مهر ۲۳, ۱۴۰۳ ۹:۴۷ قبل از ظهر
سید یحیی اخلاقی (با متخصصان و کارآفرینان بین‌المللی-2)
سید یحیی اخلاقی یکی از متقاضیان اقامت ویژه در سامانه همکاری با متخصصان و کارآفرینان بین‌المللی است؛
او در افغانستان به دنیا آمده. فارغ‌التحصیل مقطع دکتری از دانشگاه شهید بهشتی تهران است. او در طی سال‌هایی که وضغیت امنیتی افغانستان و محدودیت‌هایی که برای مردم وضع شده بود در دهه 50 -60 به همراه خانواده ناگزیر به مهاجرت شد.
روایت زندگی در ایران از زبان سید یحیی اخلاقی
در ایران از محضر اساتید خوب و برجسته ای کسب فیض کردم و توانستم تحصیلات خود را در ایران تا مقطع دکتری به پایه کمال برسانم و مدرک دکتری خود را از دانشگاه شهید بهشتی تهران گرفتم و با معدل بالا از این دانشگاه فارغ التحصیل شدم.
در حال حاضر با چه نوع مدرک اقامتی در ایران ساکن هستید؟
رساله دکتری خود را با موضوع تجارت خارجی کشور افغانستان دفاع کردم که برای اولین در سطح آکادمیک به این موضوع با رویکرد سیستمی پرداخته شده و من توانستم مطالعه و تحقیقی انجام بدم که ماحصل این پژوهش را در اختیار برنامه ریزان اقتصادی افغانستان قرار بدم که خوشبختانه مورد استقبال قرار گرفت و رئیس جمهور وقت افغانستان با مطالعه رساله دکتری بنده دستوراتی را در راستای استفاده از محتوای نتایج این تحقیق توسط مسئولین اقتصادی وقت افغانستان دادند.
تجربه حضور شما در ایران به عنوان مهاجر چگونه بوده است؟چه مشکلات و چالش هایی برای زندگی در ایران برای خود شما یا خانواده شما وجود دارد؟
جمهوری اسلامی ایران و افغانستان مشترکات زیادی دارند. از جمله اینکه مردم افغانستان بدون مترجم می‌توانند با هموطنان ایرانی صحبت می‌کنند. این نشان از نزدیک بودن دو کشور دارد. مشترکات تاریخی، فرهنگی و همچنین جغرافیایی که در این دوکشور هست، باعث پیوندهای عمیق و ناگسستنی بین دو سرزمین است که ملت‌های ایران و افغانستان از گذشته‌های دور با یکدیگر رابطه داشتند و خوشبختانه در طول سال‌های اخیر پیوندهای این دوکشور در ابعاد مختلف بیشتر از گذشته شده.در بعد مسائل علمی پیشرفت های خیلی خوبی در طی بیست سال اخیر در افغانستان صورت گرفته: ایجاد موسسات آموزش عالی در بیشتر ولایت های افغانستان و مراکز علمی برای تحصیل جوانان افغانستانی که باعث ایجاد پیوندهای علمی بین موسسات آموزش عالی ایران و افغانستان شد. این پیوندها میتواند سمت و سوی بهتری بگیرد و باعث منتفع شدن بیشتر مردم ایران وافغانستان شود. وجود نخبگان علمی که در هر دوکشور وجود دارد میتواند موجب هم افزایی در پیشبرد برنامه های مختلف شود اگر بخواهم ازدید اقتصادی بحث کنم وقتی هم افزایی بین تجربیات نخبگان ایرانی و افغانستان وجود داشته باشد. قطعا این میتواند باعث تحولات خوب اقتصادی بین دو کشور شود ما شاهد حضور تحصیل کرده‌های افغانستان داخل افغانستان و بیرون از افغانستان هستیم. وجود بسترهای خوب تحقیقاتی و آموزشی در جمهوری اسلامی ایران باعث می‌شود. نخبگان افغانستانی بتوانند با خاطر آسوده بتوانند اینجا به فعالیت‌های علمی و پژوهشی‌شان ادامه بدهند و از این فعالیت‌های علمی به نفع هردو ملت استفاده بکنند.
وضعیت اقامتی شما به چه صورت است؟
سه سال قبل با توجه به مسئولیتی که رئیس جمهور وقت افغانستان به من دادند، من با گذرنامه سیاسی وارد جمهوری اسلامی ایران شدم و اقامتی که الان در اختیار دارم از طریق وزارت محترم امور خارجه برای من فراهم شده و طبعا با اتمام ماموریت‌های دولتی نیاز به اقامت دیگری داریم تا بتوانیم امکان حضور و امکان ادامه فعالیت‌های موثر علمی و پژوهشی و اقتصادی را در ایران داشته باشیم.
چگونه با سامانه آیکانکت آشنا شدید؟
سامانه ایکانکت از طریق دوستان ایرانی به من معرفی شد من عضو تیم مذاکره کننده موافقت نامه چابهار بودم از طرف دولت افغانستان و باتوجه به شناختی که از ظرفیت من داشتند دوستان ایرانی پیشنها دکردند که به سایت ایکانکت مراجعه کنم و از امتیازاتی که توسط دولت محترم ایران برای نخبگان افغانستانی و تحصیل کنندگان افغانستانی من بتوانم استفاده کنم.
تجربه شما از فضای دانشگاهی،تجربه برخورد با اساتید و دانشجویان و کلا محیط کلی دانشگاه در ایران با توجه به اینکه تحصیلات آکادمیک خود را در ایران گذراندید،چیست؟
دانشگاه های ایران یکی از محیط های بسیار خوب و خاطره انگیز برایم قلمداد می‌شود. مسئولین و اساتید محترم بین دانشجویان ایرانی و غیر ایرانی هیچ تفاوتی قائل نیستند. در همان کلاسی که دانشجویان ایرانی وجود دارند، دانشجویان غیرایرانی هم هستند و اساتید محترم ایرانی با سعه صدر و جبین گشاده همیشه رویه و رفتار نیکی با دانشجویان داشتند. ما همیشه از این بابت از آنها سپاسگزار هستیم. من علیرغم اینکه مشغله زیاد و مسئولیت اجرایی در یک سازمان منطقه ای دارم، بازهم ارتباط خود را با اساتید محترم خودم در دانشگاه‌های مختلف حفظ کردم و از محضر آنها کماکان استفاده میکنم. همواره احوال پرس آنها هستم و از آنها خاطرات خیلی خوبی داریم و هرکجا هستند به اصطلاح ما افغانستانی‌ها نانشان گرم و آب‌شان سرد باشد انشالله.
آینده افغانستان را چطور میبینید؟ نخبگان و تحصیل کنندگان افغانستانی چطور می‌توانند به آینده کشور افغانستان کمک کنند؟
تجربه نشان داده که یک قوم در افغانستان به تنهایی نمی‌تواند حکومت کند. ایجاد یک حکومت فراگیر در افغانستان از ملزومات شرایط فعلی افغانستان است که حاکمان جدید کابل باید در نظر بگیرند. طبق شنیده ها قرار هست به کمک کشورهای همسایه و جامعه بین المللی یک حکومت فراگیر ایجاد شود. قطعا همانطوری که ما در گذشته شاهد دوران‌های روشن و عبوراز بحران‌هایی بودیم، این مرحله را هم پشت سر خواهیم گذاشت و مطمئن باشید که شرایط به این شکل باقی نمی‌ماند و حکومت فراگیری ایجاد می‌شود که اقوام مختلف خودشان را در آینه این حکومت می‌بینند و این زمینه مساعد می‌شود که تحصیل کرده‌های افغانستان آن هایی که علاقه به سرزمین خود دارند خوشبختانه آرزومند این هستند در خود افغانستان حضور داشته باشند تا مستر خدمات موثر و مفیدی برای دولت و ملت خود باشند. در آینده من مطمئن هستم که با توجه به بهبود شرایط تحصیل کرده های افغانستانی به کشور برمی‌گردند و در خدمت مردم خودشان خواهند بود.
ظرفیت اکوسیستم استارتاپی ایران را برای نخبگان افغانستانی چطور میبینید؟
در طول سال‌های اخیر حرکت‌های خیلی خوبی صورت گرفته است در زمینه استارت‌اپ‌ها و نواوری‌هایی که صورت گرفته. شرکت‌های دانش بنیان ظهور کردند، این شرکت‌ها میتونه خودش الگوهای خیلی خوبی باشه برای نخبگان افغانستانی که بیایند استاراپ‌ها و شرکت‌هایی را راه‌اندازی بکنند که بتوانند در عرصه اقتصادی در زمینه تولید کالاها، کالاهایی را تولید کنند که رقابت پذیر باشند با کالاهای مشابه خارجی. ما شاهد این بودیم که در گذشته نخبگان افغانستانی کالاهای خیلی خوبی را در ایران تولید کردند هم در زمینه تجهیزات پزشکی، هم در زمینه صنعت ساختمان.
این خودش نشان می دهد این زمینه وجوددارد در جمهوری اسلامی ایران تا بتواند در ایران حضور داشته باشند و سرمایه گذاری‌های علمی و اقتصادی داشته باشند در اینجا و نفع آن به هر دو ملت باشد و به باور من برای همه کشورها میتواند این حضور، حضور موثر، مفید و کارسازی باشد.
تمایل دارید سامانه ایکانکت را به دوستان تان معرفی کنید؟
این سامانه میتوانداستعداد های افغانستان را سمت و سو بدهد و میتواند با استفاده از ظرفیتهای خیلی خوب جوانان تحصیل کرده افغانستانی شود و مطمئنا با افزایش دانش و مهارت‌های این عزیزان در جمهوری اسلامی ایران برای زمانی که برمی‌گردند به افغانستان می‌توانند موثرتر و مفیدتر برای جامعه خودشان قرار بگیرند.
در رابطه با سامانه ایکانکت قطعا زحمات زیادی از سوی دوستان ایرانی کشیده شده. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر ادارات و نهادهای ذیربط همکاری کردند اما باتوجه به این برنامه‌ریزی برای هر فرد خیلی مهم است که بتواند برای آینده خودش یک برنامه‌ریزی بکند اگر در زمینه طی مراحل کردن اسناد متقاضیان اخذ اقامت ویژه اگر سرعت بیشتری صورت بگیرد. آن وقت این امکان وجود دارد که تحصیل کردگان افغانستانی زودتر بتوانند به یک جمع بندی برسند در مورد آینده حضور خودشان در ایران و امیدوار هستم که در آینده شاهد حضور نخبگان افغانستانی در ایران باشیم تا بتوانند از ظرفیتهای خوب علمی و پژوهشی که در ایران هست استفاده بکنند و بتوانند برای کشور خود مفیدتر باشند انشالله.
تجربه شما از فضای فرهنگی-اجتماعی ایران و برخورد مردم ایران در جامعه و محیط های آموزشی چیست؟
در رابطه با برخوردهای مردم شریف ایران گاهی اوقات سوالاتی که از من پرسیده میشد سوالات آزاردهنده‌ای بود. مثلا گاهی اوقات سوال میشد که آیا در افغانستان اینترنت هست؟ آیا در افغانستان شما دسترسی به شبکه‌های بین المللی تلویزیونی دارید؟ این سوالات در طی سال‌های اخیر توسط برخی از دوستان ایرانی هم باعث تعجب بود هم باعث ناراحتی. حتی گاهی اوقات که ما در مورد جاذبه‌های گردشگری در افغانستان توضیحاتی می‌دادیم آنها با تعجب نگاه می‌کردند که چطور ما در منطقه‌ای به نام نورستان ما یک همچین فضای خوب طبیعی داریم یا فرض مثال در بدخشان افغانستان ما منطقه ای به نام واخوان داریم که از جمله جاذبه های خوب گردشگری در سطح جهان محسوب می‌شود و گردشگران خارجی از کشورهای مختلف جهان می‌آیند. خب این ضرورت ایجاد می‌کند که افغانستان بیشتر به مردم ایران شناسانده شود و در مورد تاریخ افغانستان و طبعیت افغانستان، ظرفیتهای خوب سرمایه گذاری در افغانستان، معادن و آب‌های افغانستان، صنایع نوپای افغانستان مثل صنعت مخابرات و دیگر صنایعی که در زمینه خدمات و تولید هست باید کارهای بیشتری صورت بگیرد. وقتی که همسایه هستیم و مرز و ریشه مشترک داریم باید همدیگر را خوب بشناسیم. هرچقدر بیشتر همدیگر را بشناسیم به همان اندازه بیشتر می‌توانیم به درد همدیگر بخوریم، ولی اگر از ظرفیتهای یکدیگر بی‌خبر باشیم اونوقت یک بیگانه‌ای از یک جای خیلی دورتر می‌اید و از ظرفیتهای اقتصادی افغانستان استفاده می‌کند. دوستان ایرانی من گاهی وقت ها به من می‌گویند که ما برای تعطیلات گاهی اوقات به ترکیه یا مالزی می‌رویم، در حالی که افغانستان هم جاذبه گردشگری دارد و همسایه دیوار به دیوار شما است، شما بیایید از جاذبه گردشگری افغانستان هم دیدن بکنید، بیایید از مقبره خواجه عبدالله انصاری در هرات دیدن کنید، از زادگاه مولانا جلال الدین بلخی در ولایت بلخ دیدن بکنید، از مقبره ابوریحان بیرونی دیدن بکنید، از باغ بابل شاه هم دیدن بکنید. خب وقتی که همچین جاذبه‌ها و تاریخی وجود دارد و مردم ایران بی‌خبر هستند از این تاریخ و جاذبه ها، من به عنوان یک فارسی زبان ناراحت می‌شوم. لذا من پیشنهاد میکنم اطلاع رسانی بیشتری صورت بگیرد و باید از طریق برگزاری گفتمان‌ها، برگزاری برخی جلسات و سمینارها، پیوندها عمیق‌تر شود و همچنین رفت‌و آمد‌هایی باید صورت بگیرد بین مردم هر دو کشور مخصوصا قشر دانشگاهی
با توجه به این که شما تجربه تحصیل در فضای آکادمیک ایران و تجربه تدریس در فضای آکادمیک افغانستان را داشتید، میخواستم یک مقایسه ای از فضای علم وفناوری دوکشور ارائه بدید؟
در دانشگاه های ایران خوشبختانه علاقه زیادی به استفاده از منایع علمی ایران وجود دارد. خیلی از اساتیدی که در دانشگاهای افغانستان تدریس می‌کنند فارغ التحصیلان دانشگاه‌های ایران هستند و با توجه به شناختی که از ماخذ علمی ایران دارند از کتاب‌های ایرانی استفاده می‌کنند برای تدریس. علاوه بر این پیوندهایی هم که در بین مراکز علمی و آموزش‌عالی افغانستان و ایران صورت گرفته، باعث شده که تبادل استاد و تبادل دانشجو در طی سال‌های اخیر سرعت بیشتری بگیرد و این نوید را برای جامعه علمی افغانستان که انشالله با بهبود شرایط فعلی در افغانستان اگر آن حرکت‌های علمی ادامه پیدا کند، قطعا ما شاهد افزایش کیفیت و نیز کمیت موسسات آموزش عالی در افغانستان خواهیم بود. حضور اساتید ایرانی در دانشگاه‌های افغانستان در طول سال‌های اخیر فرصت خیلی خوبی را فراهم کرد برای مردم افغانستان تا بتوانند از این مراکز علمی استفاده بکنند. وجود شعبه‌ای از دانشگاه‌های آزاد اسلامی در کابل، شعبه‌ای از دانشگاه پیام نور، شعبه‌ای از جامعه المصطفی در افغانستان باعث شد که جوانان افغانستانی که مشتاق فراگیری علوم مختلف بودند از این فرصت‌ها استفاده کنند و از این مراکزی که الحمدالله با کیفیت خیلی خوبی هم کار کردند بتوانند بهره‌های وافی را ببرند و خیلی از کسانی که در این مراکز تحصیل می‌کردند جزو مدیران افغانستان بودند و حتی نمایندگان مجلس افغانستان هم در این دانشگاه‌ها که منسوب به جمهوری اسلامی ایران بودند تحصیل کردند و راضی بودند از تحصیلاتی که دراین دانشگاه ها داشتند
سخن پایانی:
روی سخنم به تحصیل کرده‌های افغانستان هست که با توجه به زحماتی که کشیدیم درس خواندیم و تحصیل کردیم در دانشگاه های ایران و خب شرایط فعلی در کشور برای همه مشخص هست من توصیه میکنم به هموطنان افغانستانی خودم که نشود که از محیط علمی فاصله بگیریم. صحبتی که با دوستان ایرانی دارم این است که ظرفیتهای خیلی خوب علمی که در افغانستان وجودارد از این ظرفیت‌ها بیشتر استفاده شود و فرصت‌های بیشتری فراهم شود برای حضور تحصیل کرده‌های افغانستانی. آنها نباید دغدغه اقامت را داشته باشند در ایران، دغدغه گرفتن یک خانه را داشته باشند، یا دغدغه های دیگه مثل افتتاح حساب بانکی، گرفتن گواهی نامه رانندگی و موضوعات دیگری از این قبیل. چرا که خیلی از کشورها به دنبال جذب نخبگان افغانستانی هستند وبرای آنها پیشنهادات خیلی خوبی مطرح می‌کنند. پیشنهاد اعطای تابعیت می‌کنند، خب وقتی ما همسایه‌های دیوار به دیوار هستیم، نخبگان و تحصیل کردگان افغانستانی نباید جای دورتری بروند، باید در همین ایران که هم زبان و هم فرهنگ است و هم‌کیش و هم‌آیین است حضور داشته باشند تا ظرفیتهای خود را بیشتر بکنند تا فردا روز انشالله بتوانند برای کشور افغانستان و ایران اسلامی و کشورهای منطقه مفید تر و موثر تر باشند انشالله.
سامانه همکاری با متخصصان و کارآفرینان بین‌المللی (آی کانکت)
برنامه‌ی همکاری با متخصصان و کارآفرینان بین‌المللی (آیکانکت)، سامانه‌ای برای ثبت درخواست متخصصان و کارآفرینان غیرایرانی برای دریافت حمایت‌های خاص مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری و کسب اقامت ویژه در ایران است. سامانه‌ای که می‌کوشد تا با فراهم آوردن مجموعه‌ای از خدمات و تسهیلات برای مهاجران نخبه و کارآفرین، زیست آنان در ایران را راحت‌تر کند و زمینه‌های رشد و شکوفایی آنان و بهره‌مندی جامعه‌ی ایران از استعدادهای آنان را فراهم نماید.
ارائه‌ی دفترچه اقامت ویژه که به مدت سه تا پنج سال، این دسته از مهاجران را از تمدید سالانه‌ی مدارک اقامتی معاف می‌کند یکی از خدمات این برنامه است. با داشتن دفترچه اقامت ویژه، مهاجران می‌توانند به جز حق رأی از کلیه‌ی حقوق شهروندی در ایران برخوردار شوند.
متخصصان و استعدادهای برتر علمی بین‌المللی می‌توانند با مراجعه به سامانه http://iconnect.isti.ir/ و تکمیل مدارک و فرم‌های مربوطه مورد ارزیابی قرار گیرند و از حمایت‌های اقامتی، مالی، تحصیلی و رفاهی برخوردار گردند.
