آذر ۱۹, ۱۴۰۳ ۱:۰۶ بعد از ظهر
اولین نمایشگاه آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان
گزارشی از نخستین نمایشگاه آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان:
رابطه‌ی مهاجران و جامعه‌ی میزبان از شروع تاریخ مهاجرت در ابناء بشر همواره مورد بحث و جدل بوده است. این‌که جامعه‌ی مهاجر در قبال جامعه‌ی میزبان باید چه الزاماتی را رعایت کند؟ جامعه‌ی میزبان باید با مهاجران چگونه برخورد کند؟ آیا واقعا مهاجران افرادی بیگانه‌اند؟ آیا جامعه‌ی میزبان و جامعه‌ی مهاجر خطوط مشترک ندارند؟ آیا شیوه‌ی نگرش مهاجران و میزبانان آن‌قدر متفاوت است که نمی‌توانیم از مشترکات صحبت کنیم؟ مسلما اینگونه نیست. هنر ساحت بدون مرز ذات بشریت است. هنر جایی است که در آن مرزهای قراردادی معنا ندارند. هنر جایی است که همه‌ی انسان‌ها با آن ارتباط برقرار می‌کنند و وابسته به مکان نیست. هنر ساحتی است که جامعه‌ی میزبان و مهاجر بدون هیچ پیش‌زمینه‌ای می‌توانند در آن به وفاق برسند و این وفاق می‌تواند مقدمه‌ی وفاق اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی شود.
بعضی اتفاقات هستند که دیر به وقوع می‌پیوندند. بعضی ایده‌ها هستند که شاید اگر زودتر به وقوع می‌پیوستند اتفاقات خوب را زودتر نتیجه می‌دادند. مثلا اولین نمایشگاه آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان. ایده‌ای که کارکرد وحدت‌انگیز هنر را به منصه‌ی ظهور رساند و البته که ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است.
نمایشگاه آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان
روزهای بیست و سوم تا بیست و هفتم بهمن ماه سال ۱۳۹۸ فرهنگسرای غدیر مشهد میزبان نمایشگاه «اولین نمایشگاه آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان» بود. نمایشگاهی که با همت انجمن حمایت از بهبودیافتگان (SRS)، سازمان ریلیف اینترنشنال و اداره کل اموراتباع ومهاجرین خارجی استان خراسان رضوی برگزار شد. نمایشگاهی از ۸۸ اثر هنری که کار ۴۱ هنرمند ایرانی و افغانستانی بود. ویژگی خاص آثار این نمایشگاه این بود که هر یک از آثار نمایش داده شده در این نمایشگاه محصول همکاری یک فرد ایرانی و یک مهاجر افغانستانی بود. تابلوخط‌های این نمایشگاه همگی دست‌پخت همکاری هنری بودند. مجسمه‌ها و تابلوهای نقاشی همه حاصل همکاری دو تن بودند. هیچ کدام از آثار این نمایشگاه کار دست یک فرد نبودند. بلکه حاصل همکاری دو نفر بودند: یک ایرانی به نمایندگی از جامعه‌ی میزبان و یک مهاجر افغانستانی به نمایندگی از جامعه‌ی مهاجران و خروجی کار اثری یک‌دست بود که اگر گفته نمی‌شد محصول همکاری دو نفر است کسی متوجه نمی‌شد… همکاری و هماهنگی و هم‌فکری دو هنرمند آن‌چنان نزدیک بود که اصلا بوی تفاوت و تعارض نمی‌داد. بوی عدم پذیرش همدیگر را نمی‌داد. نمادی بود از یکرنگی جامعه‌ی میزبان و جامعه‌ی مهاجر. یکرنگی و وحدتی که می‌تواند در سایر عرصه‌های زندگی و تعاملات جامعه‌ی میزبان و مهاجر نیز به وقوع بپیوندد.
یک ایده‌ی خوب
ایده‌ی نمایشگاه «آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان» از آقای محمدحسین احمدی بود. مهاجر خطاطی که بیش از ۳۰سال است در ایران ساکن است و از فعالین به نام عرصه‌های فرهنگی است. آقای احمدی همکاری‌های هنری بین ایرانی‌ها و مهاجران را دیده بود. همکاری‌هایی که نتایجی درخشان داشتند. به همین خاطر به این صرافت افتاد که با ایده‌ی برگزاری نمایشگاه «آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان» این همکاری‌ها را به گونه‌ای اعلا به نمایش بگذارد.
مجریان این ایده برای آثار به نمایش در آمده در این نمایشگاه به سراغ هنرمندان ایران و افغانستانی که تجربه‌ی همکاری و رفاقت داشتند رفتند. کسانی که واقعا در عرصه‌ی خوشنویسی و نقاشی و تذهیب و مجسمه‌سازی و عکاسی و… به یک همکاری قبلی رسیده بودند. با حمایت‌های اداره کل اموراتباع ومهاجرین خارجی استان خراسان رضوی و سازمان‌های مردم‌نهاد ۸۸ اثر از ۴۱ هنرمند ایرانی و افغانستانی گردآوری شد. عکاس ایرانی نمایشگاه به سراغ مهاجران موفق حاضر در ایران رفت و عکاس افغانستانی نمایشگاه به سراغ کسب‌وکارهای مشترک بین ایرانیان و مهاجران. سرانجام این نمایشگاه در ۲۳ بهمن ۱۳۹۸ در فرهنگسرای غدیر مشهد شروع به کار کرد.
مراسم افتتاحیه‌ی نمایشگاه با عنوان «هنر بدون مرز» پرشور بود. آقای هاشمی (مدیر کل اداره اتباع و مهاجرین خارجی شهر مشهد)، آقای غفاری (مدیر کل کشوری انجمن حمایت از بهبودیافتگان)، آقای الیویه ونده کاستیل (مدیر کل کشوری انجمن ریلیف اینترنشنال) و آقای عبدالجبار انصار (سرکنسول افغانستان در شهر مشهد) از سخنرانان مراسم هنر بدون مرز بودند. آقای مهدی قنبری به نمایندگی از تجار افغانستانی ساکن در ایران و خانم حیدری به نمایندگی از هنرمندان مهاجر حاضر در نمایشگاه نیز به بیان اثرات نیکوی این نمایشگاه مشترک پرداختند.
نمایشگاه «آثار هنری مشترک هنرمندان ایران و افغانستان» تا ۲۷ بهمن ۱۳۹۸ در فرهنگسرای غدیر شهر مشهد برقرار بود. استقبال از این نمایشگاه بسیار پرشور بود. علاوه بر مشهدی‌ها و مهاجران ساکن مشهد، مسئولین ادارات دولتی مرتبط با مهاجران نیز از این نمایشگاه استقبال کردند. کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، اداره‌ی آموزش و پرورش شهر مشهد، اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، مسئولین تشکل‌های مذهبی شهر مشهد و… از بازدیدکنندگان ویژه‌ی این نمایشگاه بودند.
ورکشاپ و محفل شعر و موسیقی
علاوه بر آثار نمایش‌داده شده در روزهای دوم و سوم نمایشگاه یک ورکشاپ و یک محفل شعر نیز تأکیدی بر پیام نمایشگاه شدند: اتحاد و یکدلی جامعه‌ی مهاجر و میزبان فقط یک وانمود نیست. در ورکشاپ روز دوم هنرمندان ایرانی و افغانستانی به صورت زنده به خلق اثر مشترک پرداختند. در محفل شعر و موسیقی روز سوم نیز شاعران ایرانی و افغانستانی گرد هم آمدند، شعر خواندند و گروه‌های موسیقی ایرانی و افغانستانی به صورت زنده و تلفیقی در کنار هم خواندند و نواختند.
ایده‌ی اجرای آثار هنری با همکاری مهاجران و جامعه‌ی میزبان و داشتن خروجی موفق و برگزاری نمایشگاهی از این گونه آثار، ایده‌ی بسیار درخشانی بود. ایده‌ای که هر چند خیلی دیر (۳۰ سال بعد از حضور مهاجران افغانستانی در ایران) اتفاق افتاده ولی همچنان نیک است. نکته‌ای که حائز اهمیت است تکرار این ایده در سایر شئون است. تعاملات جامعه‌ی با مهاجرانش این ظرفیت را دارد تا چنین همکاری‌هایی در سایر امور اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی نیز به منصه‌ی ظهور برسد. همکاری‌هایی که باعث رشد و تعالی هر دو گروه می‌شود و فرصت گفت‌وگو و تعامل را فراهم می‌کند. فرصت گفت و گو و تعاملی که باعث زدودن انگاره‌های غلط بین هر دو گروه می‌شود. امید است که چنین ایده‌ای ادامه پیدا کند و ما در شهرهای مختلف ایران شاهد به نمایش گذاشته شدن هر چه بیشتر آثار همکاری جامعه‌ی مهاجر و میزبان باشیم.
