اردیبهشت ۱, ۱۴۰۳ ۵:۰۷ قبل از ظهر
برخی از اثرات اجتماعی مهاجرت در ناحیه‌ی آسیا و اقیانوسیه
در ناحیه‌ی آسیا و اقیانوسیه خانواده‌های بسیاری وجود دارند که یکی از اعضایشان نیروی کار مهاجر به خارج از کشور است: گاه پدر خانواده، گاه مادر خانواده، گاه یکی از فرزندان.
مطالعات گوناگون روی این خانواده‌ها نشان داده است که این خانواده‌ها همیشه به صورت مادی از پدیده‌ی مهاجرت سود می‌برند. Ducones طی پژوهشی در سال 2015 نشان داد که طبق آمارها در سال 2006 حدود 24 درصد از خانواده‌های فیلیپینی از خارج از مرزها کمک‌های مالی دریافت کرده‌اند: وجوهاتی که توسط عضو مهاجر خانواده فرستاده شده است؛ و نکته‌ی جالب این است که در فیلیپین همه‌ی خانواده‌هایی که حداقل یک عضو مهاجرکرده داشتند توانستند هزینه‌های خود در خوراک، پوشاک، آموزش و خرید اسباب و لوازم منزل افزایش بدهند. خانواده‌های فقیری که حداقل یک عضو مهاجر دارند، شانسشان برای خروج از زیر خط فقر افزایش می‌یابد.[1]
اما پدیده‌ی مهاجرت فقط هزینه‌ها و منافع اقتصادی ندارد، هزینه‌ها و منافع اجتماعی نیز قابل توجه‌اند.
مطالعات دفتر منطقه اي سازمان ملل متحد در ناحيه آسيا و اقيانوسيه
در سال 2013 دفتر منطقه‌ای سازمان ملل متحد در امور زنان ناحیه‌ی آسیا و اقیانوسیه[2] مطالعه‌ی عمیقی بر اثرات اجتماعی مهاجرت‌های بین‌المللی در کشورهای اندونزی، فیلیپین و تایلند انجام داد. این مطالعه نشان داد که وقتی یکی از اعضای خانواده مهاجرت می‌کند، سطح رفاه عمومی خانواده بالاتر می‌رود. چرا که وجوهات ارسالی عضو مهاجر در هزینه‌های روزمره،آموزش کودکان، هزینه‌های خانواده و پرداخت بدهی‌ها صرف می‌شود.
وقتی یکی از والدین مهاجرت می‌کند، نقش جنسیتی والدین در خانواده دچار تغییر می‌شود. اگر پدر خانواده مهاجرت کند، مادر خانواده برای تصمیم‌گیری در امور خانه، تخصیص هزینه‌ها و نحوه‌ی خرج کردن وجوهات ارسالی متحمل بار مسئولیت بیشتری می‌شود. در کشور فیلیپین مشاهده شده بود که وقتی مادر خانواده مهاجرت کرده بود، پدر خانواده برای امور خانه‌داری و دریافت و تخصیص وجوهات ارسالی به کمک یک زن دیگر (مادربزرگ، عمه و خاله و دیگر زنان فامیل) متوسل شده بود؛ اما به‌طورکلی مطالعات Raharto و دیگران در سال 2013 می‌گوید که وقتی در یک خانواده مردان مهاجرت می‌کنند، تغییر نقش کمتر اتفاق می‌افتد. چرا که مادران به نقش مادری و خانه‌داری خود و پدران هم به نقش نان‌آور خانواده بودن ادامه می‌دهند. تنها تفاوت این خواهد شد که نقش پدران که قبل از مهاجرت در بیرون از خانه بود، با مهاجرت به خارج از مرزهای کشور تغییر پیدا می‌کند.[3]
تغيير نقش ها در خانواده ها
مطالعات در اندونزی،فیلیپین و تایلند نشان داد که تغییر نقش‌ها در خانواده وقتی زنان مهاجرت می‌کنند بیشتر بروز پیدا می‌کند. چرا که تفکر سنتی در مورد نقش مردان در خانواده، این باور را در مردان القا می‌کند که انجام خیلی از مسئولیت‌های همسرانشان برای آن‌ها دشوار است. آن‌ها خیلی از مسئولیت‌های جدیدشان در خانواده را به دیگر زنان خانواده (مادربزرگ، عمه، خاله و…) می سپرند؛ اما با برگشت مادر خانواده به کشور نقش خانه‌داری او باز هم دچار تغییر می‌شود. چرا که زنان بازگشته از خانه انتظار دارند در امور خانه‌داری یاری شوند.[4]
چه پدر خانواده مهاجرت کند و چه مادر، مراقبت از کودکان و بزرگ کردنشان برای فرد باقی‌مانده بسیار دشوار می‌شود. مطالعات در هر سه کشور نشان داد که کنترل کردن نوجوانانی که یکی از پدر یا مادرشان مهاجرت کرده، بسیار دشوار می‌شود. اگرچه کودکان از اهمیت اقتصادی مهاجر شدن یکی از والدینشان باخبرند، اما باز هم از نبود یکی از والدین احساس فقدان عظیمی دارند.[5]
البته تأثیر غیبت یکی از والدین به دلیل مهاجرت بر کودکان در ابعاد مختلف زندگی‌شان بحث‌برانگیز است. چرا که برخی تحقیقات در ناحیه‌ی آسیا و اقیانوسیه به طور کامل تأثیر منفی را نمی‌پذیرند. به عنوان مثال در سال 2013 تحقیقی بر روی سلامت کودکانی که یکی از والدین مهاجر بودند انجام شد. تمرکز این تحقیق بر کودکان مقطع ابتدایی کشورهای اندونزی، فیلیپین و تایلند بود. یافته‌های این تحقیق نشان داد که مهاجرت هیچ‌کدام از پدر یا مادر بر سلامت کلی کودکان تأثیر منفی نداشته. نکته‌ی جالب این بود که در مواردی که پدر خانواده مهاجرت کرده بود وضع سلامت کودکان خیلی بهتر از حالتی بود که مادر خانواده مهاجرت کرده بود.[6]
اثرات اجتماعي مهاجرت در فيليپين, سري لانكا و تايلند
Yeoh و Lam در سال 2007 مطالعه‌ای موردی در کشورهای فیلیپین، سری‌لانکا و تایلند انجام دادند. این مطالعه نشان داد که وقتی مادر یک خانواده مهاجرت کرده، کیفیت نمرات تحصیلی کودکان افت کرده است.[7] مهاجرت مادران بر تحصیلات کودکان تأثیر منفی می‌گذارد. از طرف دیگر یک مطالعه در استان فوجیان چین نشان داد که مهاجرت هر کدام از پدر و یا مادر بر تحصیلات کودک تأثیر مثبت داشته. کودکانی که پدر یا مادرشان مهاجر بودند، نمره‌های درسی بالاتری داشتند و فاصله‌ی جنسیتی در کسب نمره کمتر بود.[8] این نشان می‌دهد که تأثیر مهاجرت والدین بر وضعیت تحصیلی کودکان خیلی وابسته به فرهنگ جامعه است.
یک نظرسنجی عمومی در کشور سری‌لانکا نشان داد که مهاجرت هر کدام از والدین بر سلامت ذهنی کودکان تأثیر منفی می‌گذارد. از هر 5 کودکی که یکی از والدینشان مهاجرت کرده بود، 2 نفرشان اختلالات ذهنی داشتند.[9]
خروجی‌های مثبت مربوط به کودکانی که یکی از والدینشان مهاجرت کرده، عمدتاً به وجوهات ارسالی و تأثیر مثبت اقتصادی ناشی از آن منسوب می‌شود. زمانی که پدر مهاجرت می‌کند، مادر می‌تواند که از کودکان مراقبت کند. زمانی که مادر مهاجرت می‌کند، عمدتاً چند تن از اعضای خانواده در مراقبت کودکان سهیم می‌شوند. در دنیای مدرن ارتباطات، خیلی از والدین مهاجر قادرند تا با کودکانشان به طور روزانه و لحظه‌به‌لحظه ارتباط داشته باشند. موبایل، تلفن، ایمیل، اسکایپ و دیگر خدمات اینترنت والدین را قادر کرده که ارتباطشان با خانواده و کودکانشان را به طور منظم حفظ کنند.
منابع و مراجع:
[1] Ducanes, G. (2015). The welfare impact of overseas migration on Philippine households: Analysis using panel data. Asian and Pacific Migration Journal, vol. 24, No. 1, pp. 79-106.
[2] The UN Women Regional Office for Asia and the Pacific
[3] Raharto, A., and others (2013). Indonesian labour migration: Social costs and families left behind. In Valuing the Social Cost of Migration. An Exploratory Study. Dungo, N. et al. eds. Bangkok: UN Women. Available from http://asiapacific. unwomen.org/~/media/field%20office%20eseasia/docs/ publications/2013/valuing%20the%20social%20cost%20of%20 migration.ashx.
[4] United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women (UN Women)-2013- Valuing the Social Cost of Migration: An Exploratory Study. Bangkok: UN Women. Available from http:// www.unwomen.org/~/media/field%20office%20eseasia/docs/ publications/2013/valuing%20the%20social%20cost%20of%20 migration.ashx?v=1&d=20141202T120230
[5] منبع قبلی.
[6] Graham, E., and Yeoh, B.S. (2013). Child health and migrant parents in South-East Asia: risk and resilience among primary school-aged children. Asian and Pacific Migration Journal, vol. 22, No. 3, pp. 297-314.
[7] Yeoh, B.S., and Lam, T. (2007). The costs of (im)mobility: Children left behind and children who migrate with a parent. Perspectives on Gender and Migration. New York: United Nations.
[8] Morooka, H., and Liang, Z. (2009). International migration and the education of left-behind children in Fujian, China. Asian and Pacific Migration Journal, vol. 18, No. 3, pp. 345-370.
[9] Wickramage, K., Siriwardhana, C. and Peiris, S. (2015). Promoting the Health of Left-Behind Children of Asian Labour Migrants: Evidence for Policy and Action. Issue in Brief, No. 14 (Sep.). Bangkok: International Organization for Migration Regional Office for Asia and the Pacific and the Migration Policy Institute.
*این نوشته بخشی از کتاب “مردم در حرکت” است که بوسیله انجمن دیاران به چاپ رسیده است. بخش اول این کتاب تحت عنوان “روندهای کلی مهاجرت در آسیا و اقیانوسیه” و بخش دوم آن تحت عنوان “انواع مهاجرت در ناحیه آسیا و اقیانوسیه” و بخش سوم آن تحت عنوان “محرک های مهاجرت” و بخش چهارم آن تحت عنوان “پيچيدگي هاي جريان هاي مهاجرت در قاره آسيا” پیشتر همینجا منتشر شده است.
