اردیبهشت ۴, ۱۴۰۳ ۳:۵۰ بعد از ظهر
کپی‌برداری بدون ذکر منبع از مطالب پژوهشی انجمن دیاران
انجمن دیاران در سال ۱۳۹۶ با هدف بهبود زیست مهاجران حاضر در ایران و با شعار «برای مهاجران، برای ایران» تأسیس شد. در همان ابتدای کار کمبود پژوهش در حوزه‌ی مهاجرت و مهاجران باعث شد که این انجمن یکی از مأموریت‌های خود را انجام پژوهش‌های مرتبط با موضوع مهاجرت قرار دهد. نبود رشته‌ی تخصصی مطالعات مهاجرت در دانشگاه‌های کشور و به حاشیه رانده شدن موضوع مهاجرت و مهاجران توسط عوامل مختلف باعث شد تا در این حوزه ادبیات موضوعی قابل اتکایی تولید نشود. به همین خاطر انجمن دیاران در وهله‌ی اول ترجمه و تلخیص گزارش‌ها و متن‌های به روز موسسات پژوهشی دنیا در موضوع مهاجرت را در اولویت قرار داد و جهت گسترش هر چه بیشتر این موضوع این تولیدات به صورت رایگان در سایت دیاران و در دسترس همگان قرار گرفتند. هدف از این کار گسترش هر چه بیشتر ادبیات علمی موضوع مهاجرت و تشویق پژوهشگران برای پرداختن به موضوعات پیچیده‌ی مهاجرتی است. از سویی دیگر، انجمن دیاران طی سالیان گذشته حاصل پژوهش‌های اسنادی و میدانی خود را در اختیار بسیاری از موسسات و سازمان‌ها و افراد مرتبط با موضوع مهاجرت در ایران هم قرار داده است.
اما در این میان نکته‌ی تأسف‌انگیز این است که برخی با کپی‌برداری بدون ذکر منبع از پژوهش‌های اسنادی و میدانی انجمن دیاران، مرتکب اعمالی غیرقانونی و غیراخلاقی می‌شوند.
به تازگی کتابی به بازار نشر راه یافته که تورق آن یک مورد دیگر از ارتکاب این عمل را نمایان ساخته است. کتاب «بررسی شیوه‌های مدیریت مهاجرت (اعزام) نیروی کار به خارج از کشور و ارائه‌ی مدلی برای ایران» کتابی است که با قلم دکتر عبدالله آراسته و شعبان آزادی کناری توسط موسسه خدماتی فرهنگی رسا منتشر شده است. با مطالعه‌ی کتاب مشاهده می‌گردد که صفحات ۱۲۱ تا ۱۲۹ این کتاب به صورت کامل از مطالب پژوهشی انجمن دیاران کپی‌برداری شده‌اند و بدون ذکر منبع در کتاب قرار گرفته‌اند.
مطالب «پرتنوع‌ترین کشور جهان» و «آینده‌ی مهاجرت» دو مطلبی هستند که در سال ۱۳۹۷ در سایت انجمن دیاران بارگزاری شدند و در ضمن در کتابچه‌ی «سرزمین بدون مرز» که توسط گروه پژوهش انجمن دیاران منتشر شده نیز آمده‌اند. این دو مطلب با تمام متعلقات آن (نمودارهای فارسی و بازطراحی‌شده) در کتاب «بررسی شیوه‌های مدیریت مهاجرت (اعزام) نیروی کار به خارج از کشور و ارائه‌ی مدلی برای ایران» (چاپ ۱۴۰۰) کپی‌برداری شده‌اند.
انجمن دیاران در زمینه‌ی عمل غیرقانونی و غیراخلاقی کپی‌برداری واژه به واژه و بدون ذکر منبع رخ داده در این کتاب پیگیری‌های لازم را به عمل خواهد آورد.
پس‌نوشت: پس از انتشار این مطلب و اعتراض انجمن دیاران نویسندگان کتاب توضیحات زیر را ارسال کرده‌اند:
«با سلام و احترام
عطف به مطلب منتشره در مورخ 21 اسفند در سایت و کانال تلگرامی آن انجمن به نشانی https://diaran.ir/ و https://t.me/diaran_ir با عنوان “کپی‌برداری غیرقانونی از مطالب پژوهشی انجمن دیاران” مطالب زیر را به اطلاع می رساند:
واقعیت قضیه این است که با بررسی به عمل آمده مطلب درج شده با عنوان “پر تنوع ترین کشور جهان” که به تعداد 4 صفحه A4 می‌باشد و در کتاب بررسی «بررسی شیوه‌های مدیریت مهاجرت (اعزام) نیروی کار به خارج از کشور و ارائه‌ی مدلی برای ایران» منتشر شده، ابتدا دارای منبع و به نقل از سایت انجمن بوده که در جریان تغییر منابع و تبدیل آن به نرم افزار Endnote همراه با برخی دیگر از منابع حذف شده و بعداً با مشاهده این مسئله به دلیل شباهت با جداول درج و استفاده شده از منابع رصدخانه مهاجرت، سهواً اسم این منبع به جای سایت انجمن دیاران درج شده است و نویسندگان هیچ نیت و انگیزه سوءی از این موضوع نداشته اند.
با این حال نویسندگان کتاب فوق الذکر ضمن عذرخواهی از این رخداد پیش آمده، تقاضامندند به جهت حفظ حرمت افراد و رعایت مسائل اخلاقی، نسبت حذف آن مطلب از سایت و کانال تلگرامی آن انجمن در اسرع وقت اقدام لازم به عمل آید.»
انجمن دیاران ضمن پذیرش توضیح نویسندگان کتاب در زمینه‌ی از قلم افتادن نام انجمن دیاران در فهرست منابع اعلام می‌دارد که فارسی کردن و بازطراحی نمودارهای استفاده شده در متن، هزینه‌ی بسیار بیشتری از ترجمه‌ی خود متن داشته و این که این نمودارها همگی به رصدخانه‌ی مهاجرت ایران ارجاع داده شده‌اند به معنای نادیده گرفته شدن زحمات گروه‌های مختلف مشغول به کار در انجمن دیاران است. در ضمن منبعی که به عنوان رصدخانه‌ی مهاجرت ایران در پایان کتاب ذکر شده است، در دسترس عموم قرار ندارد که بتوان در این موضوع قضاوت صحیح داشت. از آن‌جا که برای نویسندگان کتاب اصلاح نسخه‌های چاپ‌شده‌ی فعلی (۵۰۰ نسخه) امکان‌پذیر نبوده است، این مطلب تا زمان چاپ دوم کتاب که منبع مطالب ذکر شده در آن اصلاح شده باشند در سایت دیاران باقی خواهد ماند.
با سلام
واقعا غیراخلاقی هست و تاسف برانگیز…
من هر دو مورد یعنی کتاب مزبور و مطلب شما را مطالعه کردم. اصلاً ادعای شما درست نیست. هر دو مطلب از گزارش مکنزی ترجمه شده اند و ارجاع دهی درست در متن کتاب نیز صورت گرفته است.
من هم کتاب رو خریدم و نگاه کردم بخش مربوطه رو. برخلاف نظر آقای علی محمد مشخص است که ترجمه‌ی سایت دیاران در کتاب نقل شده. بله. ترجمه بوده و منبع اصلی مکنزی بوده. در این صورت باید از شیوه‌ی ارجاع دهی ثانویه استفاده می‌شد که در آن منبع را مکنزی به نقل از سایت دیاران معرفی می‌کرد. البته در نمودارها مرجع رصدخانه مهاجرت ایران ذکر شده بود که من هر چه قدر تلاش کردم به گزارش رصدخانه مهاجرت ایران دست نیافتم و این گزارش متاسفانه در دسترس عموم نیست. باید گزارش رصدخانه مهاجرت ایران را هم مطالعه و قضاوت کرد.