بازنمایی مهاجران افغانستانی در ادبیات نمایشی (نمایشنامه نویسی) ایران، با تحلیل پسااستعماری آثار محمد رحمانیان، حمید امجد و نغمه ثمینی

ادبیات مهاجرت

موضوع مهاجرت از یک کشور به کشوری دیگر، امروزه یکی از موضوعات مهم و در مواردی حتی یکی از بحران‌های جدی در جوامع بشری است. افرادی با هدف داشتن زندگی بهتر و امن‌تر، یافتن شغلی مناسب و یا گریختن از شرایط نامناسب اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی وطن خود_قانونی و یا غیر قانونی_ به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند.

حضور این افراد در کشور دوم و ماندگاری آنها در جغرافیای بیگانه، موجب خلق نوعی از هنر و ادبیات می‌شود، که اصطلاحا به آن ادبیات مهاجرت می‌گویند. این هنر و ادبیات مهاجرت یا توسط خود مهاجران و یا توسط هنرمندان و ادیبان مقیم کشور خلق شده و همچون آیینه‌ای، شرایط زندگی مهاجران و نوع نگاه و برخورد مردم مقیم آن کشور را نسبت به آنان منعکس می‌کند.

حضور طولانی مدت مهاجران افغانستانی در ایران نیز بر طبق این روال موجب عکس‌العمل جامعه ایرانی نسبت به افغانستانی‌ها شده و این موضوع در آثار ادبی و هنری ایرانیان نمود پیدا کرده است.

بررسی سه نمایشنامه خروس (محمد رحمانیان)، بی‌شیر و شکر (حمید امجد) و بدون خداحافظی (نغمه ثمینی) به عنوان مورد پژوهی این تحقیق نشان دهنده آن است که اولا: نویسندگان ایرانی نسبت به حضور افغانستانی‎ها توجه نشان داده و دوما: شکل و محتوای این آثار نشان‌دهنده‌ی نوع نگاه مبتنی بر نظریه پسااستعماری و نیز نگاه تحقیرآمیز بخشی از جامعه ایرانی نسبت به مهاجران افغانستانی است.