شهریور ۲۹, ۱۴۰۳ ۵:۰۶ قبل از ظهر
ایران چه تعداد مهاجر غیرقانونی را اخراج میکند؟
بر خلاف تصور بسیاری از ایرانیان، اخراج مهاجران غیرقانونی در ابعاد گسترده همواره در دستور کار جمهوری اسلامی ایران بوده است و در سالهای اخیر سالانه صدها هزار نفر از این مهاجران از ایران اخراج شدهاند. آمار منسجمی در ارتباط با تعداد اخراجها منتشر نشده است، با این حال برای رسیدن به تصویری روشنتر از وضعیت اخراج مهاجران غیرقانونی، آمارهای پراکندهای که توسط مقامات مختلف اعلام شده است را مرور میکنیم.
در ارتباط با آمار اخراج، یکی از منابع قابل استناد گفتههای فرماندهان مرزبانی جمهوری اسلامی ایران است. در تازهترین اظهارات، سردار مجید شجاع فرمانده مرزبانی خراسان رضوی در تاریخ 9 دی ماه گفته است که در یک ماه گذشته بیش از 60 هزار نفر مهاجر افغانستانی از مرزهای این استان اخراج شدهاند.
همچنین در تاریخ 6 آذر، مطابق با گفته ایشان، ” ۲۴ هزار ۸۸۴ نفر از اتباع کشور افغانستان که به صورت غیرمجاز در داخل کشور حضور داشتند، طی ١٠ روز گذشته شناسایی و توسط مرزبانان استان در نقطه صفر مرزی از منطقه دوغارون به نماینده کشور افغانستان تحویل داده شدند.” همچنین وی در مهر ماه اعلام کرد: “حدود 328 هزار مهاجر افغانستانی که به صورت غیرقانونی طی نیمه نخست امسال در ایران حضور داشتند، از مرزهای این استان اخراج شدند” .
در همین راستا، سردار احمد گودرزی، فرمانده مرزبانی فراجا در تاریخ 1 آبان 1402 اعلام کرد که در هفت ماه نخست ابتدای سال 738 هزار و 749 نفر از اتباع که به شکل غیرقانونی وارد کشور شده بودند، از کشور طرد شدند. با این حال باید توجه داشت که بر اساس تجربه سالهای گذشته، روند اخراج در نیمه دوم سال شدت میگیرد و البته نباید فراموش کرد که مساله مهاجران در چند ماه اخیر در کانون توجه مردم و رسانهها قرار گرفته و همگام با آن مطالبه اخراج مهاجران غیرقانونی نیز افزایش یافته است.
علاوه بر این وزارت کشور و اداره کل اتباع و مهاجران خارجی به عنوان متولیان اصلی اجرایی در امور مهاجران در ایران نیز معمولاً در مصاحبهها و جلسات خود ارقامی را در این جلسات ارایه میدهند. “احمد وحیدی وزیر کشور نیز در تاریخ 8 آذر ماه سال جاری اعلام کرد که تاکنون 400 هزار نفر از اتباع غیرقانونی به کشور خود بازگشت داده شدهاند. او تاکید کرد قوانین بازدارنده کافی برای جلوگیری از بازگشت مهاجران غیرقانونی اخراج شده نداریم و باید تمهیداتی اندیشیده و این مساله را حل کنیم”. از سویی علی اصغر بلوکیان، مدیر کل امور اتباع و مهاجران خارجی سازمان ملی مهاجرت در تاریخ 2 آبان اعلام کرده است که “از سال 1396 تا نیمه اول سال 1402 حدود 5 میلیون نفر از اتباع خارجی از ایران اخراج شدهاند. این آمار شامل کسانی است که یا دستگیر شدند و به صورت اجباری از کشور اخراج شدهاند یا کسانی که خودشان را به مقامات مربوطه معرفی کردند و داوطلبانه خواهان خروج از کشور شدند. او همچنین اظهار داشت که در سال 1401 بیش از یک میلیون نفر را اخراج نموده است. در ۶ ماه نخست سال جاری نیز آمار اخراجها بیش از ۵۵۸ هزار مورد است.”
ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که بخش قابل توجهی از مهاجران غیرقانونی بصورت داوطلبانه و با معرفی خود به کشورشان باز میگردند. برای مثال جواد خانی مسئول مدیریت اتباع غیرمجاز سازمان ملی مهاجرت گفته است: “کار بازگرداندن اتباع غیرمجاز از مرداد امسال آغاز شده است و این روند ادامه دارد که تاکنون ۴۵۰ هزار نفر از افراد فاقد مدارک هویتی و قانونی از کشور داوطلبانه بازگردانده شدهاند.”
علاوه بر ارقام فوق که توسط مقامات ایرانی اعلام شده است، «وزارت مهاجرین و عودتکنندگان طالبان» نیز آمارهایی را در این زمینه اعلام میکند که شامل مهاجران افغانستانی است که به افغانستان بازگشته یا بازگردانده شدهاند.
وزارت مهاجران و عودتکنندگان در تاریخ 11 آذر ماه سال جاری از بازگشت بیش از ۸۰۰ هزار مهاجر افغان از ایران در بیش از یک سال گذشته به کشور خبر داده است. وزارت مهاجرین و عودتکنندگان در تاریخ 13 آذر ماه امسال اعلام کرد که در یک ماه حدود ۱۳۴هزار افغانستانی از ایران به افغانستان بازگردانده شدهاند که بصورت اجباری یا داوطلبانه بوده است. علاوه بر این سخنگوی وزارت مهاجرین و عودت کنندگان طالبان نیز آمار بازگشت مهاجران از افغانستان به ایران در سال 1401 را 820 هزار نفر اعلام کرد که 400 هزار تن به گونه اجباری و بقیه به درخواست خودشان بازگشتهاند.
همانطور که روشن است، در زمینه ارقام بیان شده از تعداد مهاجران اخراجی و بازگردانده شده اجماعی وجود ندارد و آمارهای موجود بسیار پراکنده و غیرمنسجم است. بنابراین، تفاوتهای آماری موجب شده است تا نتوانیم تصویر روشنی از روند اخراجها داشته باشیم. با این حال مطابق با شواهد موجود، اخراج گسترده مهاجران غیرقانونی در دستور کار جمهوری اسلامی ایران قرار داشته است.
