آینده مهاجرت در جهان چگونه خواهد بود؟ (مکنزی-۷)
قسمت هفتم از ترجمهی گزارش سازمان جهانی مکنزی از پدیده مهاجرت در سطح جهان پیرامون آینده مهاجرت
آینده مهاجرت چگونه است؟ کشور مهاجران،کشور بدون سرزمین مهاجران چه آیندهای را پیش رو خواهد داشت؟
جهان به همپیوستهی امروز شاخصهای زیادی را معرفی میکند که نشان میدهد قرن بیست و یکم قرن مهاجران است. امکان مهاجرت برای ابناء بشریت روز به روز در حال افزایش است. کشور مهاجران روز به روز پرجمعیتتر و پرجمعیتتر میشود. البته جریانهای مهاجرت وابستگی بسیار زیادی به سیاستهای پذیرشی کشورهای مهاجرپذیر دارد. ولی مهاجرت پدیدهای جهانی است و فقط کشورهای مهاجرپذیر نیستند که به آن شکل میدهند.
شاید سادهترین مدل برای شرح آیندهی مهاجرت نگاه عرضه و تقاضایی به آن باشد. عوامل بازدارنده و افزایندهی پدیدهی مهاجرت هر دو در حال فعالیتاند.
آینده مهاجرت و کشورهای متقاضی مهاجر
نارضایتی برخی از مردم کشورهای مهاجرپذیر از عوامل بازدارندهی تقاضا برای مهاجران است. یک نظرسنجی سازمان جهانی مکنزی[1] در کشورهای فرانسه، آمریکا و انگلستان نشان میدهد در میان مردمی که به دلیل شرایط اقتصادی دههی اخیر درآمدهایشان کاهش پیدا کرده، 28 درصد معتقدند که حضور مهاجران باعث نابودی فرهنگ و اتحاد جامعهی آنها شده است.
از طرفی دیگر نرخ باروری پایین و افزایش جمعیت پیر در کشورهای توسعهیافته نیاز فزایندهای به نیروی کار به خصوص در مشاغل فیزیکی مثل کشاورزی، ساختوساز و بهداشت و درمان ایجاد کرده است.
در کشورهای توسعهیافته افراد در سن کار در حال کاهشاند. 67 درصد جمعیت کشورهای توسعهیافته در سال 2000 در سن کار بودند. افراد در سن کار در سال 2050 به 58 درصد جمعیت کاهش پیدا خواهند کرد. بنابراین کشورهای توسعهیافته برای حفظ رشد اقتصادی و بهبود شاخصهای وابسته به سن جمعیت نیازمند مهاجراناند.
در کشورهای سمت تقاضای پدیدهی مهاجرت عواملی نیز وجود دارد که تأثیر آنها بر روندهای مهاجرپذیری مهم ولی غیرقابل پیشبینی است. سیاستهای این کشورها در قبال پذیرش مهاجران و برنامههای ادغام مؤثر مهاجران در جامعه از جمله عوامل بسیار مهمی هستند که تأثیر مثبت یا منفی آنها قطعی نیست.
کشورهای عرضهکننده مهاجر و آینده مهاجرت در جهان
در سمت عرضه عوامل بسیاری برای افزایش مهاجرت وجود دارد. کشورهای در حال توسعه با تورم جمعیتی روبهرو هستند. در این کشورها تعداد زیادی از انسانهای کممهارت در سن کار هستند. پیشبینی میشود که تا سال 2050 فقط 14 درصد از جمعیت کشورهای در حال توسعه بالای 65 سال باشند. جمعیت بالای افراد در سن کار در این کشورها رقابت بسیاری را برای بازار کار ایجاد میکند و افراد به جستوجوی فرصتهای شغلی میافتند.
از طرفی دیگر در کشورهای توسعهیافته سرمایهگذاریهای بالا بر امر آموزش، میلیونها مهارت ایجاد میکند که افراد صاحب این مهارتها باید برای استفاده از آنها به بازار نیروی کار جهانی روی بیاورند. بالا رفتن تعداد افراد ماهر آموزشیافته در کشورهای در حال توسعه مازاد نیروی ماهر در این کشورها را ایجاد میکند.
هند و چین، مهاجرتفرستهای بزرگ
هند و چین بزرگترین عرضهکنندگان فارغالتحصیلان رشتههای [2]STEM (ریاضیات، مهندسی، فناوری و علوم محض) در جهان هستند. تا سال 2030 دو سوم از افزایش جهانی مورد انتظار جمعیت مهندسان و فارغالتحصیلان علوم محض از آن دو کشور خواهد بود.
شهرنشینی در جهان و آینده مهاجرت
روند شهرنشین شدن جمعیت جهان به چند طریق موجب افزایش پدیدهی مهاجرت میشود. با افزایش شهرنشینی در جهان استانداردهای زندگی مردمان بالاتر رفته است. سه دههی اخیر تاریخ بشریت شاهد بزرگترین روند شهرنشین شدن در طول تاریخ جهان بوده است. در 30 سال گذشته به طور متوسط شهرهای جهان سالانه 65 میلیون نفر به جمعیتشان اضافه شده است.
با شهرنشین شدن افراد به عوامل توانمندساز در امر مهاجرت دسترسی بیشتری پیدا کردهاند. عواملی همچون شبکههای اطلاعاتی، درآمد و آموزش.
با افزایش شهرنشینی، درآمد متوسط افراد برای ادامهی زندگی زیاد شده است. با افزایش درآمد مقدار پساندازها زیاد میشود و افزایش پسانداز به آدمها توانایی حرکتهای بزرگتر را میدهد. انسانها به مراکز سفر و جابهجایی به نقاط مختلف کرهی زمین نزدیکتر شدهاند و شبکههای اطلاعاتی آدمها وسیعتر و گستردهتر شده. در نتیجه به فرصتهای موجود در سطح جهان آگاهی بیشتری پیدا شده است.
از طرف دیگر به خصوص در کشورهای در حال توسعه، رشد جمعیت شهرنشین از توانایی حکومت برای ساخت مسکن مورد نیاز، تدارک زیرساختهای شهرنشینی و ارائهی خدمات اجتماعی کافی سریعتر بوده است. این عقبافتادگی حکومتها در کشورهای در حال توسعه، به جمعیت شهرنشین انگیزهی لازم برای حرکت به سوی کشورهایی با کیفیت زندگی بالاتر را میدهد.
فناوری و آینده مهاجرت
تغییرات نسلی و دسترسی گسترده به فناوری در بین افراد جوان کشورهای در حال توسعه تأثیر مثبتی بر مهاجرت ازین کشورها دارد. تحقیقات سازمان جهانی مکنزی (MGI) نشان میدهد که 914 میلیون نفر در جهان حداقل یک اتصال بینالمللی به یکی از شبکههای اجتماعی دارند و 12 میلیون و 600 هزار نفر شرکتکنندهی دورههای آموزشی آنلاینی هستند که سایتهای مستقر در کشورهای توسعهیافته ارائه میکنند.
در جهان امروز با حضور و نفوذ هر چه بیشتر تلفنهای همراه برای مردم بسیار آسان شده است که خود را شهروند جامعهی جهانی بنامند و از احوالات مردمان دیگر کشورها و فرصتهای اقتصادی موجود در اقصی نقاط جهان باخبر باشند.
تغییرات زیستمحیطی و آینده مهاجرت
تغییرات زیستمحیطی و آب و هوایی کرهی زمین عواملی هستند که در سالهای آینده منجر به افزایش مهاجرت خواهند شد. خطر زیر آب رفتن سواحل کمارتفاع و سیل و طغیان آب قبلاً فقط برای جزایر سلیمان در اقیانوسیه مطرح بود. اما حالا این خطر بسیاری از کلانشهرهای جنوب شرق آسیا را تهدید میکند.
وقوع خشکسالی و قحطی بسیاری از نواحی آفریقای صحرا را خالی از سکنه کرده و خواهد کرد. پیشبینی میشود که افزایش دمای کرهی زمین تا پایان قرن بیست و یکم به گونهای خواهد بود که تمامی جمعیت اطراف خلیج فارس مجبور به ترک سرزمین خود خواهند شد…
و برآیند همهی این بحثها نشان میدهد که در دهههای آینده مهاجرت در کرهی زمین شایعتر میشود و به جمعیت مهاجران جهان سال به سال افزودهتر خواهد شد.
[1] McKinsey Global Institute (MGI)
[2] STEM= Science, Technology, Engineering, and Mathmatics