اردیبهشت ۶, ۱۴۰۳ ۸:۰۲ بعد از ظهر
تصویب کلیات قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان مادر ایرانی در کمیسیون قضایی مجلس
تصویب کلیات قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان مادر ایرانی در کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی:
در دوم مهر سال 1385 بود که ماده واحده ی تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
ماده واحده ای که سرنوشت هویت و تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی را که در داخل مرزهای ایران به دنیا آمده بودند موکول می کرد به بعد از 18 سالگی و تا سن 18 سالگی به جز حق اقامت هیچ گونه حق دیگری (حق تحصیل، حق استفاده از خدمات بهداشتی درمانی، حق برخورداری از یارانه و…) را برای این کودکان قائل نمی شد. آن دسته از کودکانی هم که خارج از مرزهای ایران از مادران ایرانی و پدرانی غیرایرانی به دنیا می آمدند به طور کل محروم از هویت ایرانی می شدند.
غیرانسانی بودن این ماده واحده به زودی بر همگان آشکار شد و بسیاری از نمایندگان مجلس و فعالان اجتماعی در ایران به دنبال تغییر این قانون افتادند. این ماده واحده وضعیت معیشت و زندگانی خانواده های زنان ایرانی همسر خارجی را به شدت وخیم کرد. ماده واحده ای که هدفش حل مشکل هویت و تابعیت فرزندان مادر ایرانی پدر خارجی بود عملا مشکل بی هویتی را دو چندان کرد.
تلاش ها برای اصلاح یک قانون بد
در 11 مرداد 1390 نمایندگان مجلس شورای اسلامی یک فوریت طرحی را تصویب کردند که به موجب آن فرزندان متولد از مادر ایرانی و پدر خارجی که مطابق ماده 1060 قانون مدنی با اخذ مجوز ازدواج نموده اند ایرانی محسوب بشوند. اما در جلسه ی 6 شهریور مجلس و در صحن این طرح به دلیل ملاحاظات سیاسی- امنیتی رد شد.
نمایندگان مجلس که شاهد نتایج ناگوار ماده واحده ی سال 1385 و نابه سامانی وضعیت فرزندان مادر ایرانی-پدر خارجی در داخل کشور بودند در اردیبهشت ماه سال 1391 طرح اصلاح قانون تعیین تکلیف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی را تصویب کردند. در این طرح اصلاحی فرزندان مادر ایرانی-پدر خارجی تا سن 18 سالگی و مشخص شدن وضعیت تابعیت شان از حق تحصیل و بهداشت و درمان رایگان، تامین اجتماعی و یارانه برخوردار می شدند و تا سن 19 سالگی از پرداخت تعرفه اقامت معاف بودند. طرحی که کمی وضعیت معیشیتی خانوارهای زنان ایرانی همسر خارجی را بهبود می بخشید. اما این طرح در 11 اسفند 1393 توسط شورای نگهبان به دلیل افزایش بار مالی برای دولت رد شد.
در 29 شهریور 1394 بار دیگر طرحی به مجلس برای اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی و فرزندان شهدای غیرایرانی آمد. اما در جلسه ی 5 مهر 1394 کلیات این طرح هم تصویب نشد.
در اردیبهشت ماه سال 1395 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف شد که با همکاری وزارتخانه های کشور، امور خارجه وو اطلاعات به منظور حمایت از کودکان فاقد هویت رسمی ظرف مدت سه ماه کودکان مزبور را شناسایی و طرح مشترکی را جهت تصویب به هیئت دولت ارائه نماید.
از سویی دیگر در مجلس شورای اسلامی هم طرح های دیگری برای بهبود وضعیت کودکان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی شروع شد. در 21 تیر 1396 کمیسیون قضایی مجلس شروع به بررسی طرح تعیین تکلیف هویت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی کرد. البته این کمیسیون بررسی ها را در 29 مرداد 1396 متوقف کرد. به این علت که تدوین لایحه ی تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در دولت در دستور کار قرار گرفت.
دولت وارد میدان شد
پس از کشمکش های زیاد که بیش از 1 سال طول کشید سرانجام در 13 آبان 1397 لایحه ی تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در هیئت دولت به تصویب رسید. محمد شریعتمداری در روز 14 آبان 1397 از تصویب این لایحه در دولت خبر داد و گفت: فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی می توانند به تقاضای مادر ایرانی خود به تابعیت ایرانی درآیند. در قانون مصوب ۱۳۸۵ درباره وضعیت فرزندان زیر ۱۸ سال سکوت شده بود، اما با اصلاح قانون مصوب ۱۳۸۵ و تصویب پیش نویس قانونی لایحه در جلسه مورخ ۱۳ آبان ماه ۹۷ هیات دولت ، فرزندان زیر ۱۸ سال با تقاضای مادر ایرانی خود می توانند به تابعیت ایران درآیند.
دولت این لایحه را به مجلس شورای اسلامی فرستاد و در تاریخ 2 دی ماه 1397 کلیات قانون و تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد.
در 14 آبان 1397 رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس (اللهیار ملکشاهی) گفته بود که این کمیسیون لایحه اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی را با اولویت بررسی می‌کند.
و خبر بسیار مسرت بخش این که کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس به وعده ی خود عمل کرد و در جلسه ی روز 30 دی ماه 1397 به بررسی لایحه ی دولت پرداخت و کلیات قانون و جزئیات آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
تصویب لایحه ی دولت در کمیسیون قضایی
حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس در مورد این جلسه به خبرگزاری خانه ی ملت گفت: جلسه ی بررسی لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در این کمیسیون با حضور کارشناسانی از دولت، نیروی انتظامی، مرکز پژوهش ها، وزارت دادگستری و قوه قضائیه برگزار شد و جزئیات و کلیات این لایحه در نشست امروز بررسی و تصویب شد.
او گفت: بر اساس این ماده واحده فرزندان حاصل از چنین ازدواج هایی که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می شوند قبل از 18 سال تمام شمسی به درخواست مادر ایرانی به تابعیت ایران درمی آیند و فرزندان مذکور در صورت عدم تقاضای مادر می توانند پس از رسیدن به سن 18 سال شمسی تقاضای تابعیت ایران را نمایند که در صورت فقدان شکل امنیتی ( به تشخیص وزارت اطلاعات) به تابعیت ایران پذیرفته می شوند. همچنین پاسخ به استعلام امنیتی باید ظرف 3 ماه انجام شده و نیروی انتظامی نسبت به پروانه اقامت برای پدر غیرایرانی مذکور اقدام کند.
نماینده مردم رباط کریم و بهارستان در مجلس دهم، افزود: بر اساس تبصره این ماده واحده در صورتی که پدر یا مادر متقاضی در قید حیات نبوده و یا در دسترس نباشند در صورت ابهام اثبات نسب در دادگاه صالحه انجام می شود.
با تصویب این لایحه در کمیسیون قضایی مجلس، یک گام بزرگ برای بهبود شرایط فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی برداشته شد.
