اردیبهشت ۸, ۱۴۰۳ ۵:۴۳ بعد از ظهر
دیاران خبر 21 (از اعتبار کارتهای آمایش و هویت مهاجران تا شکست طرح دولت بریتانیا برای فرستادن پناهجویان به رواندا)
دیاران خبر بسته‌ی خبری هفتگی سایت دیاران است. بسته‌ای که می‌کوشد مهم‌ترین اخبار و تحولات مهاجرتی در ایران و جهان را دنبال کند. دیاران خبر می‌کوشد تا نسبت به اخبار روز تحلیل داشته باشد. گذشته‌ی هر خبر را مرور کند و سناریوهای محتمل برای آینده را ارائه دهد. در این شماره به اخبار مختلفی مانند اعتبار کارتهای آمایش و هویت مهاجران تا زمان صدور کارتهای هوشمند جدید تا شکست طرح دولت بریتانیا برای فرستادن پناهجویان به رواندا در دادگاه تجدیدنظر می‌پردازیم.
۱. اعتبار کارتهای آمایش و هویت مهاجران تا زمان صدور کارتهای هوشمند جدید
به‌تازگی سازمان ملی مهاجرت و وزارت کشور در حال طراحی کارت هوشمند جدیدی برای اتباع خارجی ساکن ایران هستند. قرار است این کارت جدید جایگزین کارتهای متعدد قدیمی شود. فعلا صدور این کارت‌ها به شکل آزمایشی در برخی استان‌های کشور مانند کرمانشاه شروع شده است. البته قرار است به مرور در همه نقاط کشور اجرایی شود. همزمان با انتشار این خبر برخی مهاجران در مورد اعتبار کارتهای آمایش و کارت هویت خود دچار نگرانی شدند. چراکه اعتبار کارتهای آمایش و هویت مذکور تا ۳۱ خرداد بود. با پایان یافتن اعتبار کارتهای آمایش مهاجران در تاریخ ۳۱ خرداد کارتهای بانکی بسیاری از اتباع خارجی دارنده کارت آمایش و هویت مسدود گردید. این مسأله موجب سردرگمی مهاجرین و وقفه در امور مالی آنان نظیر خرید از فروشگا‌ه‌ها و جابه‌جایی پول شد.
وزارت کشور در پاسخ به این مشکلات پیش آمده با صدور بخشنامه‌ای از اعتبار كارت‌های آمايش ۱۷ و هويت ۱۶ اتباع خارجی تا هنگام صدور كارت هوشمند مهاجرين خبر داد. در ابلاغيه وزير کشور آمده است: «به منظور جلوگیری از ایجاد وقفه در ارایه خدمات به پناهندگان جمعی (بیمه ، تحصیل ، خدمات بانکی و غیره) مقرر گردید مراتب به واحدهای مرتبط در هر وزارتخانه ابلاغ گردد».
بنابراین فعلا خبری از تمدید اعتبار کارتهای آمایش و هویت نیست. اما لازم نیست اتباع خارجی نگران غیرمجاز شدن خود باشند و فعلا با همین کارتهای قدیمی به آنها خدمات ارائه می‌شود. برخی از پناهندگان دارای کارتهای مذکور دچار ابهام هستند که آیا با صدور کارتهای هوشمند، آنها از وضعیت پناهندگی و حمایت‌های مرتبط با آن خارج می‌شوند. از آنجا که فعلا سازوکار صدور و اجرای طرح صدور کارت هوشمند از سوی دولت اعلام نشده است، نمی‌توان به این سوال پاسخ قطعی داد. اما تاکنون خبرهایی که منتشر شده حاکی از آن است که قرار نیست کارتهای هوشمند مهاجرین لطمه‌ای به وضعیت پناهندگی این مهاجران بزند.
۲. انعقاد تفاهم‌نامه مدیریت سرمایه اتباع خارجی
به گزارش ایرنا، یکشنبه 11 تیر تفاهم‌نامه‌ای در مورد مدیریت سرمایه‌های خرد و کلان اتباع و مهاجران خارجی در زنجیره‌های تامین کشور با حضور وزیر کشور، مدیریت سازمان ملی مهاجرت و مشارکت بانک ملی ایران به امضا رسید. احمد وحیدی در حاشیه امضای این تفاهم‌نامه گفت: «ابتکار سازمان ملی مهاجرت برای ایجاد بسترهای یک زندگی خوب برای مهاجران و توانمندسازی آنها برای بازگشت به کشورهای خود است». وزیر کشور افزود: «در این چارچوب با همکاری بانک ملی ایران و یکی از شرکت‌های کارآفرین مطرح در سطح کشور، تفاهم‌نامه‌ای به امضا رسید که بر مبنای آن اتباع خارجی می‌توانند منابع مالی و درآمدهای خود را در بانک ذخیره کنند. این سرمایه صرف تولید و فعالیت‌های اقتصادی شده و خود مهاجران می‌توانند در سود آن شریک شوند».
عبدالله مبینی، رئیس سازمان ملی مهاجرت هم ضمن اشاره به عدم بهره‌برداری ایران از سرمایه‌های اتباع خارجی گفت: «این سرمایه‌ها به صورت سرمایه در گردش، سرمایه‌هایی در ابعاد غیررسمی و زمینی و پول‌هایی که به صورت قانونی وارد کشور شدند که حدود ۱۲ درصد است، وجود دارند». وی افزود: «حسن این طرح این است که تولید را در مناطق مدنظر دولت سیزدهم، فعال کرده و سرمایه مدنظر را به گردش درمی‌آورد. این طرح حرکت نویی است که باعث خروج آبرومندانه و عزتمند به موطن اصلی آنها با توانمندسازی اتباع و مهاجران که می‌تواند تبدیل به سرمایه اجتماعی برای کشور، منطقه و جهان اسلام شود».
قرار است شروع این طرح از استان گلستان باشد. اتباع خارجی ساکن در ایران گردش مالی قابل توجهی دارند. به‌ویژه سرمایه‌گذاران خارجی و کارگران مهاجر که بخشی از درآمد خود را به افغانستان می‌فرستند، می‌توانند هدف خوبی برای جذب سرمایه به شبکه بانکی رسمی ایران باشند. برنامه ایران آن است از سرمایه اتباع خارجی برای تکمیل پروژه‌های اقتصادی دولت و حمایت از مهاجران برای تسهیل بازگشت به کشور خود استفاده نماید.
۳. برگزاری با تاخیر روز جهانی پناهنده در تهران
روز جهانی پناهنده مصادف با ۳۰ خرداد ماه است که امسال نیز به‌مانند سال‌های گذشته در ایران و بسیاری از کشورهای دنیا مراسماتی برگزار شد. اصلی‌ترین رویداد ایران برای این روز با ۹ روز تاخیر و در روز چهارشنبه ۷ تیر ۱۴۰۲ در سالن الغدیر وزارت کشور برگزار گشت. این مراسم با حضور و سخنرانی احمد وحیدی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران، عبدالله مبینی ریاست سازمان ملی مهاجرت وزارت کشور، اشتفان پریزنر هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل متحد، خانم اینا گلداکو جانشین نماینده کمیسر عالی سازمان ملل برگزار شد.
در این مراسم وحیدی با اشاره به پذیرایی دولت و ملت ایران از پناهجویان در طول ۴۴ سال گذشته اعم از مهاجران عراقی عرب و کرد در طول دوران رژیم بعث در مرزهای غربی و کمک‌های مستمر به پناهجویان افغان در مرزهای شرقی گفت: «ما امروز از ده‌ها کشور در ایران، آواره و پناهنده داریم. هرچند فراوانی این پناهندگان، بیشتر از عزیزان افغانستانی است». وزیر کشور با انتقاد از سیاست‌های دولت‌های غربی در قبال پناهندگان، از کمک‌ها و حمایت‌های سازمان‌های بین‌المللی از ایران برای مدیریت مهاجران تشکر کرد و خواستار حمایت‌های بیشتر شد.
این مراسم با حضور نمایندگان ادارات مختلف دولتی و غیردولتی ایران در حوزه مهاجرین و پناهندگان، نمایندگان موسسات و سازمان‌های بین‌المللی در این حوزه و همچنین اقشار مختلف مهاجرین و پناهندگان از کشورهای مختلف به خصوص افغانستان برگزار شد. در این مراسم، 4 تن از پناهندگان نخبه از جمله سه شهروند افغانستانی و یک شهروند عراقی مورد تقدیر قرار گرفتند. اجرای موسیقی سنتی افغانستان و همچنین گروه سرود ناشنوایان افغانستانی از دیگر بخش‌های جشن روز پناهنده در وزارت کشور ایران بود. لازم به ذکراست که سازمان ملی مهاجرت هم به مناسبت مراسم فوق و نیز روز جهانی پناهندگان بیانیه‌ای صادر کرد و این روز را گرامی داشت.
۴. جنجال نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا بر سر کنترل مرزها و مهاجران
فعالیت‌های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری ۲۰۲۴ ایالات متحده مدت‌هاست که شروع شده و نامزدهای هر دو حزب اصلی به بیان برنامه‌های خود پرداخته‌اند. یکی از موضوعات جدی مورد تاکید اغلب این نامزدها، مساله نحوه مواجهه با مهاجرت‌ها و کنترل مرزها می‌باشد. ران دسانتیس یکی از این نامزدها است که اخیرا طرحی با هدف توقف مهاجرت‌های غیرقانونی ارائه کرد. این طرح شامل فعال‌سازی مجدد برخی اقدامات انجام شده دوران ترامپ ازجمله ساخت دیوار مرزی می‌شود. دسانتیس اعلام کرد مهاجرانی که به طور غیرقانونی در خاک آمریکا زندگی می‌کنند، باید هزینه ساخت دیوار مرزی با مکزیک را پرداخت کنند.
مجاب کردن پاناما برای پایان دادن به عبور مهاجران از جنگل دارین نیز ازجمله موارد جدید گنجانده شده در این طرح است. طرح دسانتیس از تقویت و اجرای E-Verify، برنامه‌ای که شرکت‌ها را ملزم می‌کند وضعیت مهاجرت کارمندان خود را گزارش دهند نیز سخن گفته است. افزایش حقوق مرزبان‌ها و دستور ایجاد کارزاری برای استخدام افسران سابق نظامی و پلیس برای پست‌های گمرکی، مرزها و مهاجرت نیز از دیگر وعده‌های دسانتیس است.
ترامپ نیز در کارزهای انتخاباتی خود بارها وعده مبارزه با مهاجرت‌های غیرقانونی داده است. وی حتی چندی پیش از تغییر قانون حق شهروندی فرزندان مهاجران غیرقانونی که متولد آمریکا هستند، خبر داد. دسانتیس نیز وعده‌ای مشابه را مطرح کرده است. عمار موسی یک سخنگوی حزب دموکرات نیز در مورد طرح‌های دسانتیس گفت: «این طرح اخیر بیشتر شبیه قبلی است. آنها ترفندهای سیاسی به شمار می‌روند که صرفاً همان سیاست‌های ظالمانه و بی‌رحمانه دولت ترامپ هستند که نظام مهاجرت ما را شکست».
در سالیان اخیر با افزایش توجه افکار عمومی به مساله مهاجرت، برخی سیاست‌مداران تمرکز ویژه‌ای بر مساله کنترل مهاجرت برای جلب آرای گروه‌های مهاجرستیز کرده‌اند. چندی پیش هم کمال قلیچداراغلو تلاش بسیاری کرد تا به مانور دادن بر موضوع مهاجران، آرای طرفداران راست افراطی را به دست آورد.
۵. شکست طرح دولت بریتانیا برای فرستادن پناهجویان به رواندا در دادگاه تجدیدنظر
سال گذشته دولت‌های بریتانیا و رواندا توافق کردند که برخی از مهاجرانی که به صورت قاچاقی و با قایق‌های کوچک وارد بریتانیا می‌شوند، به رواندا فرستاده شوند و در آنجا به درخواست پناهندگی‌شان رسیدگی شود. این طرح به‌شدت از سوی فعالان حقوق مهاجران و نیز سازمان‌های بین‌المللی مورد انتقاد قرار گرفت. زیرا آنها معتقد بودند فرستادن پناهجویان به جایی دور که نمی‌خواهند در آنجا زندگی کنند، غیراخلاقی و غیرانسانی است. آنها همچنین به سابقه حقوق بشری رواندا از جمله اتهامات شکنجه و کشتار مخالفان دولت اشاره می‌کردند. دولت بریتانیا در برابر این انتقادات استدلال کرد که این سیاست برای باند‌های تبهکار که مهاجران را به سفرهای خطرناک در یکی از شلوغ‌ترین خطوط کشتیرانی جهان می‌برند، بازدارندگی ایجاد خواهد کرد.
در ماه دسامبر دادگاه بدوی بریتانیا حکم داد که این طرح قانونی است و تعهدات بریتانیا در چارچوب کنوانسیون پناهندگان سازمان ملل یا سایر توافقات بین‌المللی را نقض نمی‌کند. بعدا چند پناهجو و یک موسسه خیریه مهاجرتی از این حکم تجدیدنظرخواهی کردند. دادگاه استیناف پس از بررسی این پرونده، اعلام کرد طرح دولت جهت بازدارندگی مهاجران از طریق فرستادن آنها به رواندا غیرقانونی است. استدلال دادگاه آن بود که رواندا یک کشور ثالث امن محسوب نمي‌شود. چراکه سیستم پناهندگی آنجا نقص‌های جدی دارد و پناهجویان در رواندا با خطر واقعی بازگردانده شدن به کشورهای مبدا رو به رو خواهند شد.
البته دولت محافظه‌کار ریشی سوناک اعلام کرده این حکم دادگاه تجدیدنظر را در دیوان عالی بریتانیا به چالش خواهد کشید. بریتانیا در چند سال گذشته با افزایش چشم‌گیر ورود پناهجویان و مهاجران روبرو بوده است. مثلا در سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۵ هزار نفر از طریق کانال مانش وارد بریتانیا شدند و چندین نفر هم در این مسیر جان خود را از دست داده‌اند. هم‌اکنون نیز لایحه‌ای سخت‌گیرانه برای مقابله با مهاجرت‌های غیرمجاز در مجلس بریتانیا در دست بررسی است.
