکستان
دولت پاکستان بیش از یک ماه است که طرح اخراج مهاجران غیرمجاز را آغاز نموده است. سرپرست وزارت کشور پاکستان اخیرا اعلام کرد که از آغاز روند اخراج مهاجران غیرقانونی، تاکنون بیش از ۴۸۲ هزار نفر این کشور را ترک کرده‌اند. سرفراز بوگتی با بیان اینکه ۹۰ درصد از مهاجران غیرقانونی با رضایت خود پاکستان را ترک کرده‌اند و تنها ۱۰ درصد با اجبار از این کشور بیرون رانده شده‌اند. وی تصریح کرد: «گزارش‌های مربوط به ضرب و شتم و بدرفتاری با مهاجران حقیقت ندارد». این مقام حکومت موقت پاکستان همچنین از شناسایی ۱۰ نفر از افغان‌هایی که در برخی از حزب‌های سیاسی فعالیت داشتند، خبر داد و گفت آنان به زودی از پاکستان اخراج خواهند شد. این در حالی است که دولت طالبان مداخله افغانستانی‌های ساکن در پاکستان در امور سیاسی این کشور را رد کرده است.
اخراج مهاجران افغان از پاکستان در یک ماه اخیر با واکنش‌هایی در داخل و خارج افغانستان همراه بود. هم دولت طالبان به شدت از این اقدام انتقاد کرد و هم سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای دیگر آن را خلاف حقوق بشر دانستند. خروج بیش از ۴۸۲ هزار نفر در بیش از یک ماه آمار بسیار بالا و نگران کننده‌ای است. اخیرا تلاش‌های در داخل پاکستان برای جلوگیری از تداوم اجرای این برنامه از طریق اقدام قضایی شروع شده است. برخی مهاجران افغان در پاکستان می‌گویند پلیس با مهاجران غیرقانونی بدرفتاری کرده است.
این نگرانی در میان بخش‌های از حاکمیت در ایران و افکار عمومی وجود دارد که مهاجران افغانستانی اخراجی از پاکستان به سمت کشورهای دیگر من‌جمله ایران بروند. از سوی دیگر ذکر این نکته ضروری است که در ماه‌های اخیر ایران نیز اقدامات گسترده‌ای برای شناسایی و اخراج اتباع غیرمجاز افغان انجام داده است و قرار است در آینده نیز این روند ادامه پیدا کند.
5. طرح جدید بریتانیا برای کاهش ورود مهاجران
دولت بریتانیا جزئیاتی از طرح جنجالی جدید خود برای کاهش مهاجرپذیری خبر داد. وزیر کشور بریتانیا جزئیاتی از این طرح را اعلام کرد که شرایط را برای اقامت اتباع خارجی در این کشور سخت‌تر می‌کند. جیمز کلورلی در پارلمان بریتانیا گفت بر اساس این طرح، قرار است حداقل درآمد سالانه مورد نیاز برای اقامت در بریتانیا افزایش یابد. او افزود که دسترسی به خدمات درمانی دولتی که برای بریتانیایی‌ها رایگان است، از این پس برای هر خارجی سالانه ۱۰۰۰ پوند هزینه خواهد داشت. همچنین بر اساس طرح جدید، افراد غیربریتانیایی شاغل در بخش خدمات اجتماعی دیگر نمی‌توانند خانواده خود را به بریتانیا بیاورند.
کلورلی به اعضای پارلمان بریتانیا وعده داد: «ما می‌خواهیم ورود مهاجران را سالانه دست‌کم ۳۰۰ هزار نفر کاهش دهیم». این در حالی است که طرح‌ها و اقدامات پیشین محافظه‌کارها برای کنترل مهاجرت‌ها چندان موفق نبوده است. پس از برگزیت با وجود حذف امکان تردد آزاد اروپایی‌ها به بریتانیا، آمار مهاجرت در بریتانیا همچنان کاهش نیافت. برگزیت تاکنون فقط منجر به کاهش مهاجرت اروپایی‌ها شده ولی به جای آن آمار مهاجرت‌ها از آفریقا و آسیا به بریتانیا بیشتر شده است. بر اساس تازه‌ترین آمار اداره ملی آمار بریتانیا که مربوط به ۲۳ نوامبر امسال است، مهاجرت خالص به بریتانیا (تفریق آمار ورود و خروج مهاجران) در سال ۲۰۲۲ به ۷۴۵ هزار نفر رسید.
طرح جدید سخت‌گیرانه بریتانیا در حالی اعلام می‌شود که اکنون این کشور با کمبود نیروی کار به ویژه در بخش‌های بهداشت و کمک‌های اجتماعی روبه‌روست. از سوی دیگر اتحادیه‌های کارگری هم نسبت به طرح جدید مهاجرتی بریتانیا ابراز نگرانی کرده‌اند. علاوه بر این‌ها، دولت بریتانیا پس از رد شدن طرح اعزام پناهجویان به رواندا در دیوان عالی تلاش جدیدی برای رفع ایرادات این طرح و انعقاد قرارداد جدیدی با رواندا شروع کرده است. باید دید آیا این اقدامات بریتانیا را به هدفش خواهد رساند.
