مهر ۱۳, ۱۴۰۳ ۹:۲۵ قبل از ظهر
دیاران خبر 16 (از تجمیع مدارک شناسایی مهاجران تا بحران مهاجرتی در مرزهای آمریکا)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهم‌ترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند تجمیع مدارک شناسایی مهاجران ساکن در ایران و بحران مهاجرتی در مرزهای آمریکا می‌پردازیم.
تجمیع مدارک شناسایی مهاجران ساکن در ایران
مدیر کل امور اتباع و مهاجرین سازمان ملی مهاجرت ایران اعلام کرد مدارک شناسایی مهاجران افغانستانی تجمیع خواهد شد تا برای آن‌ها یک مدرک واحد صادر گردد. وی با اشاره به مدارک متفاوت مهاجران از جمله کارت آمایش، گذرنامه خانواری، برگه سرشماری و غیره گفت به دستور وزیر کشور، مدارک شناسایی مهاجران یکی می‌شود و همه دارای یک نوع کارت می‌شوند. بلوکیان ادامه داد: «مهاجران باید دارای مدارکی باشند که هم کارت شناسایی آن‌ها باشد و هم در تمام امور اداری به طور مثال امور بانکی قابل اعتبار باشد». به گفته مدیرکل اتباع، نمونه کارت اولیه طراحی و چاپ شده است. و باید مرحله بندی شده و هماهنگی داخلی در این خصوص با سایر ارگان‌ها صورت پذیرد.
عدم پیروی دولت ایران از سیاست منسجم در قبال مهاجران، سبب گشته در طول دهه‌های گذشته تعداد مدارک اقامتی مهاجران به شکل عجیبی افزایش پیدا کند. تعدد مدارک هویتی مهاجران و کدهای شناسایی آنان یکی از عوامل محرومیت جمعیت مهاجران حاضر در ایران از خدمات مختلف شهروندی در ایران است. تنوع مراجع صادرکننده‌ی این کدها و نیز متفاوت بودن تعداد ارقام کدهای شناسایی باعث شده است تا در مواردی هم که مهاجران ساکن ایرانی همانند اتباع ایرانی واجد دریافت برخی خدمات باشند، به علت تفاوت با کد ملی ایرانیان در استفاده از این خدمات به مشکل بربخورند. از این رو تجمیع مدارک اقامتی مهاجران اقدامی ضروری است و این امر دغدغه نویسندگان طرح سازمان ملی مهاجرت هم بوده است.
دوباره تنش بر سر حقابه هیرمند؛ دوباره دیوار کوتاه مهاجران
مساله حقابه سیستان و بلوچستان از رود هیرمند در سالیان اخیر بارها محل منازعه مقامات ایرانی و افغانستانی قرار گرفته است. در چند ماه گذشته با بحرانی شدن وضعیت خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان، مطالبه حقابه هیرمند بین دولتمردان ایرانی افزایش یافته است. در چند هفته اخیر مقامات مختلف ایرانی اعم از رییس جمهور، رییس مجلس، وزیر امور خارجه و غیره درباره این موضوع صحبت کرده‌اند و حتی در مواردی از لحن تهدیدآمیز نیز علیه طالبان استفاده کردند. مقامات طالبان نیز واکنش‌هایی به سخنان مقامات ایرانی داشته‌اند و لذا می‌توان اکنون تنش بر سر حقابه به بالاترین حد خود رسیده است.
تنش‌ها بر سر حقابه هیرمند همیشه پای مهاجران افغانستانی حاضر در ایران را نیز به ماجرا باز کرده و این بار نیز مستثی نبوده است. محمد سرگزی، نماینده زابل در مجلس، با تکرار سخنان چند ماه پیش خود، موضوع اخراج مهاجران افغان از ایران به عنوان ابزاری برای تغییر دیدگاه حاکمان افغانستان مطرح کرد: «یکی از اهرم‌های فشاری که می‌توان در برابر طالبان برای وادار کردن آنان به تامین حقابه ایران از رود هیرمند به کار گرفت، این است که این جمعیت را به افغانستان بازگردانیم».
جلیل محبی، دبیر پیشین ستاد امر به معروف و نهی از منکر گفت: «بهترین راهکار برای مقابله با طالبان ایجاد لشکری از هم‌وطنان افغانستانی در نیروهای مسلح ما است. افغانستانی‌های مقیم ایران هم‌وطن ما هستند و در جنگ با داعش هم رشادت بسیار نشان دادند. طالبان که جرات و توان مقابله با نیروهای مسلح ما ندارد. اما لازم است حدود خود را بداند. هم‌وطنان افغانستانی انگیزه زیادی هم برای مقابله با طالبان دارند. این خود می‌تواند مقدمه خوبی برای بازگشت سرزمین ها به یکدیگر باشد».
باز کردن پای مهاجران افغان ایران به موضوع حقابه واکنش‌هایی در میان جامعه افغانستانی‌های ساکن ایران نیز برانگیخته است. برای مثال محمد کاظم کاظمی در این باره گفت که مهاجران افغان ساکن ایران بیشتر در سمت ایران هستند. هم از نظر حضور در ایران و هم‌زیستی یبا جامعه ایرانی و هم از این نظر که عمدتا مخالفان و طردشدگان رژیم افغانستان هستند. به گفته وی این که بر مهاجرین بیشتر فشار آورده شود، در عمل حکومت افغانستان را که این مردم را رانده است، خوشحال می‌کند. دولت‌های ایران و افغانستان بایستی هرچه زودتر راهکاری برای حل موضوع حقابه بیابند. و الا ممکن است این موضوع به تنشی بزرگ بین مردم ایران و افغانستان تبدیل شود. عدم احقاق حقوق ایران در مورد حقابه هیرمند می‌تواند بیش از پیش به وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران لطمه وارد کند.
پایان مهلت طرح تعیین وضع اشتغال اتباع افغانستانی
ابراهیمی مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از پایان مهلت ثبت نوبت در سامانه اشتغال مهاجران در طرح ملی تعیین وضع اشتغال اتباع افغانستانی خبر داد. طرح تعیین وضعیت شغلی اتباع افغانستانی از 9 اسفند شروع شد و قرار بود تا 31 فروردین اتمام یابد. اما بعدا در دو نوبت ابتدا تا 15 اردیبهشت و بعدا تا 30 اردیبهشت تمدید شد. این طرح فرصت خوبی برای مهاجران افغانستانی که فاقد پروانه کار هستند، بود تا با شرکت در این طرح از مزایای اشتغال رسمی برخوردار گردند.
به گفته ابراهیمی بیش از ۶۸۰ هزار نفر در طرح ملی تعیین وضع اشتغال افغانستانی‌ها نوبت خود را ثبت کردند تا در زمان اعلام‌شده به مراکز مربوط مراجعه کنند. قرار است تا پایان خرداد به تمامی درخواست‌ها رسیدگی و برای تصمیم‌گیری در اختیار وزارت کشور قرار گیرد. تعداد شرکت‌کنندگان در طرح سرشماری سال ۱۴۰۱ طبق اعلام وزارت کشور بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بودند. از این جمعیت کثیر تا کنون فقط ۶۸۰ هزار نفر در این طرح مشارکت کرده‌اند. این به معنی است که کمتر از ۳۰ درصد از اتباع افغانستانی مشمول در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند و اکثریت مهاجران حاضر به شرکت در این طرح نشده‌اند.
حضور ۶۲ ناشر خارجی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان در سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، ناشران خارجی در قالب ۶۲ غرفه کتاب‌های خود را به زبان‌های خارجی ارائه کردند. ناشران مختلفی از افغانستان، ترکیه، روسیه، عراق، سوریه، پاکستان، عمان و غیره در این دوره نمایشگاه کتاب تهران شرکت کردند. به گفته مدیر بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب، ناشران خارجی در این نمایشگاه بیشتر در زمینه تعاملات فرهنگی و معرفی آثار ایرانی به جهان فعالیت کرده‌اند. جانعلی‌پور اعلام کرد بیش از ۴۰ نشست تخصصی در بخش بین‌المللی در طول نمایشگاه کتاب برگزار شد.
رویدادی چون نمایشگاه کتاب فرصت بسیار خوبی برای تقویت روابط فرهنگی میان ملل مختلف می‌باشد. حضور ناشران خارجی و عرضه آثار آنان در نمایشگاه می‌تواند نقش مثبتی در بهبود نگرش جامعه ایران به مهاجران و اتباع خارجی داشته باشد. و دستاوردهای علمی و فرهنگی اتباع خارجی را نیز بیش از پیش در معرض دید جامعه قرار دهد.
وقوع حادثه جاده‌ای مرگ‌بار برای اتباع خارجی در جریان جابه‌جایی در ایران
رئیس مرکز اورژانس و فوریت‌های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان از واژگونی وانت حامل اتباع خارجی خبر داد. در این حادثه شش نفر کشته و نه نفر مجروح شدند. این حادثه مرگ‌بار در محور سراوان به خاش در محدوده گشت و دادشاه آباد به وقوع پیوست. مجروحین این حادثه پس از دریافت اقدامات اولیه درمانی برای طی کردن مراحل درمانی به بیمارستان منتقل شدند. جابه‌جایی اتباع بیگانه غیرمجاز و بی‌مدرک در سالیان اخیر، عامل بروز حوادث دلخراش زیادی در محورهای مواصلاتی استان سیستان و بلچستان و سایر استان‌ها بوده است. در اسفند ماه سال گذشته نیز در حادثه‌ای مشابه در استان فارس، ۱۱ تبعه افغانستانی کشته و ۳ نفر نیز مجروح شدند.
بخش عمده‌ای از اتباع افغانستانی به شکل غیررسمی و به کمک قاچاق‌بران به ایران مهاجرت می‌کنند. این افراد بعد از ورود به خاک ایران از طریق افراد به اصطلاح افغانی‌کشی به مقصد مدنظر خود در ایران منتقل می‌شوند. افغانی‌کش‌ها برای افزایش سود خود تعداد نامتعارفی از مهاجران را در خودرو جاسازی می‌کنند. این شیوه جابه‌جایی مهاجران امنیت جاده‌های استان‌های مرزی را به دلیل سرعت بالای خودروهای حامل اتباع غیرمجاز و عدم رعایت مسائل ایمنی جاده‌ای و قوانین ترافیکی مورد تهدید قرار می‌دهد. و منجر به تصادفات و حوادث دلخراش بیساری هر ساله می‌گردد. دولت ایران بایستی برنامه‌هایی برای مقابله با پدیده غیرانسانی افغانی‌کشی و تسهیل راه‌های ورود قانونی اتباع خارجی اتخاذ نماید.
بحران مهاجرتی در مرزهای آمریکا
گزارش‌های متعددی از وضعیت مهاجران در مرز آمریکا و مکزیک نشان دهنده وخامت اوضاع در این منطقه است. ده‌ها هزار تبعه خارجی که عموما از اتباع مکزیک و کشورهای آمریکای مرکزی هستند، در مناطق مرزی ایالات متحده بلاتکلیف مانده‌اند. این افراد در معرض مخاطرات مختلفی ازجمله گرسنگی، خشونت باند‌های مجرمانه، سرقت، سوءاستفاده جنسی و قاچاق انسان قرار دارند. بی‌توجهی دولت آمریکا به وضعیت مهاجران در مرز این کشور با مکزیک سبب شده تا پناهگاه‌ها، اقامتگاه‌ها، بیمارستان‌ها و حتی بازداشتگاه‌های مهاجرتی در شهر‌های مرزی با وضعیت بحرانی و ازدحام جمعیت مواجه شوند.
وضعیت مهاجرتی در مرز آمریکا و مکزیک از چند هفته پیش از انقضای «قانون ۴۲» مخاطره‌آمیز شد. قانون ۴۲ از مارس ۲۰۲۰ به دلایل بهداشتی ناشی از شیوع کرونا، امکان اخراج گسترده مهاجران حتی پیش از ارائه درخواست پناهجویی را فراهم کرد. بر اساس آمارها، در مدت اجرای این قانون ۲.۷ میلیون مهاجر در مرز آمریکا اخراج شدند. نزدیک شدن به زمان انقضای این قانون سبب شد تا موج گسترده و بی‌سابقه‌ای از مهاجران خود را به مرز آمریکا و مکزیک برسانند. این در حالی است که دولت بایدن برای مواجهه با چنین وضعیتی آمادگی نداشت.
دولت آمریکا پس از مواجهه با بحران فوق، اقدام به استقرار هزاران نیروی نظامی در مرزهی خود با مکزیک کرده و سیاست‌های ضد مهاجرتی قدیمی سختگیرانه خود مانند قانون ۸ را احیا کرده است. دولت آمریکا همچنین برنامه آنلاین مهاجرتی را معرفی کرده که متقاضیان پناهندگی باید ابتدا در این برنامه ثبت‌نام کنند. و الا تقاضای پناهدگی آنان رد شده و اخراج خواهند شد. به نظر می‌رسد با انقضای قانون ۴۲ حرکت مهاجران به مرزهای ایالات متحده همچنان ادامه پیدا کند و سیاست‌های صرفا سختگیرانه و دفعی نمی‌تواند جلوی این پدیده را بگیرد.
