آذر ۱۷, ۱۴۰۳ ۶:۲۲ بعد از ظهر
دیاران خبر 29 (از برنامه‌های وزارت خارجه برای حمایت از ایرانیان خارج از کشور تا افزایش تعداد پناهجویان ایرانی در اتحادیه اروپا)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهمترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند برنامه‌های وزارت خارجه برای حمایت از ایرانیان خارج از کشور تا افزایش تعداد پناهجویان ایرانی در اتحادیه اروپا می‌پردازیم.
۱. برنامه‌های وزارت خارجه برای حمایت از ایرانیان خارج از کشور
به گزارش ایسنا، حسین امیرعبداللهیان در نشست کارگروه کنسولی شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور توضیحاتی را درباره رویکرد این وزارت برای حمایت از مهاجران ایرانی ارائه کرد. وزیر امور خارجه در این نشست اعلام کرد براساس آمار و شاخصه‌های وزارت خارجه، هم اکنون حدود 5.2 میلیون ایرانی به صورت رسمی در کشورهای مختلف حضور دارند. این افراد جزء آن دسته از ایرانیان خارج از کشوری هستند که حداقل یک مرتبه برای دریافت خدمات کنسولی به نمایندگیهای سیاسی یا کنسولی ایران مراجعه کرده‌اند. این در حالی است که امیرعبداللهیان در خرداد ماه امسال آمار ایرانیان خارج از کشور را 5.1 میلیون نفر اعلام کرده بود. البته آمار 5.2 میلیونی هم قطعا دقیق نیست. چراکه بخشی از ایرانیان خارج از کشور به دلیل کسب تابعیت در کشور میزبان یا عوامل سیاسی دیگر، برای دریافت خدمات کنسولی به نمایندگیهای وزارت خارجه مراجعه نمیکنند.
وزیر امور خارجه در مورد ارائه خدمات بیشتر به ایرانیان اعلام کرد: «یکی از دغدغه‌های ایرانیان خارج از کشور همواره رفع مشکلات کنسولی‌شان بوده است. از همین منظر این کارگروه موظف است که زمینه‌ای را فراهم کند که خدمات کنسولی مطلوب و با کیفیت به ایرانیان عزیز داده شود». وی همچنین از دیجیتال شدن ارائه خدمات کنسولی، تسهیل صدور کارت ملی و کاهش تعرفه ارائه خدمات به ایرانیان ساکن در کشورهای فقیرتر سخن گفت. امیرعبداللهیان همچنین از تلاش دولت برای تسهیل تردد همه ایرانیان خارج از کشور به داخل خبر داد. برای نمونه وی از تسهیل مسافرت دانشجویان ایرانی مشمول خدمت به ایران سخن گفت.
وزیر خارجه یا اشاره به لایحه جامع حمایت از ایرانیان خارج کشور، گفت: «تصویب این لایحه در دستور کار صحن مجلس شورای اسلامی قرار دارد. این لایحه نگاه ویژه‌ای به ایرانیان دوتابعیتی دارد، چنان که در چارچوب قانون مدنی ما بتوانیم تسهیلاتی را برای آنان فراهم کنیم».
۲. طرح دولت برای اعطای شناسنامه به افراد بی‌هویت و شناسایی اتباع غیرمجاز
معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور در مصاحبه‌ای از تدوین لایحه‌ای جدید در مورد اعطای تابعیت به ایرانیان بی‌شناسنامه خبر داد. وی اعلام کرد: «با تصویب لایحه پیشنهادی که چندی پیش ارائه داده‌ایم، افراد بی‌هویت ایرانی یعنی هم‌وطنانی که در شهرهایی چون یزد، کرمان و دیگر افراد بی‌شناسنامه که به ویژه در استان‌های جنوبی کشور سکونت دارند شناسنامه‌دار می‌شوند و به عبارتی از این بی‌هویتی درمی‌آیند».
در چند سال اخیر بحث‌های فراوانی در خصوص اعطای تابعیت به افراد بی‌شناسنامه در دولت و مجلس مطرح شده است. در همین راستا در سال ۱۳۹۸ قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تصویب شد. چندی پیش برخی نمایندگان مجلس طرح جدیدی را برای الغای این قانون مطرح کردند. اصولا در بخش‌هایی از حاکمیت مخالفت‌های جدی با اعطای تابعیت به افراد بی‌شناسنامه وجود دارد. لذا باید دید لایحه جدید دولت که معاون امور زنان از آن خبر داده، به چه سرنوشتی دچار خواهد شد.
خزعلی در بخش دیگری از سخنانش اعلام کرد که در لایحه پیشنهادی دولت به کودکان بی‌مدرک تبعه خارجی نیز توجه شده است. وی تصریح کرد: «برای شناسایی کودکان اتباعی هم که به طور غیرمجاز وارد کشور شده و هیچ هویتی ندارند و همچنین برای سرویس‌دهی به آن‌ها به نوعی کار کدگذاری را انجام می‌دهیم». وی خاطرنشان کرد: «پیگیری مسئله جلوگیری از ورود اتباع غیرمجاز به کشور با وزارت کشور است. و کارهای مربوط به آسیب‌هایی که بیشتر متوجه زنان اتباع ساکن در کشور ما است را پیگیری می‌کنیم». بنا به اعلام خزعلی یکی دیگر از اهداف لایحه دولت حمایت از زنان و کودکان مهاجر غیرمجاز است. هنوز در مورد جزییات این لایحه اطلاع‌رسانی دقیقی صورت نگرفته است و مشخص نیست جامعه هدف این لایحه کدام گروه از افراد بی‌هویت و غیرمجاز ساکن کشور هستند.
۳. آموزش بیش از ۹۰۰ هزار تبعه خارجی در نهضت سوادآموزی ایران
علیرضا عبدی معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی روز هفدهم شهریورماه با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر، به تشریح عملکرد نهضت سوادآموزی پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود به اقدامات سازمان نهضت سوادآموزی در زمینه ارائه خدمات آموزشی به اتباع خارجی پرداخت. عبدی با اشاره به دستور رهبری در خصوص سوادآموزی اتباع گفت: «ما در حوزه آموزش اتباع کار می‌کنیم و هم با نهاد‌های بین‌المللی در حوزه آموزش اتباع. ولی متأسفانه نهاد‌های بین‌المللی حضورشان و همکاری‌شان آنقدر بالا نیست که پوشش خوبی را ما بتوانیم با توجه به همکاری و حمایت‌های آن‌ها داشته باشیم».
عبدی با اشاره به ارائه خدمات خودجوش سازمان نهضت سوادآموزی بیان کرد: «ما بعد از انقلاب نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر از اتباع خارجی را در جمهوری اسلامی آموزش داده‌ایم. این عدد در رده بین‌المللی عدد بسیار بزرگی است. تمام دوره‌ها از جمله دوره سوادآموزی، دوره انتقال و دوره تحکیم که برای ایرانیان داریم برای اتباع هم انجام می‌شود». بنا به اعلام عبدی خدمات نهضت سوادآموزی برای مهاجران به صورت رایگان است: «حتی کتاب‌ها و لوازم‌التحریر را هم اتباع رایگان دریافت می‌کنند. زیرا ما عقیده داریم که باید کمک کنیم فرقی ندارد این بی سواد ایرانی باشد یا غیرایرانی باشد».
بهره‌مندی از فرصت‌های آموزشی و تحصیلی یک حق بنیادی برای همه مهاجران، اعم از کودکان و بزرگسالان است. لازم است امکانات و شرایط دسترسی به خدمات آموزشی به زنان و مردان مهاجر بازمانده از تحصیل بیشتر فراهم شود. ایران در دهه‌های گذشته که میزبان میلیون‌ها مهاجر بوده تلاش‌های بسیاری در زمینه تحصیل اتباع خارجی و رشد سوادآموزی آن‌ها نموده است. یکی از حوزه‌های سوادآموزی به مهاجران از طریق نهضت سوادآموزی بوده است و باسواد کردن بیش از ۹۰۰ هزار از اتباع خارجی از این طریق یک دستاورد محسوب می‌شود.
۴. تکمیل ثبت‌نام بیش از ۳۵۶ هزار نفر از دانش‌آموزان مهاجر
رئیس ستاد مرکزی ثبت‌نام دانش‌آموزان وزارت آموزش و پرورش درباره آخرین وضعیت ثبت‌نام دانش‌آموزان تبعه خارجی گفت: «امسال هماهنگی با سازمان ملی مهاجرت خیلی خوب بود. میانگین ثبت‌نام اتباع خارجی تاکنون ۷۵ درصد است. به عبارت دیگر ۳۵۶ هزار دانش‌آموز اتباع خارجی ثبت‌نام خود را انجام داده‌اند». هاشمی همچنین اعلام کرد که درباره تعداد کل دانش‌آموزان اتباع خارجی نمی‌توان آمار دقیقی داد چراکه به دلیل مهاجرت آمار این دانش‌آموزان متغیر است.
هاشمی در این مصاحبه به برخی از ابهاماتی که پیرامون ثبت‌نام دانش‌آموزان مهاجر مطرح است، پرداخت. وی در مورد دریافت پول از اتباع خارجی برای ثبت‌نام توسط مدارس اعلام کرد: «مدارس در بدو ثبت‌نام مجاز نیستند از اتباع خارجی پول دریافت کنند. اما در طول سال تحصیلی این دانش‌آموزان نیز همانند دانش‌آموزان ایرانی بوده و باید در این بحث مشارکت کنند. البته مدارس مجاز نیستند به هنگام ثبت‌نام رقمی را برای شهریه از این دانش‌آموزان دریافت کنند». وی همچنین تاکید کرد: «اگر اتباع خارجی شاهد این تخلفات بودند به آموزش و پرورش اطلاع دهند، ما موضوع را حتما بررسی می‌کنیم».
هاشمی در پاسخ به سوال دیگر مبنی بر این که برخی مدارس به دانش‌آموزان اتباع خارجی اعلام می‌کنند که ما برای ثبت‌نام شما جا و فضا نداریم، گفت: «بالاخره محدودیتی از حیث زیرساخت‌ها در شهرهای بزرگ داریم. اگر این دسته از دانش‌آموزان نتوانستند ثبت‌نام خود را انجام دهند باید به ستادهای ثبت‌نام در مناطق آموزش و پرورش مراجعه کنند. ستادهای ثبت‌نام نزدیک‌ترین مدرسه که امکان ارائه خدمات به این دانش‌آموزان را دارند به آن‌ها معرفی می‌کنند».
از اواسط مردادماه ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع شروع شد و موعد ثبت‌نام تا ۱۰ شهریور بود اما درنهایت تا ۲۰ شهریور هم تمدید شد. علی‌الرغم مزایای این روش چالش‌هایی نیز در این فرایند به وجود آمده است که یکی از آن‌ها دریافت شهریه از آن‌ها بوده است.
۵. افزایش تعداد پناهجویان ایرانی در اتحادیه اروپا
آژانس امور پناهجویی اتحادیه اروپا (EUAA) با انتشار گزارشی آماری از نیمه نخست سال جاری میلادی از دو برابرشدن تعداد پناهجویان ایرانی در مقایسه با زمان مشابه در سال گذشته خبر داد. در شش ماهه اول سال جاری میلادی، از ۱۱ دی ماه سال ۱۴۰۱ تا ۱۰ تیر ماه ۱۴۰۲، بیش از ۹۸۰۰ شهروند ایرانی خواستار پناهندگی در ۲۹ کشور اروپایی شامل اعضای اتحادیه اروپا به علاوه نروژ و سوئیس شده‌اند. بر اساس آمارها، مهمترین مقصد پناهجویان ایرانی آلمان بوده که مقصد ۶۵ درصد از ایرانیان معرفی شده است. در مراتب بعدی کشورهای دیگری همچون هلند، فرانسه، اتریش، بلژیک و سوئد قرار دارند. بنا بر این گزارش، در پی افزایش پذیرش پناهجویان ایرانی در ۲۹ کشور اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر ۴۷ درصد از ایرانیان متقاضی پناهندگی توانسته‌اند موافقت کشورهای مقصد را به دست آورند.
بر اساس آمار منتشر شده از سوی آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا، ۵۱۹ هزار تن در طول شش ماه نخست سال جاری میلادی در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا و نیز نروژ و سوئیس تقاضای پناهندگی داده‌اند. این رقم نمایان‌گر افزایش ۲۸ درصدی شمار متقاضیان پناهندگی در این ۲۹ کشور در مقایسه با سال ۲۰۲۲ است. آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا همچنین اعلام کرد در صورت تداوم روند فعلی انتظار می‌رود تا پایان سال جاری میلادی تعداد موارد درخواست پناهندگی از مرز یک میلیون فراتر رود.
بر اساس گزارش این نهاد از سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ تاکنون ثبت چنین رقمی تنها در نیمه نخست سال بی‌سابقه بوده است. در سال‌های یاد شده، حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار (سال ۲۰۱۵) و یک میلیون و ۲۰۰ هزار (سال ۲۰۱۶) تقاضای درخواست پناهندگی ناشی از وقوع جنگ داخلی در سوریه، در اتحادیه اروپا، نروژ و سوئیس به ثبت رسیده بود. بیشترین متقاضیان پناهجویی در این بازه زمانی را شهروندان سوریه، افغانستان، ونزوئلا، ترکیه و کلمبیا تشکیل می‌دهند.
