نجیب بارور و مشکل تمدید مدارک اقامتی در ایران

تمدید مدارک اقامتی مهاجران قانونی در ایران یکی از بزرگ‌ترین مشکلات زیستی مهاجران در سال‌های اخیر بوده و هست. حتی مهاجرانی که دهه‌ها از حضورشان در ایران می‌گذرد نیز با این مشکل روبه‌رو هستند و به جز دارندگان مدرک کارت آمایش، برای سایرین هیچ تضمینی جهت تمدید اقامت وجود ندارد. غیرقانونی شدن یک مهاجر در ایران به علت عدم تمدید مدارک اقامت قانونی، اتفاقی بسیار طبیعی است. در ماه‌های اخیر نیز که موج مهاجرتی میلیونی از افغانستان به ایران را شاهد بوده‌ایم، تمدید ویزا و مدارک اقامتی از سوی پلیس مهاجرت بسیار دشوارتر شده است. نجیب بارور، شاعر افغانستانی که در ماه‌های اخیر به علت تسلط طالبان بر افغانستان ایران را به عنوان مقصد مهاجرتی‌اش انتخاب کرده نیز دست به گریبان مشکل همیشگی مهاجران در ایران شد: عدم تمدید مدارک. او هفته‌ی گذشته در یک پست اینستاگرامی از عدم تمدید مدارک اقامتی خود توسط پلیس گذرنامه‌ به این صورت شکایت کرد:

می‌توان گفت نجیب بارور اما از فرهیختگان خوش‌شانس مهاجر حاضر در ایران بود. چرا که این پست اینستاگرامی او رسانه‌ای شد و وزیر کشور بلافاصله به آن واکنش نشان داد. ساعاتی بعد از انتشار این پست اینستاگرامی، احمد وحیدی (وزیر کشور) از مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی خواست به فوریت موضوع تمدید ویزای “نجیب بارور” این شاعر جوان افغانستانی را بررسی و نتیجه را اعلام کند.

نجیب بارور در واکنش به این اقدام وزیر کشور پست اینستاگرامی دیگری منتشر کرد و در آن نوشت:

وزیر کشور و اقامت نجیب بارور — « وزارت کشور، یا به تفسیر ما وزارت داخله‌ی ایران دستور ویژه‌یی برای حل مشکل اقامت من صادر کرده است. نیز با وزارت فرهنگ و وزارت خارجه‌ی ایران در گفت‌وگوییم. اعتراض من، هرچند که از دریچه‌ی شخص مطرح شده است، اما مشکل تمام آوارگان اخیر است. مشکل پشتون‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها، اوزبیک‌ها، سنی‌ها و شیعه‌هایی‌ست که پس از تجاوز تالبان به کشور شان به چهارگوشه‌ی دنیا و ایران پراکنده شده‌اند. ما یک مشکل مدنی را، با مدنی‌ترین شیوه مطرح کرده‌ایم، در یک گفتمان بسیار سالم و فرهنگی. نیاز به کش و قوس دادن نیست. من با ویزای آمریکا به ایران آمدم، به‌خاطر عشق به پارسی. به‌خاطر عشق به فرهنگ و تمدن مشترک. حقم بود ببینم پارسی برای ایرانی‌ها مهم است یا خیر. بهرحال، تالبان پیام دادند که به کابل برگردم، گفتم قطعاً برمی‌گردم اما آن زمان که آزادی کشورم را از نیروهای متجاوز پاکستانی گرفته باشیم. ترکیه پیام داد که اقامت می‌دهم، گفتم هنوز خانه‌یی در کنار فردوسی دارم. همین‌گونه تعابیر و تفاسیر عجیب و غریب شد، اما نیت ما کارکردن به ادبیات نوپای افغانستان و فرهنگ و تمدن ماست. ما بر محور همین گفتمان، با مدنی‌ترین شیوه گفت‌وگو کرده‌ایم. می‌خواهیم همراهان واقعی خویش را در حوزه گفتمان ایرانِ‌بزرگ برای مبارزه با دشمنان این خاک پیدا کنیم، پُلی هم اگر نیاز است، بایست بر روی این مرزهای فعلی کشیده شود. گفتمان من مشخص است. از نهادهای رهبری کشور محترم جمهوری اسلامی ایران برای پیگیری این مساله سپاس‌گزارم. توقع دارم به این بهانه مشکل صدها هم‌وطن ما حل گردد. با اصرار؛ هرکجا مرز کشیدند، شما پل بزنید.»

و ساعاتی بعد هم این شعر را منتشر کرد:

از گذشته، ای دوشنبه، تاجیکستانی‌ترم

عشق تهران در رگم جاری‌ست، ایرانی‌ترم

مرزهای کشورم در شاهنامه روشن است

کابل و بلخ و هراتم من، خراسانی‌ترم

لعل پنهان در دل هندوکش مغرور من

سرخ‌تر از تو زبان دارم، بدخشانی‌ترم

پهلوانان‌زاده‌ام، رابعه‌ام، رودابه‌ام

عشق رستم در دلم دارم، سمنگانی‌ترم

شیشه‌ی ناموس شرقی در بغل دارم هنوز

ای تمدن، ای بزرگی، از تو ساسانی‌ترم

خاک من هستی و در تو خانه دارد روح من

زاده‌ی دهقانِ طوسم، با تو پیمانی‌ترم

تیغ هم مانع رگ‌های گلوی من مباد!

از ذبیح‌اللهِ قربان‌گاه، قربانی‌ترم

قبله‌ی احساس تبریزم به مولانای دل

از نَیِ بشنو شکایت‌ها، نیستانی‌ترم

کعبه‌ی شوق من ایران‌شهر زردشت بزرگ

سرزنش‌ از خارها دارم، مغیلانی‌ترم

خستگی از گام‌های رهروان بادا به دور

تا رسیدن پیش لیلایت، بیابانی‌ترم

ای زبان، ای پارسی، ای یوسف ارزان ما

در سلول عشقت از دیروز، زندانی‌ترم

تمدید مدارک اقامتی آقای نجیب بارور با دستور مستقیم وزیر کشور ظاهرا به خوبی و خوشی گذشت. اما نکته این است که آیا برای شمار پرتعداد نخبگان علمی و فرهنگی افغانستانی که در موج اخیر مهاجرتی به ایران پناه آورده‌اند نیز مشکل تمدید مدارک اقامتی حل شده است؟ آیا سازوکار و فرآیند کارآمدی برای حضور قانونی مهاجران نخبه در ایران وجود دارد؟ آیا سامانه‌هایی همچون آی‌کانکت مورد توجه مسئولان وزارت کشور هستند یا این‌که امورات فقط با دستور وزیر کشور قابل پیگیری است؟!