فروردین ۳۱, ۱۴۰۳ ۵:۳۲ قبل از ظهر
دیاران گپ8(دکتر فکرت)-آخرین وضعیت افغانستان پس از سقوط به دست طالبان
دکتر فکرت: سلام و عرض ادب دارم خدمت شما و همه‌ی کسانی که ما را می‌بینند و همه‌ی مهاجرين عزیز ما و میزبانان خوب ایرانی ما خوشحال هستم که در خدمت شما هستم و امیدوار هستم بتوانم که با در نظر داشتن شرایط صحبت‌هایی راجع به وضعیت مردم افغانستان و مهاجرت هایی که الان در حال در شُرف انجام شدن است خدمت شما ارائه بکنم. من دکتر فکرت هستم یکی از اساتید دانشگاه علوم پزشکی کابل و فعلاً هم دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی تهران هستیم و در حال حاضر در کابل هستم. در خدمت شما هستم اگر سؤالی باشد
آقای دهدار: میشه از سابقتون در ارتباط با ایران بفرمائید چقدر حضور داشتید و چگونه حضور داشتید اینجا؟ حضور برای تحصیل بوده یا اینکه از قبل تر حضور داشتید؟
دکتر فکرت: من یک دوره‌ای اول که طالبان حاکم افغانستان شد و مهاجر شدم به ایران و مدتی حدوداً 7 سال در ایران مهاجر بودم و بعد از اون برگشتم. من دوره‌ی تحصیلات دانشگاهی‌ام را تو شوروی سابق انجام دادم بعد برگشتم افغانستان بعد تو افغانستان بخش جراحی فک و صورت اونجا مسئولیت داشتم و کار می‌کردم و دوره‌ی طالبان یک مدتی وقتی گذشت شرایط کمی دشوار شد برای من بعد مهاجر شدم به ایران و چند سالی در ایران بودم و کماکان دندان پزشکی هم می‌کردم و مجوز رسمی، بعد وقتی شرایط خوب تر شد برگشتیم افغانستان و تو دانشگاه علوم پزشکی کابل تو بخش ارتودنسی اونجا استاد شدم و مدتی در سال فکر میکنم 85 به این طرف من استاد دانشگاه هستم و سال گذشته براساس یک برنامه‌ی تحصیلات عالی افغانستان در رشته‌ی دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه علوم پزشکی تهران شدم. و همین حدود سه هفته قبل برگشتم کابل و این تحولات هم که غیر قابل پیش‌بینی بود رخ داد و حالا هم کابل هستیم.
آقای دهدار: درسته، حالا به صورت اجمالی و کلی در مورد وضعیت فعلی افغانستان و به خصوص کابل که اونجا حضور دارید ممنون میشم یک تصویری به همراهان ما بدهید که بتوانیم با فضا آشنا بشویم. به دلیل اینکه همونطور که عرض کردم ما از فضا خیلی دور هستیم و خب بسیار تصاویر و خبرهایی که می‌رسد متناقض هست. و بفرمایید خیلی کلی که چه خبر هست اونجا؟
دکتر فکرت: بله وقتی من برگشتم کابل اون موقع جنگها تو بین دولت جمهوری اسلامی افغانستان و طالبان در اطراف جریان داشت و هر لحظه خبر آن‌ها به گوش می‌رسید و یک اصطلاحی تو دولت افغانستان بود که می‌گفتند فلانی عقب‌نشینی تاکتیکی کرد. خب بعد از اون بقیه شایعاتی که بین مردم بود می‌گفتند که طالبان اطراف شهرهای بزرگ را می‌گیرند و بعد وارد یک مذاکره می‌شوند که البته شما در جریان هستید در دوره‌ی قطر هم زمان مذاکرات جریان داشت ولی متاسفانه مردم افغانستان و حتی سیاسیون درجه‌ی یک بیشتر از چند نفر از جناح خبر نداشت که چه برنامه‌ای بین، چه توافقاتی بین طالبان با آمریکا صورت گرفته است و اسمش خلیل زاد بود نماینده‌ی آمریکا و صحبت می‌کردند و تا کنون هم فکر میکنم خیلی از سیاسیون ما در جریان نیست چه توافقاتی اونجا صورت گرفت و ما فقط مردم عادی کشور ما همون شایعاتی که بین مردم بود که شایعه این بود که طالبان وارد شهرها نمی‌شوند فقط امتیازات نظامی می‌بینند و ما با این امتیازات وارد مذاکره می‌شوند تا در مذاکرات سیاسی دست بالای برنده داشته باشند. ولی بعد به مرور زمان دیدیم که شهرهایی تشدید جنگ در داخل شهرها صورت گرفت که از جمله جنگ شدید بین قندهار و فلان خیلی جنگ جدید شد بعد غزنین در این شهرها جنگهای شدیدی صورت گرفت ولی بعد از اون وقتی هرات محاصره شد و اسماعیل خان اونجا رفت و قرار بود که رقابت صورت بگیرد ولی بین مردم صحبت‌ها و شایعاتی بود که می‌گفتند که این جنگها جنگهای اصلی نیست و ممکن است جنگی صورت نگیرد. یک تعدادی حدوداً نصف ولایت افغانستان یا بیشتر تحویل طالبان می‌شود طبق توافقنامه بعد مذاکرات صورت می‌گیرد و تقسیم قدرت به وجود می‌آید. ولی فکر میکنم که خلاف پیش‌بینی یا خلاف همون توافقات اصلی و اون که انسان‌ها روش‌های انسان‌ها، عملکردهای انسان‌ها غیر قابل پیش‌بینی است و خصوصاً در سایه‌ی جنگی مردم افغانستان که متأسفانه تاریخ افغانستان را بخوانید همیشه خوب جنگیدند ولی نتیجه‌ی جنگ هیچ وقت خوب نگرفتند. متأسفانه صحنه تغییر کرد و هرات سقوط کرد و وقتی گزارش از هرات می‌شنوم اخبار افغانستان رو دنبال می‌کردم، وقتی هرات سقوط کرد و اسماعیل خان تسلیم شد به نحوی بعد اینجا پیش‌بینی هایی که از طرفی رسانه‌های غربی خصوصاً آمریکا میشد که کابل ممکن است سه ماه مقاومت کند یعنی طالبان سه ماه ولی من به نظر شخصی خودم می‌گفتم این پیش‌بینی اشتباه است چون وقتی هرات سقوط کرد و ژنرال دوستوم و استاد عطا وقتی رفت مزار شریف حرفهای بلند بالایی زد بعد از اون وقتی مرکز آقای دوستوم سقوط کرد خودم پیش‌بینی مثل همین اتفاق افتاد پیش‌بینی خود من بود که چند روز دیگه کابل سقوط کرد. چون تو اکثر مسائل چه تو مسائل پیشرفت علمی انسان چه تو کار و زندگی انسان‌ها به نظر من بزرگترین کار رو انگیزه می‌کند، انگیزه‌ی شخصی و درونی هر فردی وقتی انگیزه نداشته باشی، وقتی روحیه نداشته باشی، پس فعالیت کردن نمی‌توانی. و این چنین شد که سقوط کرد، که این همه حرفهای بلند و بالایی ژنرال دوستوم و استاد عطا گفت و هیچ مقاومت نشد و آمدند اطراف کابل. اطراف کابل هم که خلاف پیش‌بینی خود طالبان، سخنگوی طالبان هم این یک نعمت الهی بود، یک رحمت خدایی بود که وگرنه ما هم اینجوری پیش‌بینی نمی‌توانستیم که کابل اینقدر زود سقوط می‌کند.
متأسفانه رئیس جمهور اسبق ما و تجربه‌ای که من از دولت نجیب دارم من وقتی حکومت نجیب اواخر حکومت دکتر نجیب بود که من شوروی بودم وقتی برگشتم که اساکین روسیه وقتی که بر شوروی سابق وقتی برآمدند افغانستان متاسفانه حکومت های دست نشانده مقاومت نه انگیزه ای برای دفاع دارند و وقتی پشتوانه‌ی خودشان را از دست دادند و وقتی پایه‌های مردمی ندارند خود به خود سقوط می‌کنند و اون موقع حکومت نجیب با وضعیتی که خیلی ارتش قوی داشتیم سقوط کرد و متاسفانه باز هم شاهد یک سقوط دیگری درباره‌ی اشرف غنی بودیم که اشرف غنی متأسفانه خلاف اون حرفهایی که گفته بود من در کنار مردم هستم یک شبه فرار کرد و مردم در خلأ ماندند و این موضوع باعث شد که کسی روحیه‌ی جنگی نداشته باشد و هر کسی فکر کنم در شرایط تسلیمی پیشگیری کردند و در حالی که طالبان قصد خودشان را هم اعلام کردند که قصد ورود به کابل را نداریم ولی وقتی خلأ قدرت به وجود آمد به خاطر اینکه تو کابل به نسبت نبودن یک قدرت امنیتی به نظر من طالبان مجبور شدند وارد کابل شوند. و این کار از عدم ورود آن‌ها و این کار از عدم ورودشان بهتر شد و امنیت نسبی مردم حفظ شد و وارد کابل شدند و حالا هم که در گفتگو به خاطر یک دولت داری جدیدی هستند که جریان دارد و متاسفانه مردم در یک سردرگمی خیلی بدی قرار دارند از جمله خود ما هم که نمی‌دانستیم سرنوشت ما چه می‌شود و هیچ کسی از فردای خود خبر ندارد هر لحظه هر شخصی که در کابل هست و در افغانستان هست و انتظار یک حادثه‌ی غیر مترقبه ای را دارند که ممکن است مثبت باشد یا منفی باشد که امیدوار هستیم که سیاسیون ما، بزرگان طالبان و در حالت سابقه‌ای که الان در حال رایزنی با سیاسیون طالبان هست یک فکر مؤثری به خاطر عایدی مردم افغانستان داشته باشد و حداقل همون نیازهای اولیه‌ی مردم افغانستان که همون امنیت هست در مرحله‌ی اول هست بیاورند به کشور و بعد هم مسائل دیگه اتفاقات بعدی خواهد بود.
آقای دهدار: پس اون طور که فرمودین در واقع تحلیل مردم افغانستان این بود که دولت مرکزی به این سادگی‌ها و به این زودی‌ها سقوط نخواهد کرد درست عرض میکنم؟
دکتر فکرت: بله، اصلاً تحلیل مردم این اول این قسم بود که آمریکا وقتی در افغانستان آمد کسی باور نمی‌کرد به این زودی اساکر خود افغانستان بکشد، این یک دوم نیروهای ارتش ما کسی فکر نمی‌کرد به این زودی این‌ها شکست بخورند یا تسلیم شوند. ولی شما می‌دانید وقتی سران سیاسی ما مقاومت نکنند با یک به اصطلاح شکست سیاسی بکنند نظامی‌ها نمی‌توانستند بدون یک رهبریت و بدون یک فرماندهی منظم مرکزی اونها نمی‌توانستند مقاومت کنند. و به نظر من یک شکست سیاسی بود و وقتی که یک سیاستمداران ما نتوانستند نظم امورات امنیتی را در نظر بگیرند و پیش ببرند بالاخره مردم نظامی هم این می‌شود که هرکسی متفرق شود و هر رهبری مقاومت کند. و متاسفانه موضوع دیگری که به نظر من بود یکی از دلایلی که مردم بتوانند از یک نظام دفاع کنند یک رابطه‌ی محکمی منافع دو طرفه هست یعنی وقتی مردم می‌بینند که منفعت ما در بقای یک نظام هست حتماً از اون نظام پشتیبانی می‌کند ولی متأسفانه در دوره‌ی حکومتی آقای اشرف غنی تمام هم و غم او زدن رقبای داخلی بود و هیچ برنامه‌ای برای افغانستان نداشت متأسفانه و تعصب بیداد می‌کرد، فساد بیداد می‌کرد و امنیتی هم در کابل وجود نداشت و سرباز هم فکر نمی‌کرد به خاطر همچین حکومتی چرا من جانم را فدا کنم.
یعنی دفاع از حکومت اشرف غنی به نظرم هر سربازی یا هر کسی به این فکر می‌کرد که ارزش جان فدا کردن به خاطر منافع اشرف غنی و یکی دو سه نفر از اطرافیان او بود که تمام حکومت را قبضه کرده بود و منافع ملی مردم رو در نظر نگرفته بود به همین علت بود که حکومت فرو پاشید و نظام آن که هنوز هم معلوم نیست چه حکومتی به وجود خواهد آمد و چه دولتی تشکیل خواهد داد آمد و مردم را بدتر از قبل در شرایطی قرار داد که خداوند یک لطفی بکند که طالبان اشتباه قبلی را باز هم تکرار نکند و تلاش کنند برای یک حکومت و یک دولت متمركز و مشترک و ترکیبی از همه‌ی مردم، از همه‌ی مذاهب و اقلیت‌ها و همه‌ی سیاسیون و همه‌ی اینکه در این کشور در نظر می‌گیرند اگر حکومتی پابه پای هم تلاش کنند تشکیل بدهند به نظر من بد نخواهد شد و با در نظر داشت یک نه تنها منافع ملی ما را در نظر بگیرند بلکه توجه منافع ملی را هم بکنند و قطعاً در این دهکده‌ی جهانی نمی‌شود ما یک نظام به اصطلاح تافته جدا بافته است از نظام بین‌المللی داشته باشیم و نهایتاً ما امیدوار هستیم که رایزنی ها جریان دارد و تعدادی از شخصیت‌های دولت سابق و سیاسیون طالبان در حال مذاکره هستند و از صحبت‌هایی که می‌شود معلوم هست که این‌ها هم طرفدار یک حکومتی با پایه‌های وسیع هستند ولی متاسفانه امور کمی که در دوره‌ی آقای اشرف غنی مردم اعتماد خود را نسبت به دولت و حکومت از دست دادند فعلا هم این مردم هستند و به نظر من حالا طالبان هم اعتماد و اعتباری از دست رفته‌ی دولت‌های سابق فعلی را باز گرداند و مردم را راضی بسازند و یک دولتی با پایه‌های وسیع تشکیل بدهند که منافع ملی و بین‌المللی ما تضمین بشود.
آقای دهدار: درسته، آقای دکتر الان وضعیت کابل خیلی مختصر چطوری است؟ یعنی از لحاظ دسترسی به خدمات شهری، زیرساخت‌ها، دسترسی به کالاهایی که نیاز دارند شهروندان، نظمی که توی شهر باید برقرار باشد. چقدر تغییر کرده است فضا از این لحاظ؟
آقای دکتر: متاسفانه مثل یک شهر ارواح شده است اکثر جاها یعنی مردم مثل آدم‌های متحرکی که هیچ نمی‌دانند که ما کجا می‌رویم و سرگردان و خدمات هم که چون تا امروز همه‌ی ادارات دولتی بسته بود و امروز تازه شروع به کار کرده است و البته به شکل کامل که نه ولی کم و بیش ادارات دولتی شروع به کار کرده است از جمله وزارت بهداشت ما شروع به کار کرد که امروز رئیس کمیسیون طالبان هم اونجا حضور یافت عبدالحکم کار امروز صحبت کرد و اون سرپرست صحبت کرد که گفت که ما به عنوان یک نهاد غیر سیاسی در خدمت همه‌ی مردم هستیم و پزشکان و کادر درمان مشغول به کار خودش شد. اما تا تشکیل یک دولت طالبان مردم در یک سردرگمی قرار دارند و اکثر متاسفانه یکی از کارهای خیلی بدی که الان هست و کشورهای غربی در فکر خارج کردن شهروندان خودش و کسانی که دو تابعیت هستند و همچنین کسانی که با کشورهای غربی در این دوره همکاری داشتند در فکر خروج از آن‌ها هست، فرودگاه ها بسته است و اطراف فرودگاه هزاران هزار مهاجر که قصد خروج دارند وضعیت به این شکل هست.
و داخل شهر هم البته یک امنیت نسبی هست و می‌شود گفت که امنیت هست بله بعضی جاها خلاف کاری هایی هم ممکن است اتفاق بیفتد، دزدی هایی ممکن است اتفاق بیفتد ولی در مجموع امنیت نسبی حاکم است، بیشتر نگران آینده هست چون نمی‌داند فردا حکومتی که تشکیل شد چی هست، چه قوانینی خواهد بود، و اکثر من چون با قشر تحصیل کرده ها زیاد در تماس هستم تقریبا اکثر قشر تحصیل کرده در فکر یک راه فرار از افغانستان هست و به نظر من یک خطر خیلی بزرگی است فرار مغزها هم در افغانستان و روزانه هزاران هزار از این کشور خارج می‌شود و اکثر تحصیل کرده ها و به نظر من يکی از مشکلات عمده‌ی فردای کشور رو بخواهد فردا شاید در رسانه‌ها و اکثر جاهای تخصصی ما قطعا با کمبود کارهای تخصصی خود را پیدا خواهد کرد و متاسفانه حالا یک شرایطی است که همه در حال فرار هستند. آن کسی که اینجا مانده است یعنی چاره‌ای ندارد بماند وگرنه هیچ کسی حاضر نیست اینجا بماند به خاطر اینکه شرایط اینجوری است.
آقای دهدار: درسته، من میخواستم در مورد روندهای مهاجرتی بپرسم که توی بحث ما هست. اینکه دقيقا حالا وضعیت به چه صورت هست که چقدر مهاجرت با شدت دارد مخصوصا که شما یک دوره‌ای رو هم از قبل دیدید احتمالا یک موج مهاجرتی رو دیدیم. میخواستم بدونم وضعیت چطور است حالا چه از خود شما و خانواده شما، اطرافیان شما، چه دوستان و یا سایر اقشار مردم وضعیت چطور هست و با توجه به اینکه حالا طبق خبرهایی که هست هرچند که خیلی واضح نیست با توجه به اینکه مرزهای ایران هم بسته و مهاجران بازگردانده می‌شوند ممنون میشم بفرمایید وضعیت روندهای مهاجرتی الان به چه شکل هست در افغانستان و از چه زمانی شروع شده و شدت آن چه تغییری کرده است؟
آقای دکتر: در این بحث که مهاجرت افغانستان یک جور مهاجرت ها مهاجرت‌های اقتصادی بود و قسمتی نبودن کار.
و الان یکی از چیزهایی که شرایط فعلی این است که کار اصلاً وجود ندارد و الان یک چیزی که بر آن افزوده شده است مسائل امنیتی کشور هست. تعداد کسانی که با دولت کار می‌کردند و کسانی که در جاهای امنیتی بودند یا خبرنگاران بودند یا متخصصینی به نحوی با کشورهای غربی بودند ، من فکر میکنم ما در خطر هستیم. گرچه طالبان این کار را کرده است و گفته آقا کسی کار ندارد ولی همونطور که قبلاً گفتم اعتماد سازی و اعتبار گیری یک کمی زمان خواهد برد و یکی مردم منتظر شاید راستی آزمایی باشند که واقعاً همچنین چیزی اتفاق می‌افتد یا باز هم همون انتقام گیری های قبلی شروع بشود. چیزی که هست طالبان همش تهدید می‌کند که ما در صدد انتقام گیری نیستیم مردم می‌توانند زندگی کنند اما سیل مهاجرت بر غرب جریان دارد و شما حتماً در این بخش کار می‌کنید متوجه هستید که کشورهای غربی اکثراً آلمان، گرجستان، کانادا، استرالیا، آمریکا هر کدام به انواع مختلف شیوه‌های مختلفی مهاجرت پذیری را برای مردم پیشنهاد کرده است و فرم های متفاوتی پیشنهاد کردند که شما به این‌ها اگر عمل کنید شما می‌توانید که فرم پر کنید و درخواست مهاجرت کنید. و خصوصا استرالیا، کانادا برای مردم شیعه‌ی افغانستان خصوصاً هزاره ها یک فرمی اونجا نوشته است که کسانی که عقیدتی و هزاره و شیعه هستند هم می‌توانند از این مهاجرت ها استفاده کنند.
در قسمت مهاجرت کشورهای همسایه مرز پاکستان فکر میکنم باز شده است ولی در قسمت ایران خبر ندارم که باز کرده یا نکرده متأسفانه یک پیشنهاد من هست به شما و از طریق شما مردم خوب ایران، به دولت جمهوری اسلامی ایران تو این شرایط خیلی سخت با همکاری کشورهای بین‌المللی ممکن است یک راهکار اگر پیدا کنند مثلاً امروز شنیدیم که کشور اسپانیا و بعضی کشورهایی که مثلاً اوگاندا و الباری بعضی کشورهایی که اصلاً مهاجر پذیر هم نیستند ولی با غرب و با سازمان ملل اعلام آمادگی کردند که ما برای موقت برای اسکان مهاجرین یک جای معین ما با این‌ها همکاری می‌کنیم. که اگر همچین امکاناتی در اختیار جمهوری اسلامی ایران هم اگر می‌بود که دسترسی جمهوری اسلامی ایران از طریق مرز زمینی امکان دارد حداقل به خاطر نجات جان یک تعداد اگر شرایطی را هماهنگ می‌کرد با سازمان ملل که تعداد یک اسکان موقت تا تخلیه‌ی زیاد تا انتقال این‌ها به کشورهای دیگر کشورهایی که خودش اعلام مهاجر پذیری کردند اگر زمینه سازی میشد خیلی خوب بود. و الان که آمریکا اعلام می‌کند که روزانه حدود بیشتر از 5 هزار نفر از پایگاه از فرودگاه جا می‌دهند به کشورهای مختلف و بعداً براساس کشورهایی که درخواست مهاجر کردند به آن‌ها تقسیم می‌کنند.
آقای دهدار: درسته ممنون که به این نکته اشاره کردید که نیاز به یک اقدامی هست، به یک برنامه و طرحی هست. انجمن دیاران هم که به طور تخصصی روی حوزه‌ی مهاجرت کار می‌کند در واقع با شدت گرفتن روند تحولات در افغانستان ما بیانیه ای رو منتشر کردیم و حتی پیشنهاداتی دادیم و سوالاتی پرسیدیم تا کنون که تحول چندانی صورت نگرفته است و استقبالی نشده است از حالا چه پیشنهادات ما و چه پیشنهادات سایر فعالان و به نظر نمی‌رسد که جمهوری اسلامی ایران برنامه‌ی مشخصی برای پذیرش شهروندان همسایه ی ما افغانستان داشته باشد. امیدوارم که هرچه زودتر فکری بشود در این مورد و اقدام موثری صورت بگیرد. و حداقل کاری که می‌شود کرد و لازم هست این است که موضع خیلی مشخصی اطلاع رسانی بشود به مهاجران و کسانی که به هر حال جان و زندگی و مال و خانواده شون رو به هر حال گذاشتند کف دستشون و دارند می‌آیند ایران. در واقع بدانند که با چه مواجه خواهند شد و بدانند چه سرنوشتی در انتظار آن‌ها هست. خب در مورد حالا همین مسئله‌ی مهاجران نکته‌ی دیگری اگر دارید بفرمایید که برویم برای سوال بعدی. حالا چه در ارتباط با انتظار شما و چه روندهایی که هست اگر نکته‌ی دیگری به ذهنتون می‌رسد بفرمایید.
آقای دکتر: فقط یک خواهش دوستانه از کشور جمهوری اسلامی ایران از طرف شما دارم که الان حداقل به خاطر آرامش نگرانی هایی مردمی که در کابل هستند یا به نحوی خانواده‌های آن‌ها در ایران هستند یا مثلاً بعضی همکلاسی‌های ما هست که اینجا آمدند و نمی‌توانند خانواده‌ی خودشان را حداقل به ایران انتقال بدهند. یعنی خودش دانشجوی رسمی ایران است حداقل یک حمایتی حداقل لفظی از دانشجویان خود، از کسانی که به نحوی اونجا کار می‌کنند مثلاً حالا آمریکا با این کارهای خود نشان می‌دهد کسی که با ما کار می‌کند ما حتماً از او دفاع می‌کنیم و حتی دانشجویانی که در آمریکا هستند و اونها هم گفتند که آقا می‌توانیم خانواده های شما رو انتقال بدهیم. توقع ما از دولت جمهوری اسلامی ایران و از مسئولین دانشگاه ها این است که حداقل یک توجهی به دانشجویان و خانواده های دانشجویانی که الان مشغول به تحصیل در ایران هستند توجه بکنند. و موضوع دیگری که از بخش شما خواهش میکنم اینکه در قسمت شناساندن مردم افغانستان مهاجرین افغانستان و خصوصا مردم هزاره و شیعه افغانستان که به چه سرنوشتی در اینجا گرفتار هستند و مشکلات مضاعفی را تحمل می‌کنند در قسمت شناساندن این‌ها و قسمت فرهنگ سازی در بین مردم خود ایران اگر توجه شود از نظر من خیلی خوب خواهد بود و همانطور که شما زحمت می‌کشید و متوجه هستید که یک حرف خوبی مردم خوب میزبان ممکن است مرهم درد یک مهاجر شوند. و این فرهنگ سازی شما بسیار کمک خواهد کرد تا یک رابطه‌ی بسیار صمیمی بین مهاجرین افغانستانی اونجا سال های سال مهاجر هستند و از میزبانی تک تک شما ایرانی‌ها ما سپاسگذار هستیم و توقع دارم که حُسن همجواری و با در نظر گرفتن مشترکات فرهنگی لطف بیشتری با این مردم بکنند و ما فردایی که انشالله برگردیم با یک دل خوش و خاطره‌ی خوش برگردیم.
آقای دهدار: انشاالله، دقیقاً چیزی است که ما دنبال آن هستیم و یک نکته‌ی مهم اینکه چیزی که مشاهدات نشان می‌دهد حداقل توی فضای مجازی شاهد آن هستیم این است که چقدر نگاه مردم ایران تغییر کرده است نسبت به این موضوع و درک بهتری دارند از شرایط مردم افغانستان و بسیار هم‌دل تر هستند نسبت به گذشته. حالا اگر در گذشته نگاه‌های تبعیض آمیزی بوده است به نظر می‌رسد که خیلی وضعیت بهتر شده است نگاه‌ها، همدلی ها بیشتر شده است و خیلی‌ها دارند روی حداقل پناه دادن و پذیرش و ارائه‌ی خدمات اولیه که به اصطلاح کرامت انسانی هم در آن منظور بشود روی این تأکید دارند و امیدواریم که حالا دولت جمهوری اسلامی ایران و حکومت هم بدون اینکه چنین ظرفیت اجتماعی هست و مهاجران رو به چشم حتی یک فرصت ببینند علاوه بر اینکه وظایف انسانی هم مطرح هست اميدواريم که یک تحولی پیش بیاید و تا جایی که می‌تواند پذیرای مهاجران افغانستانی باشد.
آقای دکتر چقدر این مهاجرت ها حالا مبنای قومی و مذهبی دارد یعنی به نظر می‌رسد که شدت مهاجرت یا تمایل به مهاجرت و پناه بردن به کشورهای دیگر به اصطلاح یک رابطه‌ی نزدیکی هم داشته باشد با این فاکتورها.
آقای دکتر: فعلاً برداشت من در کابل و با در نظر داشت شرایطی که ما وضعیتی که در اطراف فرودگاه‌ها ما می‌بینیم تمام مردم تمام اقشار مردم بدون در نظر داشت قومیت و مذهب براساس روابطی که با آمریکایی ها و غربی ها داشتند تمایل به مهاجرت دارند. ولی یک نکته‌ای که نگرانی مردم شیعه و هزاره را زیاد کرده است همون بی اعتمادی و اینکه در آینده طالبان با ما چه برخوردی خواهد کردند هست و اینکه این موضوع باعث شده است که تعدادی از یک قومیت بیشتر تمایلی بر مهاجرت پیدا بکنند و به همون خاطر کشورهای غربی از جمله کانادا و استرالیا تو همون فرمی که نوشتند یک اشاره به موضوع قومیت هزاره و شیعه کرده است.
آقای دهدار: درسته، حالا آقای دکتر از اونجا که شما به هر حال یک چهره‌ی آکادميک دارید و در دانشگاه همیشه با دانشگاه ارتباط داشتید و در دانشگاه حضور داشتید میخواستم ببینم که وضعیت دانشگاه به چه صورت در خواهد آمد؟ چون که به هر حال طالبان قائل به رسمیت شناختن خیلی از رشته‌های دانشگاهی نیست و شاید وضعیت خیلی بد باشه برای بعضی از رشته‌ها حالا در مورد رشته‌ی خودتون هم بفرمایید. وضعیت برای زنانی که در دانشگاه فعال هستند و بودند به چه صورت در خواهد آمد؟ و همچنین وضعیت برای آینده‌ی دانشگاه به طور کلی و به خصوص کسانی که حالا در کشورهای غربی تحصیل کردند. آیا دور نمایی دارید از وضعیت با توجه به اینکه شما تجربه و خاطره‌ی گذشته هم و دوره‌ی قبلی رو هم دارید.
آقای دکتر: فعلا جز اینکه ما بگوییم امیدوار هستیم یک تغییرات مثبتی در روش طالبان هست چیزی نمی‌شود گفت. چون بحث هایی که الان شما در جریان هستید که مدارس و دانشگاه ها تا اطلاع ثانوی بسته است و فعلاً از این مسائل صحبت نمی‌شود که دانشگاه ها با چه طرح و با چه شکلی بازگشایی شود و موضوع دختران و پسران چطوری به شکلی این‌ها تحصیل بکنند.
در شهر هرات که یک کمی زودتر از کابل سقوط کرد در قسمتی که یکی از همکاران از اساتید دانشگاه باهم در ارتباط هستیم گفتند جلساتی با مسئولین طالبان داشتند در مورد موضوعی که تدریس دختران و پسران چگونه بشود، کلاس ها جداگانه باشد، با هم باشد، استاد کی باشد روی این زمینه خلاصه هیئت علمی دانشگاه ها با طالبان در حال صحبت هستند و فکر کنم هنوز هم به نتیجه ای نرسیدند و ما اميدوار هستیم که براساس صحبت هایی که سران طالبان اینجا می‌کنند که ما مخالف تحصیل نیستیم. خیلی دوست دارم بدبینانه قضاوت نکنم و منتظر باشیم که انشالله موانعی که فعلاً وجود دارد از بین برود و به یک شیوه‌ای که به نفع همه‌ی مردم هست به اون شیوه توافق حاصل شود و مسیر رشد و ترقی علمی مردم باز شود.
آقای دهدار: درسته، پس در واقع هنوز وضعيت مشخص نیست در مورد اینکه به چه صورت در خواهد آمد، چه تحصیل چه تدریس بانوان و چه حالا رشته‌های خاصی که به هر حال حساسیت دارند طالبان روی آن.
آقای دکتر: فکر کنم تا موقعی که الان سعی می‌شود که شما در جریان هستید که فلانی آمد و جلسات جریان دارد و آمده بود قندهار و جلسات جریان دارد و همه در تلاش این است که سریع تر به یک حکومتی با پایه‌های وسیع توافق دارد و روی پلان های بعدی کار شود. و حتی به خاطر آرامش مهاجرینی که صدای من را می‌شنوند و به خاطر آرامش خود هم سعی میکنم که کمی خوشبینانه باشم.
آقای دهدار: درسته، خب آقای دکتر ممنون که وقتتون رو در اختیار ما گذاشتید و حالا با وضعیت اینترنت و برقی که داشتید حالا اگر صحبت پایانی دارید بفرمایید که کم کم مرخص بشویم از حضورتون.
آقای دکتر: سلامت باشید شما هم تشکر و همه‌ی مردم ایران که در این سال‌های سال میزبان خوبی برای مهاجرین ما بودند ممنون و متشکر هستم که این میلیون ها مهاجر ما را پذیرفته هستند و باز هم یک خواهش ویژه دارم که به عنوان یک کشور دوست همین طور که کشورهای غربی پیشنهاد مهاجرت یک تعداد مشخصی از افراد کردند اگر جمهوری اسلامی ایران هم یک شیوه‌ای در پیش می‌گرفتند یک پیشنهادی می‌داشتند برای مثلاً یک تعدادی از افراد که اونها رو خودشون مشخص بکنند از تحصیل کرده ها، متخصصین یا نخبگان یا کسانی که حداقل فکر میکنم که جانشان در خطر هست، مشکل دارند یک پیشنهاد کوچکی هم اگر می‌کردند هم فکر میکنم به خاطر حسن همجواری و اینکه مردم افغانستان حس کنند که غربی هایی که از اون طرف دنیا می‌آیند و هم شریکی می‌کنند و فکر ما هستند اگر پیشنهادی از کشورهای همسایه مسلمان ما مثل ایران و پاکستان هم میشد به نظر من کار بدی نبود و یک حداقل مرهم کوچکی بر زخم خیلی گسترده کشور ما پیدا میشد. امیدوارم که خواهش دیگری هم از شما و از همه‌ی مسئولین جمهوری اسلامی ایران این است که در این برهه‌ی زمان درد ما را درد خود بدانند و منافع هر دو کشور را در نظر گرفته است و قطعاً با رایزنی هایی که با سران طالبان با سران حکومت قبلی ما داشتند که یک کاری را پیشه بگیرند، یک پیشنهادی بکنند و یک مذاکره‌ای بکنند که حداقل به نفع آینده‌ی مردم افغانستان و هر دو کشور باشد.
آقای دهدار: بله، خیلی به نکته‌ی مهمی هم اشاره کردید ما انجمن دیاران به اصطلاح یک طرح اقامت ویژه رو دنبال کردیم توی سال‌های اخیر و خب خداروشکر استقبال خوبی هم شد و اون زمان برای حالا نخبگان و به اصطلاح کسانی که سرآمد هستند توی این رشته‌های تخصصی و در واقع به دنبال این هم هستیم که حالا علاوه بر اینکه یک شرایطی فراهم بشود که ایران بتواند در واقع استقبال کند از مهاجران و پناه بدهد به خیلی از مهاجرانی که به اینجا روانه می‌شوند یک امتیاز ویژه ای هم حالا چه در غالب اقامت چه فرصت هایی برای تحصیل و اشتغال فراهم بشود برای کسانی که نخبه هستند و به هر حال کارآفرین هستند و در واقع تخصص دارند تو یک زمینه های خاصی. امیدوار هستیم که بتوانیم این کار را ببریم جلو و خاطره‌ی خوبی بماند از ایران برای مهاجران افغانستانی که چه کسانی که حضور دارند چه کسانی که دارند می‌آیند و احتمالا ما بتوانیم میزبان آن‌ها باشیم و امیدوارم لایو بعدی که با شما داشته باشیم تو یک فضایی باشد که یک نظمی حاکم باشد در کشور افغانستان و روی خوشی و صلح را ببیند کشور شما، یک دولت مرکزی قوی باشد و اوضاع به روال باشد.
سخن دیگری ندارم باز هم تشکر میکنم از شما که با ما همراه بودید و وقتتون رو در اختیار ما گذاشتید.
