مسیری که با هم طی کردیم (اصلاح قانون تابعیت فرزندان مادر ایرانی-۲)

لایحه اصلاح قانون اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با مرد غیر ایرانی، طی چند سال اخیر مخالفین و موافقین فراوانی داشت. در این نوشته می‌کوشیم با بررسی تلاش‌ها و اقدامات صورت گرفته در این مدت، نگاهی داشته باشیم بر مسیری که همه با هم طی کردیم. از آنجا که این مسیر سخت و طولانی و پرپیچ و خم بود، در بخش نخست به تصویب لایحه در هیئت دولت پرداختیم و حالا در بخش دوم آن به قانونی شدن لایحه در مجلس می‌پردازیم:

انتشار گزارش دیاران در مرکز پژوهش‌های مجلس

دیاران در پژوهشی دقیق و علمی، گزارشی مفصل به مرکز پژوهش‌های مجلس ارائه کرد. این گزارش در اواخر آبان با عنوان «فرزندان حاصل از ازدواج بانوان ایرانی با اتباع خارجی؛ بررسی مشکلات، مسائل و ارائه راهکارها» و به صورت محرمانه منتشر و در اختیار نمایندگان مجلس قرار گرفت.

این گزارش درواقع  کتاب راهنمایی بود برای کسب اطلاعات در زمینه موضوع اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی.

۴۸ هزار کودک سرگردان

نشست فقر هویتی کودکان بی شناسنامه در دانشگاه تهران با حضور اعضای انجمن دیاران و مراد ثقفی، مدیر انجمن یکشهر برگزار می‌شود. مراد ثقفی تجربیاتی که طی تلاش‌هایش برای پیگیری موضوع کودکان بی‌شناسنامه کسب کرده می‌گوید و اعضای دیاران از مطالعات خود حرف می‌زنند. مدیر پژوهش‌های دیاران، از ۲۶ کشوری می‌گوید که در قوانین تابعیت خود تبعیض جنسیتی دارند و بین مرد و زن تفاوت قائل می‌شوند‌. او می‌گوید در این میان ۷ کشور هستند که در رادیکال‌ترین شکل تبعیض جنسیتی، مادر به هیچ وجه حق انتقال تابعیت به فرزندش را ندارد‌. ایران، قطر، سومالی، لبنان و کویت جزو این کشورها هستند‌.

تصویب لایحه در کمیسیون قضایی با چند تغییر

در جلسه روز ۳۰ دی ماه ۱۳۹۷ در کمیسیون قضایی مجلس با حضور کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس و دستگاه‌های ذیربط مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و اصلاحاتی در متن لایحه پیشنهادی دولت وارد می‌شود. 

دومین کنفرانس حکمرانی و پنل مهاجرت

دومین کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی در روزهای ۱۳ و ۱۴ بهمن ۱۳۹۷ در سالن همایش های صدا و سیما برگزار می شود و در پنل مهاجرت به ایران به موضوع اثرات اقتصادی «حضور مهاجران در ایران: فرصت یا تهدید؟» پرداخته می‌شود. مدیر انجمن دیاران یکی از سخنرانان این پنل است که در بخشی از سخنرانی خود می‌گوید:

اول اینکه بپذیریم این یک مسئله است و آنرا به رسمیت بشناسیم. با به رسمیت نشناختن مهاجران در ایران فقط صورت مسئله را پاک کرده ایم و مشکلی حل نشده است.
دوم اینکه، بسیاری بر این باورند این مسئله مهاجران است و ما در سیاست های داخلی خود حفره های بسیاری داریم که باید به آن بپردازیم ولی باید بدانیم که این مسئله ما هست نه مهاجران. این مسئله یک کشوری است که کباده پیشرفت را به دوش میکشد ولی هنوز یک برگه سیاست مهاجرتی شفاف در قوانین خود ندارد.
سوم، به روز رسانی سریع قوانین مهاجرتی است. قوانین ما در بخش مهاجرت مربوط سال ۱۳۱۳ است، اما حالا همه‌چیز تغییر کرده و امروز قانون ۸۰ سال پیش نمی‌تواند راجع به این قضیه تصمیم بگیرد. ما در قوانین خود از لفظ اتباع بیگانه استفاده کرده ایم و امروز من این سوال را می‌پرسم که بیگانه با چه چیزی؟
بیگانه با زبان؟ بیگانه با فرهنگ؟ بیگانه با دین؟ بیگانه با جغرافیا؟ بیگانه با چه چیزی هستند؟ اگر این اتباع بیگانه ۱۰ سال، ۲۰ سال، ۵۰ سال در کشور ما زندگی کردند و برادری خود را ثابت کردند همچنان بیگانه هستند؟ ایا اتباع بیگانه نیاز به نردبان پیشرفت ندارند؟ در اتباع بیگانه ما آیا فعال فرهنگی و اقتصادی و… نداریم؟
چهارم، مهاجرت یک پدیده بین رشته‌ای است ؛ دارای ابعاد انسان‌شناسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی دارد. بگذارید در مورد این پدیده پژوهش و تحقیق شود.
پنجم، تناقض در تصمیم گیری داریم. ما در تصمیم‌گیری‌ها در حوزه مهاجرت دستگاه‌های متولی زیاد داریم، در بین این‌ها تناقض وجود دارد. برای مثال وزارت رفاه با صدور کارت کار در مشاغل مورد نظر خود آن دسته از مهاجرانی که در این ردیف از مشاغل فعالیت می کنند را به رسمیت می‌شناسد، در همین بین ارگان دیگری کارت های بانکی آنها را مسدود می کند! دستگاهی متوجه است فعالیت شفاف مهاجران در کشور به سود اقتصاد ما است و دستگاهی دیگر نظری متفاوت دارد.
ششم، ما الان با نسل‌های دوم و سوم مهاجرین مواجه هستیم، نسلی که همانند نسل اول نیست که اولویت‌شان امنیت و اشتغال باشد، نسلی است که همراه با ایرانی‌ها بزرگ شده، انتظارات‌شان فرق می‌کند و باید با آن‌ها متفاوت برخورد کنیم. در بین نسل دوم و سوم مهاجرین نخبگان زیادی وجود دارد و باید یک فکر اساسی برای آن‌ها بکنیم

 در این نشست دو کلیپ  توسط دیاران از تاریخچه حضور مهاجران و پناهنگان در ایران نیز به نمایش درمی‌آید.

سرنوشت هویتی فرزندان مادر ایرانی-پدر غیرایرانی در بوته نقد

پایگاه خبری عیارآنلاین در دانشگاه تربیت مدرس نشستی تخصصی برگزار می‌کند تا به ابعاد مختلف موضوع هویت و تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی و لزوم اصلاح قانون پرداخته شود. کارشناسان حاضر در این نشست عبارتند از:

• رضا شیران خراسانی (نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی).
• حجت الاسلام سلکی (مدیر کل سابق دفتر حقوقی و امور مجلس جامعه‌المصطفی العالمیه).
• خانم میرمالک (مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمند سازی وزارت تعاون, کار و رفاه اجتماعی).
• رسول صادقی (استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران)
• پیمان حقیقت طلب (مدیر پژوهش‌های انجمن دیاران).
•  
• عیارآنلاین همچنین از مخالفین لایحه دعوت می‌کند تا در این نشست حضور داشته باشند. اما آن‌ها از حضور امتناع کردند. آن‌ها ترجیح می‌دهند به جای بحث و گفت‌وگو، همچنان به تک‌گویی‌های خود ادامه دهند.

کودکی که مادر ایرانی دارد باید حق و حقوق داشته باشد

در طول هفته ۳ نشست مختلف در ۳ نقطه‌ی متفاوت شهر پیرامون موضوع اعطای تابعیت به فرزندان مادرایرانی-پدر غیرایرانی و اصلاح قانون آن برگزار می‌شود. دانشگاه علامه طباطبائی، انجمن اندیشه و قلم و دفتر مرکزی حزب کارگزاران سازندگی میزبان مخالفین و موافقین اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زان ایرانی با مردان غیر ایرانی می‌شود.

مادرم ایرانی است من کجایی ام؟

روزهای ابتدایی سال ۹۸ دیاران  با انتشار مقاله‌ها و یادداشت‌های متعدد در مطبوعات و راه‌اندازی کمپین حمایت از موضوع با هشتگ «#مادرم_ایرانی_است_من_کجایی_ام» بیش از هر زمان دیگر تلاش کرد صدای چندهزار کودک بی‌شناسنامه باشد که چشم به نمایندگان مجلس و تصمیم آن‌ها دوخته بودند.

فرزندان زنان ایران، ایرانی می شوند

حالا موضوع اعطای تابعیت به فرزندان مادر ایرانی و اصلاح قانون تبدیل به تیتر یک روزنامه‌های مطرح کشور می‌شود.

روزی نیست که در روزنامه‌ها مطلبی در این باره منتشر نشود. مطبوعات خود پیگیر موضوع می‌شوند، مصاحبه می‌کنند و مطلب می‌نویسند.

مادر ایرانی‌ام…

همکاری دیاران با روزنامه شرق آغاز می‌شود. قمر تکاوران از اعضای گروه پژوهشی دیاران، طی یک تلاش طولانی با بیش از ۴۰ فرزند مادر ایرانی-پدرغیرایرانی مصاحبه می‌کند. او روایت‌های آنها از بی‌هویتی و بلاتکلیفی مدام را می‌شنود. او در ستونی ثابت هر سه‌شنبه نسخه‌ای کوتاه از این روایت‌ها را در روزنامه شرق منتشر می‌کند.

یک روز قبل از اصلاح قانون تابعیت فرزندان مادر ایرانی

۲۱ ارديبهشت ۱۳۹۸ روز شلوغ . بسیار مهمی برای دنبال‌کنندگان موضوع اعطای تابعیت به مادر ایرانی‌هاست.
جمعی از استادان و پژوهشگران علوم اجتماعی درباره‌ ضرورت تصویب لایحه‌ اعطای تابعیت به فرزندان مادر ایرانی و اصلاح قانون، به نمایندگان مجلس شورای اسلامی نامه می‌نویسند. آن‌ها از نمایندگان مجلس می‌خواهند که:

… که این فرصت را از دست ندهند، این لایحه را که به‌زودی در صحن علنی مجلس به‌رأی گذاشته می‌شود تصویب کنند، به این تبعیض حقوقی و پیامدهای اجتماعی‌ نامطلوبش پایان دهند، گرهی از زندگی بسیاری از بی‌شناسنامه‌های بی‌صدا و فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی بگشایند و گامی مهم در جهت منافع ملی ایران، بسط عدالت و حفظ کرامت انسانی فرزندان مادران ایرانی بردارند.

در همان روز ۳۱ استاندار اسبق نیز با نامه‌ای خطاب به نمایندگان، ضمن تقدیر از نگاه کمیسیون قضایی مجلس به اصلاح قانون و تصویب لایحه در این کمیسیون، دغدغه‌های خود در این زمینه را مطرح می‌کنند. در بخشی از این نامه استانداران اشاره کرده بودند که:

امروز ایران بحمدالله یکی از باثباتترین کشورهای منطقه است. این ثبات در اثر همگرایی وثیق دولت و ملت ایران با مردمان کشورهای همسایه تقویت و تحکیم خواهد شد. همانگونه که دولت و ملت ایران در ابتدای انقلاب اسلامی با آغوشی باز پذیرای میلیون ها مهاجر افغانستانی و عراقی رانده شده از کشورشان بود و همانگونه که نیروهای نظامی ایران با همکاری مستمر با مردم کشور عراق در چند سال گذشته خطر تسلط تروریست های تکفیری را بر این کشور خنثی کردند به همان ترتیب نیز می توان با گشودگی نظر و حسن تدبیر فرزندان زنان ایرانی و مردان غیر ایرانی را به عنوان کسانی که در آینده می توانند عوامل پیوستگی و همبستگی ایران با محیط پیرامونیش از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی باشند به تابعیت ایران درآورد و زمینه ساز نزدیکی قلوب مردمان کشورهای همسایه با مردمان ایران زمین شد. این عمل به معنای واقعی کلمه تاسی به کلام امام راحل است که فرمودند “اسلام مرز ندارد”

حجت الاسلام والمسلمین پورمحمدی، نیز در مصاحبه‌ای می‌گوید: اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی بار مالی ندارد. بار مالی اش در حد حساب و کتاب دفتری و سند صادر کردن برای صدور شناسنامه است. این لایحه از دولت آمده که حتما محاسبات مالی آن انجام شده بنابراین مغایرتی با اصل 75 قانون اساسی پیدا نمی کند. این صحبت‌های پورمحمدی اشاره داشت به این‌که که طرح سال ۹۱ دولت در شورای نگهبان رد شده بود چون برای دولت هزینه‌تراشی می‌کرد.

تصویب جزئیات و کلیات لایحه در مجلس

گام‌های آخر اصلاح قانون در مجلس. روز موعود فرا می‌رسد و لایحه به صحن علنی مجلس می‌رود. پیش از جلسه‌ی بررسی این لایحه نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۱۰ پیشنهاد برای اصلاح این لایحه ارائه می‌دهند. در روزهای ۲۲ و ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ کلیات و جزئیات متن لایحه‌ی اصلاح شده در کمیسیون قضایی در صحن علنی مجلس با قاطعیت آراء تصویب می‌شود.
۱۸۸ نماینده‌ به این لایحه رأی موافق می‌دهند و هیچ یک از پیشنهادها هم در بررسی جزئیات لایحه رأی نمی‌آورد. سرانجام متن مصوب کمیسیون قضایی توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی نهایی می‌شود.

مسیری که با هم طی کردیم- قسمت اول

مسیری که با هم طی کردیم- قسمت سوم