اردیبهشت ۹, ۱۴۰۳ ۷:۲۲ بعد از ظهر
دیاران خبر 41 (از حمایت دستگاه قضایی از ایرانیان خارج از کشور تا افزایش ۵۰ درصدی متقاضیان پناهندگی آلمان)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهم‌ترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند حمایت دستگاه قضایی از ایرانیان خارج از کشور و افزایش ۵۰ درصدی متقاضیان پناهندگی آلمان می‌پردازیم.
۱. حمایت دستگاه قضایی از ایرانیان خارج از کشور
هفته گذشته دیداری مابین دبیران کارگروه‌های تخصصی شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور و مدیران ذی‌ربط در وزارت خارجه با رییس قوه قضاییه انجام شد. حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای در این جلسه بر حمایت دستگاه قضایی از ایرانیان خارج از کشور تاکید کرد و گفت هر ایرانی اعم از ایرانیان داخل و خارج از کشور در پناه قانون هستند. رئیس قوه قضاییه گفت: «چه ایرانیان مقیم در خارج از کشور و چه ایرانیانی که به خارج از کشور رفت‌وآمد دارند، هم واجد فرصت و هم واجد آسیب می‌باشند». اژه‌ای تاکید کرد البته آسیب‌های این مقوله نسبت به فرصت‌هایش، محدود است و باید برنامه‌ریزی‌ها کشور بیشتر مربوطه به فرصت‌ها باشد.
حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای بیان کرد: «بدون تردید ضروی است که ما از ظرفیت‌ها و تخصص و سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور بهره بگیریم». وی به تسهیل ارائه خدمات به مهاجران ایرانی تاکید کرد و در این راستا به حل مشکلات دوتابعیتی‌ها اشاره کرد. رئیس قوه قضاییه در ادامه به تشریح برخی از موانع بازگشت ایرانیان به میهن پرداخت و در این رابطه به مقوله «بی‌اعتمادی متقابل» اشاره کرد. حجت‌الاسلام اژه‌ای به مقوله حمایت از ایرانیان خارج از کشور برای ترغیب آن‌ها به بازگشت نیز گریزی زد و گفت: «باید در گلوگاه‌هایی نظیر فرودگاه‌ها، کنسولگری‌ها و سفارتخانه‌های خود با نهایت حُسن‌خلق با ایرانیان بازگشته از خارج از کشور و حتی گردشگران برخورد کنیم».
در ادامه این جلسه مقامات وزارت خارجه نیز به اظهار نظر پرداختند. برای مثال وزیر خارجه در این دیدار از سرمایه بودن ایرانیان دوتابعیتی سخن گفت و اظهار داشت نباید به واسطه تخلفات عده محدودی زندگی بیش از ۵ میلیون ایرانی مهاجر تحت تاثیر قرار گیرد. در این نشست همچنین به موضوعات دیگری مانند لایحه حمایت از ایرانیان خارج از کشور، تسهیل امور حقوقی و قضایی ایرانیان خارج از کشور و غیره اشاره شد.
۲. بزرگداشت شهدای افغانستانی حادثه تروریستی کرمان
حادثه تروریستی کرمان در روز ۱۳ دی ماه سبب کشته شدن بیش از ۹۰ نفر و مجروح شدن صدها نفر دیگر شد. در این حادثه تلخ بخشی از کشته شدگان و مجروحین نیز از اتباع افغانستانی بودند. مطابق آخرین آمارهای منتشر شده در میان قربانیان این واقعه ۱۴ شهید مهاجر افغانستانی و بیش از ۳۰ زخمی نیز از اتباع بوده‌اند. به دنبال وقوع این حادثه مراسماتی در استان‌های مختلف کشور برای گرامی‌داشت شهدای مهاجر این حادثه برگزار شد.
در همین راستا ظهر جمعه 22 دی ماه سال جاری مراسمی با همکاری سازمان ملی مهاجرت و میزبانی اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران در حرم امام خمینی برگزار شد. در این مراسم اصغر بلوکیان مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی سازمان ملی مهاجرت، داوود معصومی، معاون فرهنگی سازمان ملی مهاجرت، احسان حیدری سرپرست اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری تهران، علی اکبر زارعی مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری قم و سیروس دهقان شیری مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی البرز حضور داشتند. علاوه بر این جمعی کثیری از اتباع استان‌های تهران، قم و البرز همچون جامعه مداحان، روحانیون، خانواده شهدای فاطمیون، طلاب، ورزشکاران و پزشکان هم حضور داشتند.
در این مراسم باشکوه که با تلاوت قرآن کریم، مداحی مداحان اهل بیت(ع)، اجرای گروه سرود و سخنرانی فعالان شیعه و سنی مهاجر(حجت‌الاسلام احسانی و مولوی کروخی) همراه بود، علی اصغر بلوکیان سخنران اصلی بود. لازم به ذکر است که استان کرمان دارای جمعیت قابل توجهی از اتباع افغانستانی است. به دنبال این حادثه میزان توجهات افکار عمومی ایران به مهاجران ساکن در این استان افزایش یافت.
۳. امکان تبدیل تهدید به فرصت در حوزه اشتغال نیروی کار خارجی در ایران
اشتغال مهاجران در بازار کار ایران یکی از ابعاد حضور آنان در کشور است. رویکردهای مختلفی به اشتغال نیروی کار خارجی در ایران وجود دارد. برخی‌ها این موضوع را تهدیدی برای کشور و اشتغال نیروی کار ایرانی می‌دانند و برخی نیز آن را فرصت به حساب می‌آورند. به تازگی محسن ابراهیمی، مدیرکل اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در این رابطه اظهارات جالبی را بیان داشته است.
به گفته ابراهیمی در صورت عدم مدیریت لازم در راستای حضور نیروی کار خارجی در کشور، می‌توان این پدیده را در قالب یک تهدید محسوب کرد و در نقطه مقابل به شرط برنامه‌ریزی درست امکان تبدیل آن به فرصت برای بازار کار و اقتصاد وجود دارد. او در ادامه افزود: «به عنوان مثال انجام کارها و پروژه‌های کلان بخش‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی نظیر نهضت ملی مسکن در مدت‌زمان کوتاه با استفاده از حجم بالای نیروی کار خارجی شاغل در کشور امکان‌پذیر است. به عبارتی بهره‌مندی از نیروی کار انبوه مهاجران در برخی شرایط خاص برای فضای کار در قالب فرصت مطرح می‌شود».
مدیرکل اتباع خارجی وزارت کار با اشاره به تاثیرگذاری اشتغال نیروی کار خارجی بر وضعیت فرهنگ کار در کشور، اضافه کرد: «به دلیل گستردگی حضور مهاجران خارجی در برخی مشاغل، شاهد تغییر فرهنگ کار در این گونه شغل‌ها هستیم و در حال حاضر با این مسأله به عنوان یک موضوع اقتصادی اجتماعی روبرو مواجه شده‌ایم». وی افزود: «با توجه به فعالیت دامداری و دامپروری در شهرهای کوچک و مناطق روستایی و عدم تمایل بخش قابل توجهی از فرزندان این خانواده‌ها به حضور در این گونه مشاغل که به واسطه تغییر سبک زندگی، امکانات و رویکردهای تازه تفکری ایجاد شده، کمبود نیروی کار در این مشاغل دیده می‌شود». سخنان ابراهیمی نشان‌دهنده اهمیت نیروی کار خارجی در ایجاد تحولات در اقتصاد ایران و ضرورت سیاست‌گذاری ویژه در این رابطه است.
۴. اعطای تابعیت روسی به اتباع خارجی شاغل در ارتش روسیه
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه فرمان اعطای تابعیت روسی به اتباع خارجی که در جریان عملیات ویژه نظامی این کشور در اوکراین با ارتش روسیه همکاری کرده‌اند را صادر کرد. مطابق فرمان پوتین که در پورتال رسمی اطلاعات حقوقی روسیه منتشر شده است، اتباع خارجی که در جریان عملیات ویژه نظامی با نیروهای مسلح روسیه قرارداد همکاری منعقد کرده‌اند، می‌توانند برای شهروندی روسیه درخواست دهند. همچنین بر اساس این فرمان بستگان این اتباع خارجی نیز حق ارائه درخواست برای شهروندی روسیه را خواهند داشت. در این فرمان آمده است که آن دسته از اتباع خارجی که در جنگ روسیه علیه اوکراین حضور داشته ولی به دلایل پزشکی یا رسیدن به سقف سنی یا به دنبال اعلام عدم نیاز، پیشتر از خدمت در ارتش این کشور مرخص شده‌اند نیز مشمول این قانون هستند.
جنگ روسیه و اوکراین که هم اکنون بیش از ۲ سال از آغاز آن می‌گذرد سبب آوارگی بسیاری از اوکراینی‌ها شد. این جنگ سبب ورود شهروندان بسیاری از اوکراین به روسیه هم شد و مسکو در واکنش به این مساله سیاست‌های جدیدی اتخاذ کرد. برای مثال پیش از این پوتین فرمانی را امضا کرده بود که روند اخذ شهروندی روسیه را برای همه شهروندان اوکراینی تسهیل کرد. البته چالش‌های این جنگ طولانی مدت که فعلا چشم‌اندازی برای اتمام آن به چشم نمی‌خورد به این زودی پایان نمی‌یابد.
نکته قابل توجه فرمان جدید رییس جمهور روسیه تسهیل اعطای تابعیت به مستخدمان ارتش این کشور و بستگان آنان است. بسیاری از کشورهای دیگر نیز برای تقویت نیروی نظامی خود چنین مشوق‌هایی را برای اتباع خارجی در نظر گرفته‌اند. برای مثال می‌توان به ایالات متحده اشاره کرد که سیاست مشابهی را برای اعطای تابعیت به اتباع خارجی شاغل در ارتش این کشور داشت.
۵. افزایش ۵۰ درصدی متقاضیان پناهندگی آلمان در سال ۲۰۲3
بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده، آلمان در سال گذشته میلادی شاهد افزایش تقریبا ۵۰ درصدی درخواست‌های پناهندگی بوده است. این امر دولت این کشور را بیش از پیش تحت فشار برای عمل به وعده‌هایش در کاهش مهاجرت غیرقانونی قرار داده است. اداره فدرال مهاجرت و پناهندگان (BAMF) اعلام کرد که ۳۵۱ هزار و ۹۱۵ درخواست پناهندگی در آلمان در سال ۲۰۲۳ ثبت شده که نسبت به سال قبل از آن، ۵۱ درصد افزایش داشته است. اطلاعات اداره فدرال مهاجرت و پناهندگان نشان داد که در سال ۲۰۲۳، بیشترین متقاضیان پناهندگی در آلمان از سوریه (۱۰۴ هزار و ۶۵۱ درخواست) و پس از آن ترکیه (۶۲ هزار و ۶۲۴) و افغانستان (۵۳ هزار و ۵۸۲) بوده است.
در همین رابطه نانسی فایزر وزیر کشور آلمان در بیانیه‌ای گفت: «آمار پناهندگی سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که باید به طور مداوم به اقدامات برای محدود کردن مهاجرت‌های غیرقانونی ادامه دهیم». وی همچنین از توافق اخیر برای اصلاح سیاست پناهندگی اتحادیه اروپا قدردانی کرد. اتحادیه اروپا شاهد افزایش تعداد مهاجران غیرقانونی و درخواست‌های پناهندگی است. این اتحادیه اواخر آذر ماه از دستیابی به توافقی برای اصلاح و بازنگری قوانین پناهندگی خود خبر داد که شامل ایجاد مراکز بازداشت مرزی بیشتر و اخراج سریع‌تر پناهندگان می‌شود. از طرفی دیگر دولت ائتلافی چپ میانه آلمان هم اخیرا با عقب افتادن از احزاب راست‌گرا در نظرسنجی‌ها، موضع خود در قبال مهاجرت را سخت‌تر کرده است.
این در حالی است که اعضای احزاب راست افراطی آلمان چندی پیش در مکانی خارج از برلین نشستی محرمانه برگزار کرده‌اند تا بررسی کنند که چگونه می‌توانند در صورت به قدرت رسیدن، مهاجران را از آلمان اخراج کنند. اگرچه طرح چنین دیدگاه‌هایی مورد انتقادات بسیاری قرار گرفته است اما در عین حال این تفکرات ضدمهاجر طرفداران بسیاری هم در آلمان یافته است به‌گونهای که برخی نگران ظهور دوباره نازیسم هستند.
