مهر ۲۳, ۱۴۰۳ ۸:۳۸ قبل از ظهر
دیاران خبر 15 (از ساخت اردوگاه مهاجران خارجی در تایباد تا حضور یک میلیون و ۸۰ هزار مهاجر غیرمجاز در اتحادیه اروپا)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهمترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند ساخت اردوگاه مهاجران خارجی در تایباد و حضور یک میلیون و ۸۰ هزار مهاجر غیرمجاز در اتحادیه اروپا می‌پردازیم.
۱. ساخت اردوگاه مهاجران خارجی در تایباد
فرماندار تایباد از ساخت اردوگاه مهاجران خارجی در شهرستان تایباد که در در نزدیکی مرز ایران و افغانستان قرار دارد، خبر داد. مهدی دونده هدف از این اقدام را مدیریت بحران‌های احتمالی در دو سوی مرز تایباد دانست. ساخت اردوگاه مهاجران خارجی در تایباد از مصوبات شورای عالی امنیت کشور در سال ۱۳۹۳ است. فرماندار تایباد درباره ضرورت تاسیس این اردوگاه بیان کرد: «با توجه به این که گذرگاه زمینی دوغارون یکی از معبرهای اصلی ورود و خروج اتباع افغانستان است، راه‌اندازی این مکان نقش زیادی در ساماندهی رفت‌وآمد آن‌ها در این نقطه از کشور دارد». وی ادامه داد: «از آن جا که روزانه بین ۳۰۰۰ الی ۳۵۰۰ نفر از طریق مرز دوغارون به کشور وارد و یا خارج می‌شوند، احداث اردوگاه مهاجران برای اتباع مجاز و غیرمجاز امری ضروری است».
فرماندار تایباد افزود: «هدف از احداث این اردوگاه بیشتر اتباع غیرمجازی هستند که شبانه وارد کشور شده و توسط نیروهای مرزبانی دستگیر و برای طرد شدن آن‌ها به افغانستان برنامه‌ریزی می‌شود». دونده خاطرنشان کرد: «احداث این اردوگاه ظرفیتی است تا ورودی‌ها سازمان‌دهی شود و در اردوگاه نیروهای کار شناسایی و آموزش‌های لازم به آنان صورت گیرد. همچنین قادر خواهیم بود از ظرفیت‌های کاری که این اردوگاه می‌تواند در حوزه‌های مختلف ایجاد کند، بهره‌برداری مناسبی کنیم». به گفته وی احداث اردوگاه مهاجران برای شهرستان تایباد و کل کشور ظرفیت مناسبی ایجاد می‌کند.
بنا به اعلام مهدی دونده تاکنون هیأت‌های متعددی از سازمان‌های بین‌المللی از نقاط پیشنهادی برای ساخت این اردوگاه بازدید داشته‌اند. ساخت اردوگاه‌های مرزی پدیده‌ای جدیدی در ایران نیست اما جالب توجه است که فرماندار تایباد در کنار اهمیت امنیتی این اردوگاه، به منافع اقتصادی ساخت اردوگاه مهاجران برای این شهرستان و کل کشور اشاره می‌کند. این نوع نگرش به اردوگاه‌ها مساله جدیدی برای ایران است اما در کشورهای غربی سال‌هاست وجود دارد.
۲. برگزاری مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان بین‌المللی
مراسم نکوداشت فارغ‌التحصیلی دانشجویان بین‌المللی دانشگاه‌های ایران از ۱۶ تا ۱۸ اردیبهشت‌ماه به میزبانی دانشگاه قم برگزار شد. این مراسم یا با حضور دانش‌آموختگانی از ۱۹ ملیت و ۴۰ دانشگاه کشور برگزار شد. در روز ۱۶ اردیبهشت دانشجویان خارجی در حرم حضرت فاطمه معصومه حضور یافتند و در این مکان سوگند یاد کردند. در این مراسم معاون وزیر علوم از برنامه این وزارت برای جذب دانشجویان خارجی خبر داد و گفت: «در حال حاضر بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در جمهوری اسلامی در حال تحصیل هستند. و قصد داریم تا سال ۱۴۰۶ این تعداد را به ۲۵۰ هزار دانشجو برسانیم». وی افزود تا کنون از ۹۳ ملیت دانشجو در کشور حضور دارند و با جذب این تعداد دانشجو جزء ۱۰ کشور جهان قرار خواهیم گرفت.
در روز دوم مراسم سفر یک‌روزه به کاشان و بازدید از اماکن تاریخی کاشان، حضور در مشهد اردهال و برگزاری کارگاه‌های سبک زندگی و همچنین بازدید از غار نخجیر انجام گرفت. همچنین عصر روز دوشنبه ۱۸ اردیبهشت ماه، مراسم اختتامیه دانش آموختگی دانشجویان خارجی دانشگاه‌های ایران در تالار شیخ مفید قم برگزار شد. در این مراسم آیت‌الله حسینی بوشهری رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دکتر زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات سخنرانی نمودند. حدود 600 دانشجو از نوزده کشور در این آیین حضور داشتند و از هر کشور یک دانش آموخته از وزیر علوم لوح قدردانی دریافت کرد. در ادامه این مراسم، دانش‌آموختگان که با لباس ویژه فارغ‌التحصیلی شرکت کرده بودند، با بریدن کیک، دانش آموختگی خود را جشن گرفتند.
مراسم فوق دومین دوره برگزاری آیین نکوداشت دانشجویان بین‌المللی بوده است. نخستین دوره مراسم دانش آموختگی دانشجویان بین‌المللی سال گذشته در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار گشت. برگزاری چنین مراسم‌هایی امری قابل تحسین در راستای تکریم دانشجویان خارجی است و می‌تواند به ایجاد تعامل مثبت بین ایران و دانشجویان بین‌المللی کمک نماید.
۳. راه‌اندازی شعب ویژه رسیدگی به پرونده جرایم اتباع خارجی در کرمان
رئیس کل دادگستری استان کرمان، از تعیین شعب ویژه رسیدگی به پرونده‌های جرایم مربوط به اتباع خارجی در استان کرمان در آینده نزدیک خبر داد. حجت‌الاسلام ابراهیم حمیدی با اشاره به اهمیت جرایم ارتکابی اتباع خارجی و ضرورت توجه ویژه به آن گفت: «جرایمی که از سوی اتباع خارجی انجام می‌شود، نشان می‌دهد که باید نگاه ویژه‌ای به اتباع خارجی و مجرمان اتباع خارجی داشته باشیم». رئیس دادگستری استان کرمان سرقت را مهمترین جرم ارتکابی اتباع بیگانه در این استان دانست. وی خاطرنشان کرد: «با وجود این که ۱۰ درصد جمعیت استان را اتباع بیگانه تشکیل می‌دهند، ۲۳ درصد از سرقت های استان در ۴۰ روز ابتدای امسال توسط اتباع بیگانه انجام شده است».
مساله ارتکاب جرم توسط اتباع خارجی یکی از موضوعات چالش‌برانگیز حضور مهاجران در ایران بوده است. چراکه دیدگاهی در میان برخی مقامات انتظامی و قضایی وجود دارد که معتقد است میزان ارتکاب جرم مهاجران بالا است و لذا باید سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای در قبال ورود مهاجران و به ویژه جرایم آنان اتخاذ کرد. در همین رابطه سخنان رییس دادگستری کرمان حاکی از آن است که حداقل در جرم سرقت، نرخ جرایم اتباع خارجی به نسبت ایرانی‌ها بیشتر است. وی تاسیس شعب ویژه رسیدگی به جرایم اتباع خارجی را راهکاری قضایی برای حل این مساله معرفی می‌کند.
باید گفت اولا بالا بودن نرخ جرایم مهاجران در یک جرم خاص آن هم در یک استان از کشور دلیلی بر بالاتر بودن نرخ جرایم ارتکابی مهاجران به نسبت ایرانی‌ها نیست. اتباع خارجی به دلایل مختلف در برخی جرایم مانند مواد مخدر و سرقت درگیری بیشتری دارند اما در بسیاری جرایم مهم دیگر نرخ جرایم آنان بسیار پایین است. ثانیا راه‌اندازی شعبه ویژه برای رسیدگی به جرایم اتباع ممکن است به حق دسترسی اتباع مهاجر به عدالت لطمه وارد کند و بهتر است جرایم آنان نیز در دادگاه عمومی بررسی شود.
۴. تداوم سرگردانی پناهجویان افغانستانی در اردوگاه مهاجران امارات
شبکه خبری سی‌ان‌ان گزارش داد ۱۸ ماه پس از عملیات تخلیه پناهجویان افغان از افغانستان، همچنان ۲ هزار و ۱۰۰ نفر در یکی از اردوگاه‌های مهاجران در امارات متحده عربی مانده‌اند. این پناهجویان به کمک سازمان‌های خصوصی و سربازان آمریکایی به امارات منتقل شدند و اکنون در حالت تعلیق و بلاتکلیفی به سر می‌برند. پناهجویان مذکور بقایای بیش از ۲۰ هزار پناهجویی هستند که وزارت دفاع و وزارت خارجه امریکا آن‌ها را به امارات منتقل کردند و بیشتر آن‌ها به آمریکا، کانادا، استرالیا یا کشورهای دیگر منتقل شدند.
این پناهجویان در اردوگاهی به نام «شهر بشردوستانه امارات» در وضعیتی شبیه زندان به سر می‌برند. به این پناهجویان نه ویزای ورود به امریکا یا کشوری دیگر داده شده و نه اجازه خروج از این اردوگاه داده می‌شود. گزارش ماه مارچ دیدبان حقوق بشر اشاره کرده که این پناهجویان بیش از ۱۵ ماه در محیطی تنگ و فلاکت‌بار بدون هیچ امیدی به پیشرفت پرونده‌های خود، با آسیب‌های روحی روبه‌رو شده‌اند. شرایط غیرانسانی که این پناهجویان در آن قرار دارند مشابه شرایط دیگر اردوگاه‌های مهاجران در دنیا است. مقامات اماراتی و آمریکایی باید هرچه زودتر برای بهبود وضعیت پناهجویان افغانستانی حاضر در این اردوگاه چاره‌ای بیندیشند. از سوی دیگر سایر کشورهای اروپایی و آسیایی هم بهتر است تعدادی از این پناهجویان را در کشور خود پذیرش نمایند. حل موضوع پناهجویان بدون همکاری همه کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه ممکن نیست.
۵. تصویب قانون محدودیت فروش «زمین‌های حساس» به اتباع خارجی در ایالت فلوریدا
ران دی‌سانتیس، فرماندار جمهوری‌خواه ایالت فلوریدای آمریکا هفته گذشته قانونی را امضا کرد که بر اساس آن فروش زمین‌های به اصطلاح حساس به شهروندان هفت کشور محدود می‌شود. این قانون که با عنوان SB 264 شناخته می‌شود، شامل اتباع هفت کشور ایران، روسیه، ونزوئلا، کوبا، کره شمالی، سوریه و چین است. منظور از زمین‌های حساس در این قانون، زمین‌های کشاورزی و هر زمینی می‌شود که در فاصله ۱۶ کیلومتری یک پایگاه نظامی یا تاسیسات زیربنایی حساس مثل بنادر، فرودگاه‌ها و تاسیسات تصفیه فاضلاب قرار دارد.
بر اساس این قانون که از اول ژوییه به اجرا درمی‌آید، هر کسی که به‌طور عمدی زمین را برخلاف مقررات جدید بفروشد مستوجب مجازات‌های مدنی و کیفری است. این قانون همچنین مکانیزمی را برای مصادره اموال به دولت ایجاد می‌کند. اگر شهروند یکی از این کشورها از قبل صاحب این نوع املاک باشد نیز می‌بایست آن را ثبت کند یا با جریمه و مصادره زمین روبرو شود. همچنین شهروندان این هفت کشور که تابعیت یا اقامت دائم آمریکا را ندارند از هرگونه خرید ملک یا زمین در فلوریدا منع می‌شوند.
برخی چهره‌های مهاجر ساکن آمریکا و دمکرات‌ها با این طرح مخالفت‌اند و حامیان حقوق مهاجران آن را ضدمهاجران می‌دانند. اما ران دسنتیس در زمان امضا این مصوبه گفت که هدف آن مقابله با نفوذ دولت کمونیست چین و دیگر «کشورهای مورد نگرانی» در فلوریدا است. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی ایالت‌های دیگر آمریکا نیز مانند ویرجینیا و تگزاس طرح‌های مشابهی را در دست بررسی دارند. تصویب چنین قوانینی امری نگران کننده در راستای تضییع حقوق مهاجران است. زیرا حق مالکیت یکی از ابتدایی‌ترین حقوق هر انسانی است و اصولا نباید مهاجران را صرفا به دلیل تبعه خارجی بودن از چنین حقی محروم کرد.
۶. حضور یک میلیون و ۸۰ هزار مهاجر غیرمجاز در اتحادیه اروپا
تازه‌ترین گزارش اداره آمار کمیسیون اروپا (یورواستات) نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۲ شمار افرادی که به طور غیرمجاز در یکی از ۲۷ عضو اتحادیه اروپا زندگی می‌کنند به یک میلیون و ۸۰ هزار نفر رسید. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، بیشترین شمار شهروندان خارج از اتحادیه اروپا که به طور غیرمجاز حضور دارند متعلق به مجارستان با ۲۲۲ هزار و ۲۵۰ مهاجر است و پس از آن آلمان با ۱۹۸ هزار و ۳۱۰ نفر و ایتالیا با ۱۳۸ هزار و ۴۲۰ نفر قرار دارند. سوری‌ها (۱۷۵ هزار و ۹۶۰ نفر)، افغان‌ها (۱۱۹ هزار و ۵۲۰ نفر) و مراکشی‌ها (۶۰ هزار و ۲۱۵ نفر) بالاترین شمار پناهجویان غیرقانونی ساکن در اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا اقدامات مختلفی برای مقابله با مهاجرت‌های غیر مجاز در طی سال ۲۰۲۲ انجام داده‌اند. بنا به آمار یورواستات کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال گذشته میلادی موفق شدند از ورود ۱۴۱ هزار و ۶۰ مهاجر غیرقانونی جلوگیری کنند. این در حالی است که در سال ۲۰۲۱ کشورهای مذکور موفق به ممانعت از ورود ۱۳۹ هزار نفر به یکی از کشورهای عضو شده بودند. این امر حکایت از افزایش یک درصدی موفقیت کشورهای اتحادیه اروپا در ممانعت از ورود مهاجران غیرمجاز است.
همچنین طی سال گذشته میلادی در مجموع برای ۴۲۲ هزار و ۴۰۰ شهروند خارج از اتحادیه اروپا برای خروج از یک کشور عضو اتحادیه اروپا حکم ترک خاک صادر شده است. از این میان ۹۶ هزار و ۷۹۵ نفر از آن‌ها به کشور دیگری (از جمله سایر کشورهای اتحادیه اروپا) بازگردانده و ۷۷ هزار و ۵۳۰ نفر نیز به خارج از اتحادیه اروپا منتقل شدند. در میان کشورهای اتحادیه اروپا، فرانسه بیشترین حکم اخراج تعداد شهروندان غیر اتحادیه اروپا (۱۳۵ هزار و ۶۵۰ نفر) را در سال ۲۰۲۲ صادر کرده است.
