دی ۲۷, ۱۴۰۳ ۹:۳۵ بعد از ظهر
دیاران خبر 17 (از بازگشت بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از آوارگان افغانستانی تا تحولات جدید نظام مهاجرتی استرالیا)
دیاران خبر بستهی خبری هفتگی سایت دیاران است. بستهای که میکوشد مهمترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر میکوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشتهی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند بازگشت بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از آوارگان افغانستانی به کشور خود تا تحولات مهاجرتی جدید استرالیا میپردازیم.
۱. بازگشت بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از آوارگان افغانستانی به کشور خود
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل اعلام کرد با بهبود وضع امنیتی در افغانستان، بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از آوارگان افغانستانی به مناطق اصلی خود بازگشتهاند. البته هنوز آوارگان داخلی در بخشهایی از افغانستان زندگی می کنند که در صورت قطع کمکهای بشری وضعیت آنان خوب نیست. این نهاد بینالمللی با تاکید بر ادامه حمایت از آوارگان افغانستانی تصریح کرده است با وجود فشارهای مالی و سیاسی، کمکهایش را در بخش ارائه آموزشهای معیشتی و ایجاد فرصت برای زنان افغانستان ادامه خواهد داد.
از سوی دیگر مقامات وزارت امور مهاجرین و عودتکنندگان طالبان نیز با تایید این آمار اعلام کردند این آوارگان طی 20 ماه گذشته از کشورهای مختلفی از جمله پاکستان، ایران، اروپا و سایر کشورها به افغانستان بازگشتهاند. چهار دهه اشغال و جنگ داخلی در افغانستان سبب شده است که حدود یک چهارم از جمعیت ۴۰ میلیون نفری این کشور در داخل افغانستان آواره شوند و یا ترک وطن کنند. به دنبال حاکمیت مجدد طالبان در افغانستان موجی جدیدی از مهاجرت اتباع این کشور شکل گرفت. درنتیجه چند میلیون نفر در داخل خاک افغانستان آواره شدند یا به دیگر کشورها پناه بردند.
در میان کشورهای خارجی، ایران بیش از سایر کشورها میزبان جمعیت عظیم آورگان افغانستانی بود. ورود بیش از یک میلیون مهاجر افغانستانی سبب شده تعداد اتباع افغانستانی ساکن در ایران هم اکنون به بیش از ۵ میلیون نفر برسد. امید است با بهبود اوضاع داخلی افغانستان امواج مهاجرت از این کشور به کشورهای همسایه کاسته شود و تعداد بیشتری از آوارگان افغانستانی بتوانند به وطن خود بازگردند.
۲. رویکرد بینالمللی فصل جدید برنامه ستارهساز
ستارهساز یکی از برنامههای ورزشی محبوب صداوسیما است که از سال ۹۷ در حال پخش از شبکه سوم سیما است. این برنامه به شکل مسابقه برگزار میشود و در تلاش برای کشف استعدادهای فوتبالی از میان کودکان و نوجوانان شرکتکننده است. فصل جدید این برنامه که بیش از یک از ماه شروع آن میگذرد، رویکردی بینالمللی در پیش گرفته و اجازه داده است متقاضیان سایر کشورها نیز در این مسابقه استعدادیابی شرکت کنند. بنا به اعلام مدیران شبکه ۳ نوجوانانی از کشورهای افغانستان، عراق، لبنان، نیجریه، ارمنستان و غیره در این فصل ستارهساز حضور دارند.
سازندگان این برنامه به جای این که سهمیه شرکتکنندگان ایرانی را به اتباع خارجی بدهند، سهمیه ویژهای برای متقاضیان بینالمللی در نظر گرفتند و در کنار ۱۶ نفر شرکتکننده ایرانی، ۸ نفر از اتباع خارجی را نیز به برنامه اضافه کردهاند. مسابقه ستارهساز با اجرای حسین اسدی و حضور چهرههای معروف فوتبال ایران از جمله خداداد عزیزی، وحید شمسایی، رضا شاهرودی و سهراب بختیاریزاده برگزار میگردد و هر روز ساعت ۱۸:۳۰ از شبکه سه سیما پخش میشود.
تلاش برای مشارکت دادن اتباع خارجی در برنامههای تلویزیونی و بازنمایی آنان امری مسبوق به سابقه است. پیش از این برنامههای دیگری همچون عصر جدید، قهرمان، سندباد، سریال همسایه و غیره از حضور اتباع خارجی بهویژه افغانستانیها در برنامههای خود استفاده کردهاند. ستارهساز با دست گذاشتن بر مساله کشف استعداهای فوتبالی از میان نوجوانان خارجی قدم دیگری در این زمینه برداشته است. چنین اقداماتی میتوانند به شالودهشکنی رویکردهای رایج در جامعه ایران در قبال مهاجران کمک کند و تصویر متفاوتی از آنها بازنمایی نماید. این امر میتواند به ادغام و پذیرش بیشتر اتباع خارجی در جامعه ایران کمک کند.
۳. آموزش سالانه 30 هزار نفر از اتباع افغانستانی توسط نهضت سواد آموزی ایران
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی گفت ایران با مشارکت آژانس بینالمللی هر ساله حدود 30 هزار نفر از اتباع خصوصاً از کشور افغانستان را آموزش میدهد. علیرضا عبدی اظهار نظر فوق را در هفتمین کنفرانس بینالمللی آموزش بزرگسالان بیان داشت که به صورت وبینار و با حضور 22 کشور برگزار شد. این جلسه بهمنظور تبادل اطلاعات، تجربیات و تدوین برنامههای مدوّن در حوزه سوادآموزی و با هدف تحقق گامهای مؤثر در ارتقای آموزش بزرگسالان برگزار شد. صاحب نظران از کشورهای مختلف در امر آموزش، نقطهنظرات خود در راستای اهمیت موضوع سواد را بیان کرده و تجربیات خود را در این حوزه به اشتراک گذاشتند.
ایران در دهههای گذشته که میزبان میلیونها مهاجر بوده تلاشهای بسیاری در زمینه تحصیل اتباع خارجی و رشد سواد آموزی آنها نموده است. بهرهمندی از فرصتهای آموزشی و تحصیلی یک حق بنیادی برای همه مهاجران، اعم از کودکان و بزرگسالان است. یکی از روشهای آموزش مهاجران در ایران از طریق نهضت سواد آموزی بوده است. مخاطبان مهاجر نهضت سواد آموزی بیشتر بزرگسالان بیسواد یا نوجوانان بازمانده از تحصیل بودهاند. نهضت سواد آموزی در دههای گذشته در زمینه ارتقای سطح سواد زنان و مردان مهاجر بازمانده از تحصیل فعالیتهای بسیاری انجام داده است. امروزه نیز با آموزش سالانه ۳۰ هزار نفر نقش مفیدی در ارائه خدمات آموزشی به اتباع خارجی دارد.
۴. پوشش بیمه سلامت برای بیش از ۲۰۰ هزار نفر از اتباع خارجی
محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران، در مصاحبهای اظهار داشت که تا کنون ۲۰۰ هزار نفر از اتباع خارجی ساکن ایران تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفتهاند. بخشی از هزینههای این بیمه را دولت جمهوری اسلامی ایران و بخشی را کمیساریا تقبل کرده است. وی اعلام کرد که برای اتباع خارجی دارای بیماری خاص و صعبالعلاج نیز همانند ایرانیان، بیمه رایگان در نظر گرفته شده است که تعداد اتباع خارجی بهرهمند از آن به حدود ۹۵۰۰ نفر میرسد. ناصحی گفت: «بقیه اتباع خارجی باید دو برابر فرد ایرانی برای بیمه شدن حق بیمه پرداخت کنند که متأسفانه از این موضوع استقبال نشد». مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران اعلام کرد که جلساتی نیز با خیرین سلامت و حتی خیرین افغانستانی برگزار شده تا با حمایت مالی این افراد، تعداد بیشتری از اتباع مهاجر پوشش بیمه داده شوند.
یکی از حوزههایی که اتباع خارجی به شدت نیازمند حمایت هستند، حوزه درمان و خدمات بهداشتی است. مهاجران اغلب به دلیل وضعیت اقتصادی نامناسب خود، در برخورداری از خدمات پزشکی و تامین نیازهای دارویی خود مشکل دارند. به همین دلیل نیازی جدی به بهرهمندی از بیمه سلامت دارند. لازم است دولت ایران، نهادهای بینالمللی و خیرین قدمهای بزرگتری برای تامین بیمه سلامت تعداد بیشتری از مهاجران بردارند.
نکته جالب توجه آن است که ناصحی در این مصاحبه اظهار داشت که حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر تبعه خارجی قانونی در کشور ساکن هستند که فقط این گروه مهاجران مجاز میتوانند تحت پوشش بیمه قرار بگیرند. معلوم نیست منظور وی از مهاجران مجاز دقیقا کدام گروه از مهاجران ساکن ایران است. چون اگر کل اتباع دارای مدرک را در نظر بگیریم تعداد آنها بیش از ۴ میلیون نفر است.
۵. تعداد ایرانیان خارج از کشور؛ 5 میلیون و 100 هزار نفر
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هفته گذشته در جریان دیداری که از حرم امام خمینی داشت، آماری از ایرانیان خارج از کشور اعلام کرد. وی گفت: «امروزه ۵ میلیون و ۱۰۰ هزار ایرانی به طور رسمی مقیم خارج از کشور هستند و البته این تعداد ممکن است مقداری بیشتر هم باشد». وزیر امور خارجه در حالی این آمار را اعلام میکند که آخرین گزارش شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور در سال ۹۹ حاکی از آن بود که تعداد مهاجران ایرانی 4،037،258 میباشد.
اختلافات پیرامون تعداد واقعی اتباع ایرانی ساکن خارج از کشور بسیار عمیق است. سال گذشته رییس رصدخانه مهاجرت اعلام کرد نرخ ایرانیان خارج از کشور بر اساس آمارهای سازمان ملل متحد، سازمان بینالمللی مهاجرت، اتحادیه اروپا، بانک جهانی و آمارهای کشورهای مقصد مهاجران ایرانی چیزی بیش از ۲ میلیون نفر است. از آن طرف برخی مسئولین آمارهای غیرسمی در مورد ایرانیان خارج از کشور را تا 10 میلیون نفر هم ذکر کردهاند. لذا میتوان گفت در حال حاضر طیفی از نظرات از ۲ میلیون نفر تا ۱۰ میلیون نفر در مورد تعداد ایرانیهای مهاجر وجود دارد. بهتر است شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور به عنوان متولی اصلی حوزه مهاجران ایرانی، آمارهایی دقیقتر و جدیدتری از تعداد اتباع ایرانی مهاجر ارائه دهد.
۶. تحولات جدید نظام مهاجرتی استرالیا
دولت استرالیا اخیرا سیاستها و اقدامات جدیدی را برای اصلاح نظام مهاجرتی خود اتخاذ کرده است. استرالیا با تسهیل قوانین مهاجرتی خود به دنبال رفع کمبود نیروی کار خود است. این اصلاحات مهاجرتی به منظور پر کردن شکافهای بازار کار که پس از همهگیری کووید-۱۹ تشدید شده است، انجام میگیرد. اصلاحات قوانین مهاجرتی استرالیا فرصتهایی را برای نیروی کاری که ویزای موقت دارند و مایل به دریافت اقامت دائم هستند، باز میکند. همچنین به برخی از دانشجویان خارجی اجازه میدهد تا پس از فارغالتحصیلی مدت طولانیتری در این کشور کار کنند. دولت استرالیا انتظار دارد که با انجام این اصلاحات نرخ خالص مهاجرت استرالیا در سال آتی از 235 هزار به 315 هزار نفر افزایش یابد.
دولت استرالیا هفته گذشته در اقدامی دیگر برای بهبود جذب مهاجر، توافقنامهای مهاجرتی با کشور هند امضا نمود. استرالیا و هند هدف این توافقنامه را «ترویج جابهجایی و تبادل دوطرفه دانشجویان، فارغالتحصیلان، پژوهشگران دانشگاهی و اشخاص تجاری» اعلام کردند. مذاکرات برای توافقنامه مهاجرتی چند سال بین دو کشور ادامه داشت تا به سرانجام رسید. استرالیا در حال حاضر دارای جمعیت قابل توجهی از مهاجران هندی است. سرشماریها نشان میدهد بیش از یک میلیون نفر از سال ۲۰۱۶ به استرالیا مهاجرت کردهاند که تقریبا یک چهارم آنها از هند بودهاند.
استرالیا بیش از دو دهه است که سیاستهای مهاجرتی سختگیرانهای بهویژه در قبال مهاجران غیرمجاز داشته است. با این اوصاف تحولات جدید نظام مهاجرتی استرالیا حاکی از آن است که این کشور قصد دارد از سختگیریهایش در مورد مهاجران کم کند. اولویت اصلی سیاست مهاجرتی جدیدش جذب مهاجران ماهر و مستعد است. در سالیان اخیر افزایش تقاضا برای جذب مهاجران به دلیل پیری جمعیت موجب تشدید رقابت برای جذب استعدادها در کشورهایی همچون کانادا، آلمان و استرالیا شده است.
