«سند تحول دولت مردمی برای ایران قوی» از سوی رئیس‌جمهور ابلاغ شد.
در متن خبر ابلاغ این سند آمده است که:

«در اجرای وعده داده شده در ابتدای تشکیل دولت سیزدهم و در راستای تحقق اهداف مندرج در قانون اساسی، سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، سیاست‌‌های کلی نظام و با اتکا و بهره‌مندی از بیانات حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) و مطالبات معظم‌له، رفع نیاز‌های مردم، حل مسائل اساسی کشور و در اجرای اصل ۱۳۴ قانون اساسی، «سند تحول دولت مردمی» به عنوان برنامه و خط مشی دولت و مبنای عمل قوه مجریه، وزرا و دستگاه‌‌های اجرایی ابلاغ شد.
این سند، برنامه مدون دولت سیزدهم برای تحقق وضع مطلوب است که متناسب با وضع موجود و موضوعات اولویت دار ارائه شده است. در تدوین این برنامه وزرا، معاونان و مسئولان اجرایی با جمعی از صاحبنظران، اندیشکده ها و پژوهشکده‌ها همکاری داشته و در راستای ایجاد انسجام در جهت گیری های برنامه های بخش ها مختلف بوده است.
بر اساس این سند، مسؤولیت اجرای مفاد سند تحول در موارد مربوط بر عهده وزرا و بالاترین مقام مسؤول در دستگاه ذیربط بوده و مکلف به پاسخگویی هستند. به منظور پیاده سازی سند، مقامات مسؤول می بایست از انطباق و نبود مغایرت کلیه تصمیم گیری ‌‌ها و اقدامات دستگاه‌‌های مربوط با مفاد سند اطمینان حاصل نمایند.»

در سند تحول دولت مردمی، برنامه تحول بخش‌های پیشران و موضوعات فرابخشی در نه فصل زیر تدوین شده است:
– تولید و اشتغال
– سرمایه‌گذاری و نظام تامین مالی
– نظام مالیه عمومی
– زیرساخت
– امور اجتماعی و سلامت
– آموزش
– فرهنگ و هنر
– نظام اداری و حقوقی
– سیاست خارجی و امنیت
یکی از نکات بسیار امیدبخش سند تحول دولت مردمی این است که مباحث مربوط به مهاجرت و مهاجران در زیرفصل امور اجتماعی و سلامت دسته‌بندی شده‌اند. پس از سال‌ها این نخستین بار است که در یک سند بالادستی مسئله‌ی مهاجرت و مهاجران از زیرفصل سیاست خارجی و امنیت خارج شده و در دسته‌ی امور اجتماعی و سلامت بررسی شده‌ است. در نظر گرفتن هم‌زمان دو سویه‌ی مهاجرت (جریان‌های خروجی از کشور و جریان‌های ورودی به کشور) نیز از دیگر نکات امیدوارکننده‌ی سند تحول دولت مردمی است.
مبحث پنجم از فصل امور اجتماعی و سلامت سند تحول دولت مردمی به مهاجرت اختصاص یافته است:

 

مبحث پنجم – مهاجرت

نشانگر‌های وضعیت مطلوب

• کاهش نرخ جمعیت خروجی از کشور در زمینه مهاجرت تحصیلی، کاری و پناهجویی؛
• افزایش تعداد ایرانیان بازگشته از خارج به داخل کشور بویژه دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان؛
• کاهش رتبه دانشجو فرستی و افزایش رتبه دانشجوپذیری در کشور؛
• کاهش رتبه پناهجو فرستی ایران؛
• کاهش نرخ میل و تصمیم به مهاجرت از کشور در میان ایرانیان؛
• افزایش نرخ تمایل به بازگشت ایرانیان مقیم خارج، بویژه دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان، به
کشور؛
• افزایش نرخ همکاری‌های از راه دور دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور.
چرخش‌های تحول‌آفرین
• از نگرش تکساحتی صرفاً امنیتی یا اجتماعی به مهاجرت به نگرشی میانبخشی اقتصادی، اجتماعی،
سیاسی و امنیتی؛
• از نگاه تهدیدمحورِ مهاجرت به فرصتمحوری و مزیت‌ساز بودن مهاجرت؛
• از خروج و عدم بازگشت برخی دانشجویان و تحصیلکردگان ایرانی به چرخش نخبگان و بازگشت
متخصصان؛
• از سیاست و رویکرد انفعالی در قبال ایرانیان خارج از کشور به سیاست دیاسپورای (جوامع دور از
وطن) فعال با جذب حداکثری.

چالش ۱: فقدان نظام حکمرانی کارآمد مهاجرت در کشور

عامل ۱: گسستگی و عدم انسجام سیاستی نهاد‌های حاکمیتی و دستگاه‌‌های متولی در موضوع مهاجرت

راهبرد ۱: تعامل و هماهنگی دستگاه‌های ذیربط برای ساماندهی وضعیت کلان مهاجرتی کشور

اهم اقدامات:

۱. توسعه قدرت نرم و حوزه اثر گفتمان جمهوری اسلامی ایران در زمینه تمدن نوین ایرانی- اسلامی در منطقه از طریق تدوین سیاست‌های فعال مهاجرتی، مشتمل بر مهاجرت‌های تحصیلی، کاری، بازگشتی و پناهجویی، به‌منظور تبادل سرمایه انسانی اثرگذار با کشور‌‌ها و جذب نیرو‌های علاقه‌مند به ارزش‌‌ها و باور‌های اسلامی و انقلابی (بلندمدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت اطلاعات، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی).

۲. افزایش ضریب چرخش نخبگان با تقویت و توسعه ظرفیت همکاری با نهاد‌های بین‌المللی و سازمان‌های منطقه‌ای از جمله گروه دی هشت، اکو و سازمان همکاری اسلامی (بلندمدت – وزارت امور خارجه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت ورزش و جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی).

عامل ۲: فقدان ساختار منسجم در حوزه مدیریت جریان‌های ورودیو خروجیمهاجرتیدر کشور

راهبرد ۱: نهادسازی، ساماندهی و هماهنگی در امور مهاجرتی کشور

اهم اقدامات:

۱. ایجاد سازمان ملی مهاجرت با مأموریت هماهنگی و مدیریت کلیه جریان‌های مهاجرتی ورودی و خروجی کشور و ساماندهی و ارتقای سطح همکاری‌های بین‌المللی با نهاد‌‌ها و سازمانهای بین‌المللی مهاجرت در دنیا و انتقال شورای ایرانیان به این سازمان، با پیشنهاد قوانین لازم )بلندمدت – سازمان اداری و استخدامی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت اطلاعات، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).

۲. ایجاد پایگاه جامع آماری برای تبیین شاخص‌های کلان مهاجرتی کشور (کوتاه‌مدت- سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی).

چالش ۲: مهاجر فرستی و خروج دانشجویان، متخصصان و افراد ماهر و نیمه‌ماهر

عامل ۱: تشدید نیرو‌های رانشی داخل کشور همزمان با تقویت نیرو‌های کششی خارجی برای جذب

۱ راهبرد ۱: توسعه ظرفیت‌های تحصیلات تکمیلی

۱) ر ک: مبحث «علم و آموزش عالی» در سند تحول.

راهبرد ۲: توسعه و تسهیل اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و متناسب‌سازی آموزش‌‌ها با نیاز‌های بازار کار

راهبرد ۳: کارآمدسازی دستگاه‌‌های اجرایی کشور در حل مسائل اولویت‌دار مردم نظیر تورم، بیکاری، کاهش رفاه اجتماعی، تبعیض و فساد 

راهبرد ۴: بازطراحی نقش‌های مردم در اداره کشور

عامل ۲: بلاتکلیفی و رفتار منفعلانه دستگاه‌‌های ذیربط در مهاجر فرستی

راهبرد ۱: برنامه‌ریزی فعال و پیشدستانه برای مهاجرت‌های تحصیلی و کاری

اهم اقدامات:

۱. ایجاد پنجره واحد صیانتی و حمایتی از دانشمندان و پژوهشگران در همکاری‌های علمی و فناوری بین‌المللی و توانمندسازی آنها، به‌منظور حضور عزتمندانه در عرصه‌های بین‌المللی )میان‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی).

۲. شناسایی، شبکه‌سازی، جذب و انتقال پروژه‌های فرامرزی و بین‌المللی به متخصصان برتر ایرانی داخل کشور، از طریق دعوت مستقیم و پروژهمحور و بر اساس نیازسنجی در حوزه‌های تخصصی موردنیاز کشور (میان‌مدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امور اقتصادی و دارایی).

۳. اعزام متخصصان، فارغالتحصیالن و نیروی کار ایرانی به خارج از کشور و گرفتن سهم قابلقبول از بازار‌های کار منطقه‌ای و بین‌المللی با استفاده از ظرفیت اتحادیه‌های اقتصادی برای تقویت جایگاه اقتصادی کشور در بازار کار از طریق آموزش و توسعه حرف‌های نیروی کار ایرانی مطابق با استاندارد‌های بازار‌های کار بین‌المللی برای داوطلبان کار در خارج از کشور و توسعه نظام ارزیابی مؤسسات اعزام نیروی کار ایرانی مطابق با نمونه‌های موفق کاریابی‌های تراز جهانی)بلندمدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت امور خارجه، وزارت صنعت، معدن و تجارت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی).

۴. هدایت مهاجرت تحصیلی دانشجویان و برگزیدگان المپیاد‌های علمی و رتبه‌های برتر کنکور از طریق اعزام به دانشگاه‌های ممتاز دنیا به‌منظور تسهیل و تقویت بازگشت آن‌‌ها به داخل کشور

۱) ر ک: مباحث «مهارت و اشتغال» و «محیط کسب‌وکار» در سند تحول.
۲) ر ک: مباحث سند تحول بویژه مباحث «بودجه«، «نظام بانکی«، «فقر و تأمین اجتماعی«، «مالیات«، «بازار سرمایه«، «محیط کسب‌وکار«، «ساخت داخل«، «محیط زیست و آب«، «مسکن و شهرسازی«، «سلامت» و «نظام اداری«.
۳) ر ک: مبحث «نظام اداری» در سند تحول. یا حفظ ارتباط و تعامل با آن‌‌ها در خارج از کشور، در حوزه‌های اولویتدار دانشی و فناوری کشور، و ساماندهی فعالیت مؤسسات اعزام دانشجو به خارج (میان‌مدت – وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت آموزش و پرورش، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی).

عامل ۳: فقدان بهره‌گیری نظاممند و کارآمد از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور راهبرد ۱: توسعه زیست‌بوم بازگشت ایرانیان خارج از کشور و افزایش ضریب آمادگی کشور برای بازگشت دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان

اهم اقدامات:

۱. اطلاع‌رسانی و آگاهیبخشی به ایرانیان مقیم خارج نسبت به برنامه‌های حمایتی دولت برای بازگشت نخبگان علمی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ایرانی خارج از کشور با بهرهگیری از ظرفیت رسانه ملی و فضای مجازی با همکاری سازمان صدا و سیما و سایر نهاد‌های فرهنگی، تبلیغی و رسان‌های (کوتاه‌مدت- وزارت امور خارجه، دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).

۲. تسهیل و رفع موانع حقوقی، قانونی و اداری کلیه اتباع ایرانی خارج از کشور متمایل به بازگشت به کشور، با همکاری قوه قضائیه و نیروی انتظامی و استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود و پیشنهاد قوانین لازم (بلندمدت – وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت دادگستری، وزارت اطلاعات، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
۳. شناسایی و جذب متخصصان، دانشمندان، کارآفرینان و شخصیت‌های برجسته فرهنگی و ورزشی ایرانی متمایل به بازگشت به کشور از طریق تسهیل و رفع موانع حقوقی، قانونی، اداری و تعریف پروژه‌های مشترک با دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌‌های دانش‌بنیان، بخش‌های غیردولتی و انجام پروژه‌های اولویتدار داخل کشور با استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود و پیشنهاد قوانین لازم (بلندمدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت دادگستری، وزارت ورزش و جوانان).
۴. تسهیل اشتغال متخصصان، دانشمندان و شخصیت‌های برجسته فرهنگی و ورزشی ایرانی مقیم خارج بر اساس نقشه نیازمندی‌های کشور در رسته‌‌ها و سطوح مختلف شغلی (بلندمدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت آموزش و پرورش).

راهبرد ۲: باز بهرهمندی و تسهیل تعاملات ایرانیان مقیم خارج با سرزمین مادری

اهم اقدامات:

۱. تسهیل و تسریع دسترسی ایرانیان خارج از کشور در جامعه مقصد به خدمات موردنیاز، نظیر کنسولی، تحصیلی، نظام وظیفه، شغلی، ثبتی، سرمایه‌گذاری، حقوقی و قضائی، با ایجاد سامانه ایرانیان خارج از کشور و هوشمندسازی ارائه خدمات (میان‌مدت – وزارت امور خارجه، وزارت دادگستری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات).

۲. استفاده بهینه از ظرفیت‌‌ها و توانمندی‌های اقتصادی و فرهنگی جامعه ایرانیان مقیم خارج به‌خصوص نسل دوم و سوم از طریق ایجاد شبکه هوشمند ارتباطی و بستر تعاملی آن‌‌ها با سرزمین مادری همزمان با ایجاد سازوکار‌های لازم برای گسترش زبان فارسی (بلندمدت – وزارت امور خارجه، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی).

۳. ایجاد مشوق‌‌ها و طراحی مسیر‌های فعال ارسال وجوه مالی و سرمایه‌گذاری داخلی توسط ایرانیان مقیم خارج (میان‌مدت – بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت امور خارجه).

۴. افزایش مشارکت و تعامل دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌‌های دانش‌بنیان، نهادهای غیردولتی با متخصصان ایرانی مقیم خارج، از طریق ارائه مشوق‌‌ها و امتیازات ویژه برای تعامل بین‌المللی در قالب طرح‌های مشترک (میان‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت صنعت، معدن و تجارت).

۵. تسهیل ثبت شرکت‌‌های تجاری در ایران برای ایرانیان مقیم خارج، حمایت‌های قانونی لازم برای ایجاد و راهاندازی شرکت، ایجاد کنسرسیوم‌های مشترک با کشور محل اقامت و سرمایه‌گذاری مشترک در مناطق آزاد تجاری و صنعتی، متناسب با نیاز‌‌ها و اولویت‌های اقتصادی و تجاری داخلی (میان‌مدت – وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور
خارجه، وزارت دادگستری).

۶. برگزاری گردهمایی‌های ادواری و هدفمند بین تجار و فعالاناقتصادی داخل کشور با سرمایه‌گذاران ایرانی مقیم خارج، به‌منظور معرفی فرصت‌‌ها و ظرفیت‌های متقابل همکاری، برقراری پیوند‌های تجاری و نیز اشتراک تجارب و دستاورد‌‌ها (میان‌مدت – وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).

۷. ایجاد صندوق حمایت مالی ویژه از دانشجویان و فارغالتحصیالن ایرانی خارج از کشور متمایل به حفظ ارتباط و تعامل با داخل کشور (میان‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی).

چالش ۳: ضعف در جریان مهاجرپذیری

عامل ۱: آمادگی ناکافی ساختار‌های اداری، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برای پذیرش و جذب دانشمندان، متخصصان و دانشجویان بین‌المللی در داخل

راهبرد ۱: تقویت جاذبه سرزمینی حوزه تمدنی ایرانی- اسلامی در سطح کشور‌های منطقه و دنیای اسلام

اهم اقدامات:

۱. تسهیل جذب دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان کشور‌های همسایه، منطقه و جهان اسلام به‌منظور چرخش نخبگان از طریق بورسیه‌های تحصیلی یا بورسیه‌های فرهنگی مبتنی بر معیار‌های شفاف علمی (بلندمدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی).
۲. ایجاد دفاتر تسهیلگر و معرفیکننده برنامه‌های اقامت تحصیلی- فرهنگی ایران در سطح کشور‌های منطقه و جهان اسلام از طریق فعالسازی ظرفیت بخش خصوصی (میان‌مدت – معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی).

راهبرد ۲: ارتقای تراز سطح پذیرش دانشجویان بین‌المللی و تسهیل ماندگاری و ادغام فارغالتحصیالن خارجی در جامعه ایران

اهم اقدامات:

۱. تقویت فرهنگ مهاجرپذیری و ارتقای ضریب جذب ادغام فرهنگی اجتماعی دانشمندان، متخصصان، دانشجویان و طالب خارجی مشغول به کار و تحصیل در قطب‌‌ها و شهر‌های علمی و مذهبی داخل کشور (بلندمدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).
۲. بازنگری و بهبود شرایط بورسیه و روادید و تنوع گزینه‌های اقامت و اشتغال پس از تحصیل برای دانشجویان بین‌المللی (میان‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت اطلاعات، وزارت کشور، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
۳. تسهیل فرایند‌های تأیید دانشگاه‌‌ها و مدارک دانشگاهی ایران در کشور‌های هدف، همراه با استفاده از ظرفیت معاهدات بین‌المللی به‌منظور جذب و تبادل دانشجوی خارجی در ایران)میان‌مدت – وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری).
۴. اعطای اقامتکاری بلندمدت به دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان خارجی برجسته متناسب با مهارت و تخصص آن‌‌ها و طراحی سازوکار‌های لازم، به‌منظور اطمینان از استفاده بهینه در دوره اقامت (میان‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت اطلاعات، وزارت امور خارجه، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).

عامل ۲: ورود غیرقانونی و اقامت مدیریت‌نشده و عدم ادغام مهاجران خارجی در ایران

راهبرد ۱: مدیریت هوشمند و هدفمند جریان مهاجرت‌های ورودی به ایران

اهم اقدامات:

۱. سیاستگذاری در خصوص ساماندهی تردد مهاجران به سایر کشور‌‌ها و بهرهگیری از ظرفیت مهاجران و اتباع خارجی در سیاست‌های کلان جمعیتی و ادغام اقتصادی و اجتماعی آن‌‌ها در کشور (میان‌مدت – دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت حقوقی ریاست جمهوری).
۲. ساماندهی ورود اتباع خارجی با تسهیل در تردد‌های مرزی و جلوگیری از ورود غیرقانونی از طریق توسعه فناوری‌های نوین در انسداد مرز‌های کشور، تقویت همکاری‌های امنیتی و انتظامی دو یا چندجانبه و انگیزهبخشی به مرزنشینان (بلندمدت – وزارت کشور، وزارت امور خارجه).

۳. ساماندهی ورود و اقامت نیروی کار خارجی موردنیاز در کشور بر اساس اجازه اشتغال فصلی و دائمی (میان‌مدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور).
۴. استفاده از ظرفیت توافقنامه‌های بین‌المللی برای قانونمندسازی و مدیریت جریان ورودی مهاجران و پناهجویان به ایران و بهرهمندی از کمک‌های بین‌المللی در مدیریت پناهجویان ورودی به کشور (میان‌مدت – وزارت کشور، وزارت امور خارجه، معاونت حقوقی ریاست
جمهوری).
۵. اصلاح و تغییر سیستم پذیرش مهاجران خارجی به سیستم امتیازی بر اساس فهرست نیازمندی‌های بازار کار ایران (میان‌مدت – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه).
۶. ارتقای سامانه جامع اطلاعات اتباع خارجی و تسهیل دسترسی اتباع خارجی به خدمات ثبت وقایع اربعه، امور تابعیتی، تحصیلی، رفاهی، اجتماعی و مالی، با شفافسازی اجرای قوانین و مقررات و پیشنهاد قوانین لازم (بلندمدت – وزارت کشور، معاونت حقوقی ریاست جمهوری، دستگاه‌‌های اجرایی مرتبط).

امید بسیاری می‌رود که چالش‌ها و راهبردهای ارائه‌شده در سند تحول دولت مردمی منجر به تغیراتی مثبت در سپهر سیاست‌های مهاجرتی ایران گردد.