شهریور ۲۹, ۱۴۰۳ ۶:۵۴ قبل از ظهر
دیاران خبر 33 (از دو برابر شدن آمار مهاجرت نخبگان ایرانی تا تصمیم اتحادیه اروپا برای تسریع اخراج اتباع خارجی خطرناک)
دیاران خبر بستهی خبری هفتگی سایت دیاران است. بستهای که میکوشد مهمترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر میکوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشتهی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند دو برابر شدن آمار مهاجرت نخبگان ایرانی و تصمیم اتحادیه اروپا برای تسریع اخراج اتباع خارجی خطرناک میپردازیم.
۱. دو برابر شدن آمار مهاجرت نخبگان ایرانی
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور نسبت به رشد دو برابری مهاجرت نخبگان از کشور در برخی از حوزهها ابراز نگرانی کرد. دهقانی فیروزآبادی بیان داشت: «مهاجرت نخبگان عقبهای طولانی دارد. خروج نخبگان از کشور وجود دارد و در سالهای اخیر نیز در برخی از حوزهها تا دو برابر افزایش داشته است». او ادامه داد: «آنچه ما را نگران میکند و باید کنترل کنیم تعداد خروج نخبگان از کشور نیست، بلکه نرخ خروج است». دهقانی از ضرورت اتخاذ برنامههای جدی برای کنترل مهاجرت نخبگان سخن گفت. وی در خصوص برنامه معاونت علمی برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان، خاطرنشان کرد: «معاونت علمی یک نهاد سیاستگذار، زمینهساز و استعدادساز است. ما به دنبال این هستیم که یکسری ابزار، قانون و حمایت ایجاد کنیم برای کسانیکه علاقهمند هستند در کشور فعالیت کنند. تمام ابزارهای قانون جهش، آییننامهها و حمایتهای معاونت علمی در این راستا است».
دهقانی فیروزآبادی، با انتقاد از عدم تخصیص نیمدرصد از بودجه عمومی کشور به صندوق نوآوری و شکوفایی، مهاجرت نخبگان را از تبعات عدم تخصیص بودجه به این صندوق دانست. دهقانی خاطرنشان کرد: «هر کشوری که نتواند نخبگانش را نگه دارد دچار ضعف نیروی انسانی قرار میگیرد. محور هر جامعه نخبگان و افراد فرهیخته آن جامعه است. بحث افق ۲۰ ساله است و اگر از الان برنامهریزی نکنیم ۲۰ سال و ۱۵ سال آینده آسیب خواهیم خورد».
در سالیان اخیر میل به مهاجرت در میان نخبگان و افراد متخصص و دانشجویان ایرانی رشد یافته است. همین امر زمینهساز نگرانی بخشهایی از حاکمیت و افکار عمومی شده است. دولت در مواجهه با این مساله تلاش کرده برنامههایی برای حمایت از افراد مستعد ایرانی پیشبینی کند. در کنار آن بازگشت نخبگان به کشور را نیز تسهیل نماید. بسیاری معتقدند اقدامات انجام شده تاکنون تاثیرگذاری چندانی در کنترل مهاجرت نخبگان نداشته است.
۲. آمار جدید سازمان ملی مهاجرت از تعداد مهاجران
هفته گذشته رییس سازمان ملی مهاجرت، در برنامه صف اول شبکه خبر شرکت نمود. موضوع این برنامه مهاجرت و حضور اتباع خارجی در کشور ما بود. مبینی در این برنامه درباره موضوعات مختلفی در حوزه مهاجران سیاست ساماندهی اتباع خارجی، اعطای کارت هوشمند به اتباع خارجی، موج افغانهراسی ماههای اخیر، وضعیت قانون سازمان ملی مهاجرت در مجلس و غیره صحبت نمود. یکی از سوالات مطرح شده در مورد تعداد اتباع مهاجر ساکن ایران است که در چند ماه اخیر به موضوعی چالشبرانگیز تبدیل شده است. رییس سازمان ملی مهاجرت در این رابطه گفت که مهاجران به دو گروه مجاز و غیرمجاز قابل تقسیم هستند. کسانی که به صورت رسمی و قانونی وارد کشور شده و در سامانه سیام وزارت کشور ثبت شده، حدود ۴ میلیون تا چهار و صد هزار نفر هستند.
مبینی در مورد اتباع غیرقانونی هم گفت: «افرادی که غیرقانونی آمدند جایی ثبت نشده و افراد مختلف آمارهای متعددی را عرض میکنند. ما به روشهای علمی متعددی که از سراسر کشور آمارها را جمعبندی کردیم. پیشبینی ما بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر هم هست که به صورت غیرقانونی وارد کشور شدند». بنابراین برآورد رییس سازمان ملی مهاجرت این است که عددی بین ۴ میلیون و ۷۰۰ تا پنج میلیون تبعه خارجی از کشورهای مختلف در کشور ما حضور دارند. وی اعلام کرد بیش از ۹۰ درصد اتباع خارجی در ایران از تبعههای افغانستان هستند اما اتباع کشورهای دیگر مثل عراق، پاکستان، بحرین و غیره نیز حضور دارند.
آمار ۴ و نیم تا ۵ میلیونی اتباع خارجی در یک سال اخیر بارها توسط وزیر کشور و سازمان ملی مهاجرت تکرار شده است. در مقابل برخی نمایندگان مجلس و مقامات دیگر کشور و نیز تعدادی از رسانهها آمارهای بسیار بالاتری را منتشر کردهاند. آمارهای سازمانهای بینالمللی نیز همین تعداد ۴ تا ۵ میلیون را غالبا تایید میکند.
۳. برگزاری نمایشگاه دستاوردها و توانمندیهای مهاجران
هفته گذشته نمایشگاهی در قم مورد دستاوردها و توانمندیهای مهاجران حاضر در ایران برگزار شد. این نمایشگاه ۲۲ مهرماه در مجتمع امام خمینی دایر شد و به مدت چهار روز پذیرای علاقهمندان بود. اتباع خارجی فرصت پیدا کردند در این نمایشگاه محصولات و دستاوردهای مختلف خود را به نمایش بگذارند. رییس دفتر سازمان بینالمللی مهاجرت در ایران نیز به دیدن این نمایشگاه رفت. لالینی ویراسامی در این نمایشگاه اظهار داشت: « این نمایشگاه فرصتی را برای مهاجران و پناهندگان در ایران و استان قم فراهم کرده است تا تواناییها و دستاوردهای خود را به نمایش بگذارند. با این ابتکار مشخص شد که مهاجران و پناهندگان می توانند فرصتی برای جامعه و اقتصاد کشور باشند».
رئیس دفتر سازمان بینالمللی مهاجرت ادامه داد: «علاوه بر خدماتی که مهاجران و پناهندگان در جمهوری اسلامی ایران دریافت میکنند مانند آموزش، بهداشت و سایر خدمات اولیه، از طریق برگزاری این نمایشگاه پتانسیلها و قابلیتهای مهاجران و پناهندگان را به نمایش میگذارند. این یعنی گامی رو به جلو برای نشان دادن میزان توانمندیهایی که آنها دارند و سهم مثبتی که مهاجران میتوانند در توسعه کشور داشته باشند که نشان دهنده ارتباط مهاجرت و توسعه است».
مشاور امور روحانیت وزیر کشور هم در این نمایشگاه تصریح کرد: «این نمایشگاه نشان داد تولیدات گستردهای توسط اتباع و مهاجران صورت گرفته است. گزارش را به وزیر کشور اعلام خواهم کرد تا الگویی برای سراسر کشور باشد تا مردم در مورد توانمندی اتباع و خدمتی که به مردم و اقتصاد کشور میکنند مطلع شوند». در پایان مراسم از فعالان عرصه های مختلف حاضر در این نمایشگاه، تقدیر به عمل آمد. برگزاری چنین رویدادی میتواند در ارتقای جایگاه مهاجران در جامعه ایران، تعمیق پیوند مهاجران با جامعه ایران و تغییر نگرش عمومی به مهاجران مثمر ثمر باشد.
۳. افزایش ۱۷۰ درصدی ورود مهاجران غیرقانونی به یونان
وزارت مهاجرت یونان اعلام کرد که ورود مهاجران غیرقانونی به این کشور در ۹ ماه سال جاری میلادی ۱۷۰ درصد افزایش یافته است. به نقل از اسپوتنیک، در ۹ ماهه نخست ۲۰۲۲ حدود یازده هزار و ۲۳ مهاجر غیرقانونی وارد یونان شدند اما این رقم در مدت مشابه سال جاری میلادی به ۲۹ هزار و ۷۱۴ نفر رسیده است. روزنامه یونانی «پروتو تما» شنبه به نقل از وزارت مهاجرت، فقط در ماه سپتامبر امسال یازده هزار و ۴۷۰ مهاجر غیرقانونی به یونان رسیدند که در مقایسه با ماه سپتامبر سال گذشته میلادی ۴۳۳ درصد افزایش داشته است. در نتیجه افزایش موج مهاجران فشار بیشتری بر مراکز پذیرش پناهجو وارد آمده است. در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۸ هزار و ۴۳۰ مهاجر در ۳۳ اردوگاه پناهجویان اسکان داده شدند اما این رقم در مدت مشابه امسال به ۳۰ هزار و ۵۳۵ نفر رسیده است.
ایتالیا و یونان دو نقطه اصلی ورود مهاجرانی هستند که سعی در عبور از دریای مدیترانه دارند و از خطرناکترین مسیر برای ورود به اروپا استفاده میکنند. این دو کشور در یک دهه اخیر بهشدت درگیر بحران مهاجرتی بودهاند. اتحادیه اروپا فعالیتهای بسیاری برای کمک به یونان و ایتالیا برای کنترل جریانات پناهجویی انجام داده است. با این وجود همچنان شاهد تداوم مهاجرتها به این کشورهای جنوبی اتحادیه اروپا هستیم. کودکان جزو گروههایی هستند که در این مسیر با بیشترین خطرات مواجه هستند. هر ساله تعداد زیادی از مهاجران نیز در جریان مهاجرت قاچاقی به اروپا در مسیرهای دریایی دچار حادثه میگردند.
۵. تصمیم اتحادیه اروپا برای تسریع اخراج اتباع خارجی خطرناک
وزرای کشور و دادگستری ۲۷ عضو اتحادیه اروپا در جریان نشستی که در لوکزامبورگ برگزار شد، خواستار سرعت بخشیدن به روند بازگرداندن مهاجرانی شدند که به صورت غیرقانونی در این اتحادیه زندگی میکنند. این درخواست واکنشی است به حملات تروریستی که اخیرا در فرانسه و بلژیک توسط دو اسلامگرای افراطی روی داد و منجر به کشته شدن دستکم ۳ نفر از شهروندان سوئد و فرانسه شد. در همین رابطه ایلوا یوهانسون، کمیسر اتحادیه اروپا در امور داخلی گفت: «کسی که تهدیدی برای امنیت یک کشور عضو اتحادیه باشد، تهدیدی برای امنیت همه کشورهای عضو است. به همین دلیل است که این افراد باید فوراً بازگردانده شوند».
در این جلسه همچنین ژرالد دارمنن، وزیر کشور فرانسه بر اهمیت انجام اصلاحات در قوانین مهاجرتی اروپا برای کنترل مرزها، ثبت مشخصات اتباع خارجی و انجام مصاحبههای امنیتی برای رسیدگی به درخواستهای پناهندگی تاکید کرد. وزرا حاضر در این نشست بر این مشکل نیز تاکید کردند که با وجود صدور دستور اخراج برای بسیاری از مهاجران غیرقانونی، نرخ بازگشت آنها به کشور مبدا بسیار پایین است. یکی از دلایل آن، عدم همکاری کشورهای مبدأ برای بازگرداندن اتباع خود است.
کمیسیون اروپا همچنین قصد دارد با هدف مقابله با سوء استفاده از سفر بدون روادید به اتحادیه اروپا، مقررات ویزا را به گونهای تغییر دهد. بدین ترتیب از اختیارات بیشتری برای لغو موقت طرحهای سفر بدون ویزا برخوردار شود. از جمله زمانی که فکر میکند سیاستهای برخی کشورهای ثالث میتواند منجر به افزایش ورود مهاجران به اتحادیه اروپا شود. اتحادیه اروپا نگران است که برخی از ۶۰ کشوری که از حق سفر بدون ویزا به اتحادیه اروپا بهرهمند هستند، به مرکز ترانزیت مهاجران غیرقانونی به این بلوک تبدیل شوند. اتحادیه اروپا در دههها اخیر تدابیر متعددی برای جلوگیری از مهاجرتهای غیرمجاز وضع کرده اما تاکنون در دستیابی به اهدافش موفق نبوده است.
