فروردین ۳۱, ۱۴۰۳ ۵:۰۵ بعد از ظهر
رد مرز بیش از ۱۷۶ هزار مهاجر افغانستانی در دو ماه اخیر
آمار بازگشت مهاجران افغانستانی از ایران به کشور خودشان باز هم رکورد زد. سازمان جهانی مهاجرت از طریق دفاتری که در مرزهای ایران و پاکستان استقرار کرده، به صورت هفتگی آمار بازگشت مهاجران افغانستانی به این کشور را ثبت می‌کرد. آخرین آماری که توسط این دفاتر منتشر شده مربوط به هفته‌ی سوم ماه شهریور سال ۱۴۰۰ است و با مستقر شدن طالبان به نظر می‌رسد فعالیت این دفاتر متوقف شده است. اما آخرین آماری هم که توسط این سازمان منتشر شده بیانگر آن است که علی‌رغم افزایش درگیری‌های داخلی و تسلط طالبان بر این کشور نرخ بازگشت به افغانستان از کشور ایران نه‌تنها کاهش نیافته که افزایش هم یافته است؛ به گونه‌ای که در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۱ از مجموع ۱۲ ماه سال ۲۰۲۰ شاهد بازگشت تعداد بیشتری از مهاجران افغانستانی به کشور خودشان بوده‌ایم. در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۱ مجموعاً حدود ۸۵۹ هزار نفر از مهاجران افغانستانی که اکثریت آنان را مهاجران بدون مدرک قانونی تشکیل می‌دادند از دو مرز نیمروز و هرات به افغانستان برگشته‌اند. این رقم در ۱۲ ماه سال ۲۰۲۰ برابر با ۸۳۱ هزار و ۶۹۶ نفر بود.
در ماه آگوست (مصادف با مرداد و اوایل شهریور و هم‌زمان با روی کار آمدن طالبان در افغانستان) حدود ۱۰۸ هزار مهاجر افغانستانی به کشور افغانستان بازگشت داده شده‌اند. این رقم در تاریخ بازگشت مهاجران افغانستانی بی‌سابقه است. به عنوان مثال در مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ فقط ۶۷ هزار افغانستانی از ایران به افغانستان بازگشته بودند و در مدت مشابه در سال ۲۰۱۹ فقط ۳۷ هزار مهاجر افغانستانی. ماه‌های مرداد و شهریور که هم‌زمان با برداشت محصول در زمین‌های زراعی ایران است معمولا شاهد کمترین آمار بازگشت بودیم. اما امسال بدین گونه نبوده است. از ۱۰ مرداد تا ۱۸ شهریور حدود ۱۷۶ هزار مهاجر افغانستانی از ایران به افغانستان بازگردانده شده‌اند. هیچ آماری در مورد ورود موفق و بدون رد مرز شدن مهاجران غیرقانونی به ایران وجود ندارد.
نکته‌ی بسیار مهم در بررسی آمار بازگشت مهاجران افغانستانی به کشورشان این است که در ۹ ماهه‌ی اول سال ۲۰۲۱ بازگشت اجباری مهاجران افغانستانی به افغانستان رکورد زد. در سالیان گذشته نیروهای انتظامی ایران سالانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار افغانستانی را رد مرز می‌کردند. اما در ۹ ماهه‌ی اول سال ۲۰۲۱ نیروهای انتظامی ایران حدود ۵۰۹ هزار مهاجر افغانستانی را رد مرز کرده‌اند که این رقم در یک دهه‌ی اخیر بی‌سابقه بوده است.
در سه ماهه‌ی اخیر مرزهای رسمی ایران برای ورود مهاجران افغانستانی بسته شده است. با توجه به روی کار آمدن طالبان تقاضا برای مهاجرت از افغانستان و ورود به ایران افزایش یافته است. بسته بودن مرزها، موجب افزایش مهاجرت‌های غیرقانونی اتباع افغانستانی شده و متناظر با آن نیروهای انتظامی و پلیس هم برخوردهای خود را تشدید کرده‌اند و نتیجه این‌که میزان بازگشت اجباری مهاجران افغانستانی توسط پلیس و نیروهای انتظامی رکوردی بی‌سابقه را ثبت کرده است.
به نظر می‌رسد شرایط نامساعد امنیتی و اقتصادی افغانستان و ترس از حکومت طالبان باعث شده تا موج مهاجرت‌های غیرقانونی به ایران افزایش پیدا کند و علی‌رغم ایستادگی نیروهای انتظامی و تلاش‌های آنان برای دستگیری و رد مرز این موج مهاجرتی متوقف نمی‌شود.
