مهر ۲۳, ۱۴۰۳ ۸:۲۶ قبل از ظهر
دیاران خبر 36 (از تداوم اخراج مهاجران غیرمجاز از ایران تا رد شدن طرح دولت بریتانیا برای اعزام پناهجویان به رواندا)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهم‌ترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند تداوم اخراج مهاجران غیرمجاز از ایران و رد شدن طرح دولت بریتانیا برای اعزام پناهجویان به رواندا می‌پردازیم.
۱. تداوم اخراج مهاجران غیرمجاز از ایران
موضوع اخراج مهاجران غیرمجاز از ایران در چند ماه گذشته بسیار پررنگ بوده است. در همین رابطه جواد خانی، مسئول مدیریت اتباع غیرمجاز سازمان ملی مهاجرت روز شنبه در حاشیه همایش سراسری مدیران کل اتباع سراسر کشور اظهار داشت: «کار اخراج مهاجران غیرمجاز همزمان با آغاز به کار سازمان ملی مهاجرت از مرداد امسال آغاز شد و همچنان ادامه دارد». وی یادآور شد: «مهاجران اخراج شده کسانی بودند که به صورت غیرمجاز وارد کشور شده بودند. در یک کار آمایشی در سطح هشت استان دارای بیشترین مهاجران، کار بازگردانی آنان نیز آغاز شد». این هشت استان عبارتند از تهران، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، قم، کرمان، یزد، فارس و البرز است که ۹۲ درصد اتباع را در خود جای داده‌اند.
مسئول مدیریت اتباع غیرمجاز سازمان ملی مهاجرت یکی از اقدامات در دست پیگیری برای مقابله با ورود مهاجران غیرمجاز را انسداد مرز‌ها دانست. وی گفت: «انسداد مرز‌ها از برنامه‌های اصلی این سازمان است که از ابتدا در مجلس شورای اسلامی تصویب شده بود. از طریق شورای عالی امنیت ملی به روند اجرای آن سرعت بخشیدیم تا در یک بازه زمانی کوتاه‌تر از چند سال این موضوع به هر شکلی از نظر فیزیکی و با مشارکت ستاد کل نیرو‌های مسلح انجام شود».
خانی با بیان اینکه مهاجران به دو دسته رسمی و دارای مدارک قانونی و غیرمجاز و فاقد مدارک قانونی تقسیم می‌شوند، افزود: «کار ساماندهی هر دو گروه آغاز شده است. به زودی با صدور کارت‌های هویتی هوشمند و کد یکتا آمایش و پردازش مهاجران قانونی انجام می‌گیرد». در مورد مهاجران غیرمجاز ظاهرا سیاست سازمان ملی مهاجرت شناسایی و اخراج تدریجی آنان است و روند اخراج‌ها در ماه‌های اخیر تشدید شده است. این در حالی است که در پاکستان نیز اخیرا برنامه‌ای گسترده برای اخراج مهاجران غیرمجاز افغانستانی از کشورش شروع کرده است.
۲. صدور شناسه یکتا برای ۵۰۰ هزار دانش‌آموز خارجی
مساله ثبت‌نام کودکان تبعه خارجی در مدارس امسال موضوعی چالش‌برانگیز بود. شیوه‌نامه ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع امسال مقرر کرد که شرط ثبت‌نام کودکان مهاجر در مدارس ایران دارا بودن کد یکتا است. همچنین کلیه فرایندهای ثبت‌نام نیز به صورت الکترونیکی انجام گرفت. فرایند ثبت‌نام امسال سبب شد که برخی از اتباع خارجی نتوانند در موعد مقرر در مدارس ثبت‌نام کنند و در روند تحصیل آنان اختلال ایجاد شود. آمار دقیقی از تعداد کودکان مهاجر ثبت‌نام شده توسط وزارت آموزش و پرورش تاکنون منتشر نشده است. البته مهرماه در مراسم آغاز سال تحصیلی وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که حدود ۶۰۰ هزار تبعه خارجی در مدارس ایران شاغل به تحصیل هستند.
مدیرکل اجتماعی سازمان ملی مهاجرت اخیرا در در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد که تاکنون بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر از کودکان مهاجر توانسته‌اند شناسه یکتا دریافت کرده و در مدارس ایران ثبت‌نام کنند و ادامه تحصیل دهند. آمار ۵۰۰ هزار نفر نشان دهنده افت قابل توجه جمعیت دانش‌آموزان اتباع در مدارس ایران است. زیرا در سال گذشته بیش از ۶۱۷ هزار نفر ثبت‌نام شده بودند. مرادی‌پور ادامه داد: «تعدادی از دانش‌آموزان میان پایه که نتوانسته بودند شناسه دریافت کنند دوباره زمان ثبت‌نام در سامانه سهما تمدید شد و می‌تواند از ۲۲ تا ۳۰ آبان برای ثبت‌نام به آن مراجعه کنند». لذا افراد جا مانده که تاکنون موفق به اخذ کد یکتا نشده‌اند باید در بازه زمانی اعلام شده در سامانه سهما ثبت‌نام کنند.
مدیرکل اجتماعی سازمان ملی مهاجرت با بیان این که ساماندهی اتباع خارجی در دستور کار این سازمان قرار گرفته است، گفت هوشمندسازی اطلاعات هویتی و دریافت کارت هوشمند، برای ثبت‌نام و تسهیل ادامه تحصیل دانش‌آموزان مهاجر نیز تاثیرگذار است چون این کارت هوشمند تنها کارتی است که جایگزین سایر مدارک هویتی قرار می‌گیرد.
۳. اخاذی از اتباع خارجی در مشهد
اخیرا در مشهد گزارش‌هایی از اخاذی از اتباع خارجی منتشر شد و درنهایت عامل این جرایم توسط ماموران نیروی انتظامی دستگیر شد. متهم این حوادث با جا زدن خود به عنوان پلیس، از اتباع خارجی اعم از افغانستانی و عراقی ساکن مشهد زورگیری می‌کرد. فرمانده انتظامی مشهد در تشریح ماجرای زورگیری‌های مامور قلابی گفت: «با توجه به گزارش‌های محرمانه منابع خبری پلیس مبنی بر اخاذی و زورگیری از اتباع خارجی با جعل عنوان مامور لباس شخصی، بلافاصله دستورات ویژه‌ای برای بررسی دقیق ماجرا صادر شد چراکه این گونه جرایم در نیروی انتظامی از حساسیت خاصی برخوردار است».
متهم 30 ساله در حالی که در حال اخاذی از یک زوج جوان مهاجر بود توسط یکی از افسران پلیس شناسایی و دستیگر شد. متهم برای اثبات مامور بودن خود و فریب قربانیانش، وسایلی چون کلت ساچمه زنی، دستبند فلزی، بیسیم، شوکر و کارت شناسایی جعلی همراه داشته است. فرمانده انتظامی مشهد اعلام کرد تاکنون راز 5 فقره از اخاذی متهم از اتباع خارجی فاش شده است. وی اضافه کرد: «متهم مذکور با دستور قضایی روانه زندان شد اما کنکاش‌های ماموران کلانتری برای کشف تبهکاری‌های احتمالی دیگر وی همچنان ادامه دارد».
اتباع خارجی در همه جای دنیا جزء گروه‌های آسیب‌پذیری هستند که معمولا بیشتر از دیگران در معرض بزه‌دیدگی قرار می‌گیرند. در ایران نیز متاسفانه این پدیده وجود دارد و به ویژه اخاذی و زورگیری از مهاجران جرمی پرتکرار است. جالب است که بخش زیادی از اخاذی‌ها از اتباع خارجی در ایران در پوشش ماموران قلابی انجام می‌گیرد. مهاجران، مخصوصا مهاجران بی‌مدرک، به دلیل موقعیت متزلزل حقوقی خود سوژه‌های مطلوبی برای بزهکاران هستند. چراکه بسیاری از مهاجران از ترس طرد شدن از کشور حاضر نمی‌شوند بزه‌دیدگی خود را گزارش کنند. لازم است برای کاهش آمار جرایم علیه مهاجران میزان حمایت‌های دستگاه‌های قضایی کشور از آنان افزایش یابد.
۴. مهاجران افغانستانی می‌توانند با دریافت کد یکتا شیر خشک بخرند
مدتی است که در توزیع شیر خشک در ایران مشکلاتی به وجود آمده است. در راستای حل این مشکل دولت اقدام به سهمیه‌بندی شیر خشک برای خانواده‌های ایرانی براساس کد ملی کرد. داروخانه‌ها در چند ماه اخیر تنها با دارا بودن کلی ملی به متقاضیان شیر خشک می‌فروختند و این شرط سبب محروم شدن مهاجران از دریافت شیر خشک می‌شد. این مساله مشکلات متعددی برای اتباع خارجی ساکن در کشور ایجاد نمود. سازمان ملی مهاجرت در راستای حل این معضل، از ایجاد شرایط دریافت شیر خشک برای اتباع خارجی از طریق کد یکتا خبر داده است. این سازمان در اطلاعیه که روز شنبه ۲۷ آبان منتشر کرد، اظهار داشت: «والدین نوزادان اتباع و مهاجران خارجی با مراجعه به داروخانه‌ها با شناسه یکتا صادره از سوی این سازمان می‌توانند برای نوزدان شیر خشک دریافت کنند».
براساس اطلاعیه فوق، والدین دارای اسناد اقامتی معتبر که موفق به دریافت شناسه یکتا برای نوزادان نشده‌اند می‌توانند با مراجعه به ادارات اتباع و مهاجران خارجی استان یا دفاتر خدمات اقامت و اشتغال محل سکونت خود شناسه یکتا دریافت کنند. ادارات اتباع و مهاجران خارجی و دفاتر خدمات اقامت و اشتغال استان‌های مختلف ایران می‌بایست نسبت به ارائه شناسه یکتای مهاجران دارای اسناد اقامتی معتبر اقدام کنند.
اتباع خارجی حق دارند همانند اتباع بومی یک کشور به خدمات درمانی و داروها و اقلام مربوطه دسترسی داشته باشند. شیر خشک هم یکی از این اقلام است که نباید در توزیع آن در جامعه تبعیضی علیه مهاجران وجود داشته باشد. عدم ارائه اقلام دارویی و درمانی به کودکان تبعه خارجی می‌تواند اختلالاتی در رشد آن‌ها ایجاد نماید و حتی در آینده هزینه‌های درمانی بیشتری را به کشور ما تحمیل کند.
۵. رد شدن طرح دولت بریتانیا برای اعزام پناهجویان به رواندا توسط دیوان عالی بریتانیا
سال گذشته دولت‌های بریتانیا و رواندا توافق کردند که برخی از مهاجرانی که به صورت قاچاقی وارد بریتانیا می‌شوند، به رواندا فرستاده شوند. سپس در آنجا به درخواست پناهندگی‌شان رسیدگی شود. این طرح به‌شدت از سوی فعالان حقوق مهاجران و نیز سازمان‌های بین‌المللی مورد انتقاد قرار گرفت. از آن موقع یک دعوای حقوقی در بریتانیا برای ابطال این برنامه شروع شد. ابتدا در ماه دسامبر سال جاری دادگاه بدوی بریتانیا حکم داد که این طرح قانونی است. پس از تجدیدنظرخواهی دادگاه استیناف اعلام کرد طرح دولت جهت اعزام پناهجویان به رواندا غیرقانونی است. دولت محافظه‌کار ریشی سوناک از دیوان عالی بریتانیا تقاضای تجدیدنظرخواهی در مورد تصمیم دادگاه استیناف کرد.
درنهایت دیوان عالی بریتانیا چهارشنبه هفته گذشته رای دادگاه استیناف را تائید کرد. بدین ترتیب پنج قاضی دیوان عالی بریتانیا طرح جنجالی اعزام پناهجویان به کشور رواندا را غیرقانونی اعلام کرد. رابرت رید، رئیس دیوان عالی بریتانیا در حکم تائید رای دادگاه استیناف تاکید کرد که تصمیم عالی‌ترین مرجع قضایی این کشور براساس ملاحظات حقوقی و غیرسیاسی اتخاذ شده است. تصمیم دیوان عالی ضربه سختی به سیاست مهاجرتی دولت ریشی سوناک محسوب می‌شود. او بعدازظهر چهارشنبه در مجلس عوام بریتانیا در واکنش به تصمیم دیوان عالی گفت که لندن برای دستیابی به «معاهده جدیدی» با رواندا در زمینه پذیرش پناهجویان تلاش خواهد کرد.
گروه‌های مدافع حقوق بشر از تصمیم روز چهارشنبه دیوان عالی بریتانیا به‌شدت استقبال کرده‌اند. دولت محافظه‌کار بریتانیا امیدوار بود تا با اجرای طرح اعزام پناهجویان غیرقانونی به رواندا بتواند به وعده خود مبنی بر توقف روند ورود قایق‌های حامل پناهجویان از کانال مانش عمل کند. بیش از ۲۷ هزار پناهجو از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون از این مسیر دریایی خود را به بریتانیا رسانده‌اند. این رقم سال گذشته ۴۵ هزار پناهجو بود.
