شهریور ۲۳, ۱۴۰۳ ۷:۰۶ قبل از ظهر
دیاران خبر 4
از طرح سرشماری اتباع خارجی تا طرح یارانه نان
دیاران-خبر بستهی خبری هفتگی سایت دیاران است. بستهای که میکوشد مهمترین اخبار سپهر سیاستگذاری مهاجرت در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران-خبر میکوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد و گذشتهی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. وقایع فرهنگی و جنبههای متعدد حضور مهاجران در یک کشور و به خصوص کشور ایران در دیاران-خبر جایگاه ویژهای خواهد داشت.
1. برنامه آتی دولت برای شرکتکنندگان در طرح سرشماری:
میراحمدی معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور گفته است اتباع خارجی که در طرح سرشماری شرکت نکردند به افغانستان باز خواهند گشت. به گفته وی قرار است به زودی نحوه بهرهمندی اتباع خارجی از مزیتهای شرکت در طرح سرشماری مشخص شود. با بررسیهای صورت گرفته یک دسته از این اتباع میتوانند اقامت بگیرند و آنان حسب مورد اقامتهای کوتاه مدت و بلند مدت دریافت خواهند کرد. همچنین گروهی نیز که واجد شرایط دریافت اقامت نباشند، قرار است به تدریج رد مرز شوند. میراحمدی اعلام کرده که قرار است سازمان ملی مهاجرت این برنامه را به مرور اجرا کند.
طرح سرشماری اتباع خارجی فاقدمدرک در سال جاری انجام شد که به موجب آن 2 میلیون و سیصد هزار نفر در این طرح شرکت کردند. ابتدا به شرکتکنندگان در این طرح مجوز اقامت شش ماهه داده شد و بعدا برای سه ماه دیگر نیز اقامت آنها تمدید گشت. دولت از همان ابتدای سرشماری برنامه مشخصی برای تعیین تکلیف مهاجران فاقد مدرک نداشت و صرفا به عنوان یک مسکن به دارندگان این مدرک، مجوز اقامت در ایران داده است؛ مجوزی که هیچ گونه حقوق شهروندی برای اتباع خارجی برقرار نمیکند.
اکنون وزارت کشور و سازمان ملی مهاجرت که البته هنوز رسما ایجاد آن به تصویب مجلس نرسیده است، قصد دارند به دستهای از شرکتکنندگان اقامتهای کوتاه مدت و بلند مدت اعطا کنند و بقیه را از کشور طرد کنند. انجام چنین برنامهای تداوم همان سیاستهای قبلی اداره اتباع و پلیس در قبال اتباع فاقد مدرک است و بعید است نتایج مثبتی داشته باشد.
2. مهاجران افغانستانی خراسان رضوی یک فرصت اقتصادی:
استان خراسان رضوی یکی از مراکز اصلی سکونت اتباع افغانستانی است. مطابق آمار رسمی، این استان دارای ۶.۹ میلیون نفر جمعیت، میزبان نیم میلیون تن از اتباع افغانستانی دارای مدرک اقامتی است. ۹۵ درصد از این جمعیت مهاجر ساکن مشهد هستند. طبق اظهار نظر استاندار خراسان رضوی و فرماندار مشهد، حدود نیم میلیون نفر افغانستانی فاقد مدرک که در طرحهای سرشماری شناسایی نشدهاند، به عنوان اتباع غیرمجاز در این استان زندگی میکنند. لذا میتوان شمار اتباع افغانستانی مقیم خراسان رضوی را حدود یک میلیون نفر عنوان نمود.
اربابی رییس انجمن فعالان اقتصادی افغانستان در خراسان رضوی اظهار داشت: محاسبه میزان دارایی شرکتهای افغانستانی فعال در استان آسان نیست، اما با توجه به فعالیت پرتعداد شرکتها و حضور دستکم ۱۶ هزار فعال اقتصادی در قالب آنها، احتمالا حجم دارایی این تجار و شرکتها حدود یک میلیارد دلار باشد. وی گفت: ۴۵ تا ۵۰ درصد از سرمایهگذاری خارجی در این استان را بازرگانان افغان انجام دادهاند. از این نظر اتباع افغانستانی رتبه نخست را در میان سرمایهگذاران خارجی استان خراسان رضوی به خود اختصاص دادهاند.
با وجود جمعیت بالای افغانستانیها در خراسان رضوی و حجم بالای سرمایهگذاری آنها در این استان، دولت ایران هرگز نتواسته از این فرصت اقتصادی به خوبی بهره ببرد. در واقع هیچ برنامه شفافی برای بهرهگیری شایسته از این ظرفیت در حوزه سرمایهگذاری کلان و خرد وجود ندارد. دولت میبایست با اعطای مشوقهایی چون اقامت دائم یا حتی تابعیت از سرمایهگذاران خارجی حمایت میکرد اما در این عرصه چندان موفق نبوده است. البته به تازگی زمزمههایی از حمایت از این دسته از اتباع خارجی در دولت و مجلس شنیده میشود.
3. اعلام شیوه خرید نان اتباع خارجی:
قرار است فاز دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان به زودی اجرا شود. در مرحله نخست طرح مذکور که امسال همزمان با طرح سرشماری شروع گشت، اتباع خارجی برای خرید نان مشکلاتی داشتند و اغلب مجبور بودند به شکل نقدی نان خریداری کنند. محمد جلال، مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرده در مرحله بعدی طرح، خرید نان توسط اتباع خارجی با پرداخت پول نقد به نانوا و سپس خرید بر پایه کارت بانکی نانوا که در سامانه تعریف شده انجام میشود. وی در ادامه گفت اتباع خارجی در آینده هیچ گونه محدودیتی در خرید نان یا تبعیض قیمتی نخواهند داشت.
جلال درباره جمعیت اتباع خارجی مصرفکننده نان در ایران نیز گفت: در کشور حدود پنج میلیون نفر تبعهی خارجی حضور دارند. البته به دلیل عدم دسترسی اکثر اتباع به کارت بانکی امکان تخمین میزان مصارف نان آنها وجود ندارد. باید دید مرحله دوم اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان چگونه پیش خواهد رفت و آیا مشکلاتی برای اتباع خارجی رخ خواهد داد. در هر صورت بهترین راهکار آن است که دولت به خود اتباع خارجی کارت بانکی اعطا کند و بهرهمندی آنها از خدمات بانکی را تسهیل کند.
4. مزایای دریافت پروانه کار برای اتباع خارجی:
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار داشت: «اتباع خارجی میتوانند با دریافت پروانه کار به بسیاری از خدمات شهروندی برابر با ایرانیان دست یابند. بهرهمندی از بیمه (به جز بیمه بیکاری) و گواهینامه رانندگی از جمله مزایای این پروانه است». به گفته ابراهیمی تبعه خارجی که پروانه کار دریافت میکند میتواند با مراجعه به پلیس گواهینامه رانندگی را در چارچوب شرایطی دریافت کند. همچنین ثبت شرکت و براساس قوانین بینالمللی بهرهمندی از بیمههای درمانی نیز از مزایای دیگر دریافت پروانه کار توسط اتباع خارجی است.
البته تجربیات اتباع خارجی و مهاجران ساکن در ایران در طول دهههای اخیر نشان میدهد اتباع دارای اقامت قانونی حتی در صورت داشتن پروانه کار از بسیاری حقوق نامبرده شده محروم هستند. برای مثال تعداد اندکی از آنان توانستهاند به خدمات بیمه دسترسی داشته باشند. برخورداری از گواهینامه رانندگی نیز دارای چنان شرایط سختی است که معدودی از اتباع خارجی میتوانند آن را اخذ کنند. دولت بایستی برنامهای برای تسهیل بهرهمندی اتباع خارجی دارای اقامت از خدمات مختلف شهروندی تصویب و اجرا نماید و به تبعیضات موجود علیه مهاجران در این زمینه خاتمه دهد.
5. رونمایی از سالنامه مهاجرتی ایران 1401:
رصدخانه مهاجرت ایران روز 29 آذر نسخه جدید سالنامه مهاجرتی خود را منتشرکرد. این سومین شماره از سالنامههای مهاجرتی رصدخانه مهاجرت است. سالنامه مهاجرتی ایران ۱۴۰۱ آخرین آمار و اطلاعات حوزه مهاجرتهای بینالمللی در ایران و جهان را در مدت زمان شهریورماه سال گذشته تاکنون جمعآوری کرده است. این اثر شامل ده فصل است و به موضوعات مختلفی چون وضعیت مهاجران ایرانی در کشور میزبان، جابهجاییهای دانشجویی، مهاجرتهای بازگشتی، پناهجویی، مهاجرت اقلیمی، مهاجرت سرمایههای انسانی و مالی در ایران و جهان میپردازد.
بر اساس دادههای سالنامه در سال ۲۰۲۰ رتبه مهاجرفرستی و مهاجرپذیری ایرانیان در میان کشورهای دنیا به ترتیب ۵۴ و ۲۳ بوده است. همچنین بخش اجتماعی اقتصادی سازمان ملل به عنوان مرجعی که دادههای تجمیع شده ورودی و خروجی مهاجران کشورها را منتشر میکند، در آخرین بهروزرسانی خود که مربوط به سال ۲۰۲۰ است، جمعیت ایرانیان مهاجر را حدود یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر و مهاجران ورودی به ایران را دو میلیون و ۷۹۷ هزار نفر تخمین زده است. در سطح بینالمللی آمارهای مهاجرتی دقیقی توسط نهادهایی چون سازمان بینالمللی مهاجرت، کمیساریای عالی پناهندگان و غیره منتشر میشود. اما در ایران ما همواره با خلاهایی آماری و دادهای متعددی در این زمینه روبرو بودهایم. امید است که سالنامه مهاجرتی ایران بتواند تا حدی این نقیصه را جبران نماید.
