تجربه ترکیه در ارائه خدمات الکترونیک به پناهندگان سوری

کشور ترکیه سابقه طولانی در جذب مهاجران دارد. و از اوایل قرن بیستم تاکنون جمعیت بسیاری از مهاجران که اغلب آن را پناهندگان تشکیل می‌داده‌اند به ترکیه وارد شده‌اند. با این وجود، از دهه ۸۰ میلادی، موقعیت ترکیه نسبت به مناقشات موجود در دنیا به یکی از مقاصد اصلی مهاجرت در منطقه بدل شده‌است. در حال حاضر غالب مهاجران ساکن در کشور ترکیه را پناهجویان سوری تشکل می‌دهند. در دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ دو میلیون و هفتصد هزار پناهجوی سوری وارد ترکیه شده‌اند و اکنون ۳/۳ پناهنده سوری در این کشور ساکن هستند.

ساماندهی پناهندگان سوری در ترکیه

تنها حدود ۷ درصد از جمعیت پناهندگان سوری تحت حمایت موقت در ۲۱ مرکز رسمی اسکان موقت در استان‌های مرزی ترکیه زندگی می‌کنند. این در حالی است که ۹۳ درصد باقیمانده در میان جامعه میزبان در مناطق شهری و روستایی ساکن هستند. اکثر سوری‌ها تحت حفاظت موقت در جنوب شرقی ترکیه زندگی می‌کنند. با این حال ، تعداد زیادی از سوری‌ها تحت حفاظت موقت به بخش‌های دیگر ترکیه نقل‌مکان کرده‌اند. بیش از ۵۰۰ هزار پناهنده در استانبول زندگی می‌کنند که آن را به بزرگ‌ترین شهر پناهندگان در ترکیه بدل کرده‌است. همچنین در ازمیر ، آنکارا و دیگر شهرهای بزرگ ترکیه نیز جمعیت قابل‌توجهی یافت می‌شود.

دولت ترکیه بخش عمده‌ای از هزینه‌های اقامت و نگهداری از پناهندگان را در این کشور به عهده دارد. بر اساس آخرین محاسبات قریب به ۳۰ میلیارد دلار بوده‌است. همچنین خدمات ارائه‌شده به پناهندگان در کشور ترکیه در طول سال‌های ورود مهاجران سوری پیشرفت چشم‌گیری داشته‌است. به صورتی که اکنون بیش از ۶۰۰ هزار کودک سوری در مدارس ترکیه به تحصیل مشغول‌اند. و نزدیک به هزار پزشک و پرستار سوری در نظام سلامت ترکیه آموزش یافته‌اند تا در کلینیک‌های پناهندگان خدمات مشغول شوند.

کارت الکترونیک؛ خلاقیت ترکیه در راستای آسان سازی خدمات

ترکیه برای تامین مواد غذایی و خوراکی این مهاجران که جز مهمترین نیازهای انسانهاست دست به ابتکار جالبی زده است. در حوزه خدمات الکترونیک؛ کارت‌های الکترونیک، کارت‌هایی است که توسط دولت به این پناهندگان داده می شود. تا مهاجران به وسیله آن بتوانند نیازهای روزانه خود را تامین کنند.

کارت‌های الکترونیک طرحی است که برنامه جهانی غذا در سال ۲۰۱۲ میلادی با همکاری هلال احمر ترکیه اجرای آن را آغاز کرده است. هر خانواده یک کارت الکترونیک بانکی دریافت می کند که مانند کارت نقدی عمل می کند و هر ماه، دو بار شارژ می شود. در حال حاضر بیش از ۱۵۶هزار نفر در ۱۱ اردوگاه از این کارتهای الکترونیک استفاده می کنند. سازمان کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا یکی از حامیان مالی این طرح است.

تجربه مهاجران

در مصاحبه ای که یکی از خبرنگاران شبکه یورو نیوز در مقر یکی از اردوگاههای ترکیه کرده است یکی از پناهندگان می گوید:” کارت برای ما بهتر است، قبلاً غذای گرم به ما می دادند اما خیلی پیش می آمد که بچه های من غذا را نمی خوردند. کارت راحت تر است. هر چه دوست داشته باشم می خرم و هر چه خانواده ام دوست داشته باشد می پزم. پنج بار در هفته می آیم و بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ لیره خرج می کنم”

فاطمه طوبی یکی دیگر از پناهجویان مستقر در غازی عینتاب است. او در این باره می‌گوید: «وضعیت ما بهتر از قبل شده، قبلاً اوضاع برا ی ما بدتر بود. کارت را ۹ ماه پیش دریافت کردم. با این کارت می‌توانم چیزهایی را که لازم دارم بخرم. همیشه می‌توان اوضاع بهتری را آرزو کرد، اما من راضی‌ام.»

ایران؛ خدمات بانکی به مهاجران ممنوع

در ایران اما اوضاع کمی متفاوت است. حدود 40 سال از حضور میلیون‌ها مهاجر در ایران می‌گذرد. این مهاجران کار، زندگی و فرهنگ شان با ایرانیان گره خورده است. از این میان حدود 1 میلیون نفر از این مهاجران دارای کارت آمایش و دفترچه پناهندگی هستند. در ایران بر خلاف ترکیه اتباع خارجی دارنده این نوع مدارک از دریافت هر گونه خدمات الکترونیک بانکی محروم هستند. این سیاست مطابق دستورالعمل‌های شناسایی اشخاص خارجی بانک مرکزی مصوبه سال1390است.

*حمیدرضا رضایی