اردیبهشت ۱, ۱۴۰۳ ۱۱:۱۴ قبل از ظهر
جذب مسلمانان در جامعه آلمان موفق بوده است
آیا مسلمانان آلمان از امکانات برابر با غیرمسلمانان برای رشد در عرصه‌های آموزش و اشتغال بهره‌مندند؟ بنیاد برتلزمان با پرداختن به این پرسش وپرسش‌های مشابه، نتایج پژوهش خود در زمینه جذب مسلمانان در جامعه آلمان را منتشر کرد.
نتیجه پژوهش جدید بنیاد آلمانی برتلزمان بیانگر آن است که روند جذب مهاجران مسلمان و فرزندان‌شان در جامعه آلمان پیشرفتی مثبت و خوب داشته است. پژوهشگران این بنیاد می‌گویند که این پیشرفت را در عرصه‌های یادگیری زبان آلمانی، سطح تحصیلات، اشتغال و ارتباط اجتماعی با دیگر افراد جامعه که مسلمان نیستند، می‌توان مشاهده کرد. در پژوهش آنان آمده است که مهاجران مسلمان در آلمان “در راهی خوب گام برمی‌دارند، اگرچه بخش‌هایی از جامعه آلمان موفقیت‌های آنان در امر انتگراسیون (هم‌پیوندی) را به قدر کافی به رسمیت نمی‌شناسد”.
در پژوهش بنیاد برتلزمان اشاره شده به اینکه در آلمان حدود چهار میلیون و ۷۰۰ هزار مهاجر مسلمان زندگی می‌کنند و به‌خصوص نسل دوم این مهاجران در میانه جامعه این کشور در حال کار و فعالیت و ارتباط با دیگر اعضای جامعه هستند. به‌ویژه در بازار کار، هم‌پیوندی صورت گرفته است. پژوهشگران می‌گویند که با این حال کمبودهایی در زمینه شانس برابر برای دستیابی مهاجران مسلمان به امکانات آموزشی وجود دارد.
نتایج اصلی پژوهش بنیاد برتلزمان به شرح زیر است:
یادگیری زبان
نزدیک به سه چهارم مسلمانانی که در آلمان به دنیا آمده‌اند، یعنی مهاجران نسل دوم و سوم، زبان آلمانی را به عنوان زبان اول خود می‌آموزند. حدود یک پنجم مهاجران مسلمان نسل اول آلمانی را زبان اول خود می‌نامند. اگرچه در مقایسه با فرانسه و بریتانیا، در کشورهایی که مهاجران مسلمان از آن به آلمان آمده‌اند یادگیری زبان آلمانی و کاربرد آن معمول نیست، اما آلمان از این لحاظ در مقایسه با اتریش و سوئیس در جایگاه بهتری قرار گرفته است.
آموزش
در مقایسه با نسل‌های گذشته وضعیت آموزشی مسلمانان جوان در آلمان بهبود یافته است. با این حال ۳۶ درصد مسلمانان جوان در آلمان پیش از سن ۱۷ سالگی ترک تحصیل می‌کنند. وضعیت در فرانسه آشکارا بهتر است. در این کشور ۱۰ درصد مسلمانان جوان تصمیم می‌گیرند به تحصیلات دبیرستانی‌شان خاتمه دهند. پژوهشگران می‌گویند که دلیل شمار بالای نوجوانان مسلمانی که ترک تحصیل می‌کنند در آلمان نظام آموزشی این کشور است که از همان سال اول دبیرستان دانش‌آموزان را در مدارس گوناگون دسته‌بندی می‌کند و بدین طریق باعث می‌شود که راه زندگی‌شان بسیار زود تعیین شود. نظام آموزشی آلمان موجب می‌شود که مسلمانانی که از خانواده‌های دارای سطح آموزشی پایین‌تر می‌آیند سال‌های کمتری را با کودکانی بگذرانند که برخاسته از خانواده‌هایی با سطح آموزشی بالاتر هستند.
بازار کار
آلمان در زمینه جذب مهاجران مسلمان در بازار کار در جایگاه بسیار خوبی قرار گرفته است. نرخ بیکاری در میان مسلمانان و غیرمسلمانان در آلمان با هم برابر است. به گفته پژوهشگران، تلاش‌های بیش از حد معمول دولت آلمان برای ارتقاء هدفمندانه کیفیت کار مهاجران ثمربخش بوده است. مسلمانانی که به اجرای مناسک دینی خود می‌پردازند نسبت به مسلمانانی که تعصبی در اجرای اصول دین‌شان ندارند و به‌اصطلاح “غیرمذهبی” هستند، مشکل بیشتری برای یافتن شغل در آلمان دارند. این گروه به ندرت کار می‌کنند و به طور متوسط درآمد کمتری دارند. در این رابطه وضعیت مهاجران مسلمان در بریتانیا و اتریش از آلمان بهتر است.
جذب در جامعه
پژوهش نشان می‌دهد که برخلاف عقیده شایع، مهاجران مسلمان تنها با هم‌مسلکان خود رفت و آمد ندارند. ۷۸ درصد کسانی که در آلمان به پرسش‌های پژوهشگران پاسخ گفته‌اند، در بسیاری مواقع در ارتباط با غیرمسلمانان هستند و اوقات فراغت‌شان را با آنها می‌گذرانند. در سوئیس حتی ۸۷ درصد مهاجران مسلمان اوقات فراوانی را با غیرمسلمانان سپری می‌کنند. پژوهشگران همچنین خواسته‌اند بدانند که مهاجران مسلمان تا چه حد حس وابستگی به کشور میزبان خود را دارند. ۹۶ درصد مسلمانانی که در آلمان زندگی می‌کنند به درجات مختلف به “وطن جدید”شان حس وابستگی دارند.
پذیرش در کشور میزبان
با وجود همه موفقیت‌هایی که در عرصه هم‌پیوندی مهاجران مسلمان به دست آمده هنوز هم مردم پنج کشور جمعیت مسلمان کشورشان را به خوبی نمی‌پذیرند. ۱۹ درصد مردم آلمان می‌گویند دوست ندارند همسایه‌شان مسلمان باشد. در اتریش از هر چهار نفر یک نفر و در سوئیس ۱۷ درصد مردم مخالف داشتن همسایه مسلمان هستند.
پژوهشگران بنیاد برتلزمان برای انجام تحقیق خود در پایان سال ۲۰۱۶، با ده هزار نفر، هم مسلمان و هم غیرمسلمان از کشورهای آلمان، اتریش، سوئیس، فرانسه، بریتانیا و ترکیه، مصاحبه کردند. بنیاد برتلزمان پژوهش‌هایی مشابه در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۱۳ داشته است.
*این نوشته پیشتر در اینجا منتشر شده است.
