فروردین ۶, ۱۴۰۴ ۷:۲۸ بعد از ظهر
گشوده شدن یک گره دیگر برای دانشجویان بین‌المللی در ایران
از اوایل پاییز سال گذشته حسب درخواست سازمان امور دانشجویان در مورد رفع یکی از موانع جذب دانشجویان بین‌المللی به ایران، بحث و بررسی پیرامون محدودیت خروج و مراجعت دانشجویان بین‌المللی در کمیسیون روابط علمی و بین‌المللی ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست دکتر حمیدرضا امیری‌نیا و حضور نمایندگان نهادهای ذیربط آغاز گردید. در این بین انجمن دیاران نقش مشورتی برای ریاست این کمیسیون را برعهده داشت و با حضور در جلسات کارشناسی تلاش نمود تا یکی از موانع زیست دانشجویان بین‌المللی در ایران تسهیل گردد. در ادامه گزارشی مختصر از لزوم تغییر مذکور و مشکلاتی که در وضعیت پیشین برای دانشجویان به وجود می‌آمد ارایه می‌گردد.
دانشجوی افغانستانی دکترای علوم اجتماعی در دانشگاه تهران که دوره کارشناسی ارشد خود را نیز در ایران طی کرده بوده است در مورد محدودیت اخذ خروج و مراجعت می‌گوید:«سالی چهار یا پنج بار به افغانستان سفر کنیم اما بیش از سه بار برای ما به صورت سالانه خروج مراجعت صادر نمی‌کنند و بیش از آن بسیار باید چانه‌زنی کنیم تا بیش از سه بار صادر شود. به خصوص دانشجوهای دکترا بعد از امتحان جامع و گذراندن امتحان زبان دیگر لازم نیست در محل دانشگاه حضور داشته باشند و باید بتوانند رفت و آمد کنند.» صدور روادید رفت و برگشت برای بیگانگانی که دارای پروانه اقامت معتبر مانند ویزای دانشجویی باشند بر اساس ماده 3 آیین نامه اجرایی قانون ورود و اقامت اتباع بیگانه مصوب 12/3/1352 صورت می‌گرفت.
تبصره‌های این ماده به قرار زیر بودند:
تبصره ۱– روادید برای یک بار رفت و برگشت صادر خواهد شد.
تبصره ۲ – مدت اعتبار روادید برگشت از تاریخ خروج از مرز سه ماه خواهد بود.
تبصره ۳ – مدت اعتبار روادید رفت و برگشت برای خروج از کشور یک ماه میباشد و قابل تمدید نیز خواهد بود.
تبصره ۴ – برای اتباع بیگانه‌ای که در خدمت وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی می‌باشند بنابر درخواست سازمان مربوط، اجازه رفت و برگشت برای یک یا چند بار در مدت اعتبار پروانه اقامت صادر خواهد شد.
تبصره ۵ – برای اتباع بیگانه‌ای که در مؤسسات غیردولتی در ایران اشتغال دارند بنا به درخواست مؤسسه مربوطه و تعهد آن مؤسسه مبنی بر پرداخت مالیات بردرآمد مستخدم – اجازه یک یا چندبار رفت و برگشت در مدت اعتبار پروانه اقامت صادر خواهد شد.
دانشجویان بین‌المللی طبق فرآیند جدول زیر که از سایت دانشگاه شهید بهشتی اخذ گردیده و در همه دانشگاه‌ها به صورت واحد اعمال می‌گردید برای خروج از کشور اقدام می‌کردند. البته باید اشاره کرد که مرحله سوم در دانشگاه‌های شهرستان‌ها در چند سال گذشته در دفاتر امورکنسولی واقع در بعضی از مراکز استان‌ها قابل انجام بود و نیازی به حضور در تهران نداشت.
این ماده از آیین‌نامه و فرآیند اجرای آن مسایلی را به همراه آورده بود که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم.
- تعداد خروج مراجعت صادر شده در یک‌سال: هر دانشجو در یک سال دو بار می‌تواند مجوز خروج و مراجعت بگیرد اما برای بیش از آن بایستی خارج از پروتکل عادی نسبت به توجیه مسئولین مربوطه اقدام نمایند.
- موارد اضطراری: در مواردی که دانشجویان نیاز به خروج سریع از ایران و بازگشت به کشورشان جهت رسیدگی به مسایل شخصی یا خانوادگیشان را دارند، مدت زمان یک هفته تا ده روز برای صدور مجوز خروج مراجعت، بسیار برای آنان مشکل آفرین می‌شود و تاثیر نامناسبی بر روحیه آنان جهت ادامه تحصیل در ایران می‌گذارد و گاها در مواردی دانشجویانی به خاطر همین محدودیت ترک تحصیل کرده‌اند و به ایران بازنگشته‌اند.
- مدت اعتبار روادید برگشت: همان‌گونه که در تبصره 2 آیین‌نامه دیده شد این مدت از زمان خروج از مرز سه ماه میباشد. این مدت زمان برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا که قسمت عمده دوره تحصیل خود را به انجام پایان‌نامه می‌گذرانند و به خصوص کسانی که موضوع پایان‌نامه‌شان در مورد کشور خودشان میباشد، مشکل‌ساز میباشد. این افراد ترجیح می‌دهند مدت زمان بیشتری را درکشورشان با هزینه کمتر بر روی پایان‌نامه تمرکز نمایند تا این‌که هر فصل یک بار به ایران برگردند و ناچار به پراخت هزینه‌های سفر و اتلاف زمان شوند. شایان ذکر است برگشت پس از سه ماه به کشور مستلزم پرداخت جریمه خواهد بود.
- دانشگاه‌های مرزی: دانشگاه‌های واقع در مناطق مرزی از پتانسیل بالایی برای جذب دانشجو از شهرهای نزدیک به خود در آن‌سوی مرز برخوردارند به طور مثال شهر زابل در سیستان و بلوچستان تنها 40 دقیقه با شهر نیمروز در افغانستان فاصله دارد و افراد زیادی از بین کارمندان دوایر دولتی در نیمروز تمایل دارند برای گذراندن دوره تحصیلات تکمیلی به دانشگاه زابل بیایند و هر روز پس از پایان کلاس‌هایشان به شهر خود بازگردند. همین ظرفیت در مورد دانشجویان عراقی ساکن بصره و دانشگاه های آبادان و خرمشهر نیز وجود دارد. این ظرفیت به علت همین محدودیت در خروج مراجعت دانشجویان بین‌الملل تاکنون بالفعل نشده است.
در این راستا و برای رفع این مانع پیشنهاداتی از سوی انجمن دیاران برای چندباره شدن امکان خروج دانشجویان بین‌المللی در طول تحصیل که در اصطلاح تخصصی به آن ویزای کثیر یا مالتیپل گفته می‌شود ارایه شد و همچنین درخواست گردید تا مدت زمان مجاز برای مراجعت به کشور نیز برای دانشجویان از سه ماه به شش ماه افزایش یابد. پس از مطرح شدن موضوع در کمیسیون مربوطه و ستاد اجرایی نقشه جامع علمی کشور این پیشنهادات تصویب گردید و برای تایید نهایی به کمیسیون علمی، تحقیقاتی و فناوری هیات دولت ارجاع گردید تا پس از بررسی نهایی در صحن هیات وزیران مطرح و تصویب گردد.
سرانجام در تاریخ 18/03/1399 اصلاحات زیر در متن ماده (3) آیین‌نامه اجرایی قانون ورود و اقامت اتباع خارجه اعمال گردید و علاوه بر اصلاحاتی در کلیت مقررات خروج و مراجعت اتباع خارجی در تبصره‌های 1 و 2، دو تبصره نیز به این ماده از آیین‌نامه اضافه گردید که به موجب آن برای دانشجویان غیرایرانی حاضر در کشور پروانه اقامت به مدت طول دوره تحصیل و مضمن اجازه خروج و مراجعت مکرر صادر خواهد شد و علاوه بر آن به خانواده دانشجویان متاهل نیز پروانه اقامت به مدت طول دوره تحصیل داده خواهد شد.
علاوه بر این حسب مصاحبه انجام شده توسط دکتر علیزاده مدیر کل امور دانشجویان غیرایرانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سامانه‌ای در حال طراحی است تا اجرای این موارد جدید بر بستر الکترونیک و با بیش‌ترین سرعت ممکن انجام پذیرد تا مشکلات دانشجویان برای خروج از کشور در مواقع اضطراری مانند آنچه در پایان سال گذشته در اوج بحران کرونا اتفاق افتاد به حداقل ممکن برسد.
